Δυνατές εικόνες, σαν σκηνές από ταινία μικρού μήκους

Τα σύγχρονα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία των ανθρώπων –όχι μόνο την ελληνική πραγματικότητα–  είναι από τα βασικά συστατικά της ποίησης της Σοφίας, πράγμα που καταδεικνύεται από το πρώτο κιόλας ποίημα της συλλογής αυτής “Η Τρίτη Γενιά”, που αποτελεί και τον τίτλο της:

Την αλυσίδα δεν θα επιδιορθώσεις –
τη σπάζεις μόνο και φωνάζεις: “αρκετά!”, γράφει εκεί η Σοφία.

“Ο Ανθρωπάκος”, “Τριλογία στις γειτονιές του κόσμου”, “Το κοριτσάκι με τα σπίρτα στα Εξάρχεια”, “Κωνσταντίνα Κούνεβα”, “Κοινωνικός και Αναπηρικός Αποκλεισμός” είναι μερικοί μόνο από τους τίτλους ποιημάτων της “Τρίτης γενιάς” που ακουμπάνε σε κοινωνικά ζητήματα και τρέφονται απ’ αυτά. Η Σοφία, αν και κωφή –ή καλύτερα, κουφή, όπως λέει η ίδια– αφουγκράζεται την κοινωνία. Δεν κωφεύει. Την ακούει πολύ πιο προσεκτικά και ουσιαστικότερα από πολλούς ακούοντες. Την περιγράφει και της δίνει φωνή μέσα από τους στίχους της. Δεν μένει όμως μόνο σ’ αυτό. Την προτρέπει να πάρει θέση, να παλέψει, να αγωνιστεί και να φωνάξει. Όπως ακριβώς κάνει και η ίδια η ποιήτρια στην καθημερινότητά της με τη συμμετοχή της στα κινήματα πολιτών και τον αγώνα της στο αναπηρικό κίνημα:

Σήκω ανθρωπάκο, αγωνίσου, πάρε θέση.
Κοίταξε γύρω: να, κι εγώ που σου μιλώ
είμ’ ανθρωπάκος σαν κι εσένα, έχω απολέσει
στήριξη απ’ τον κοινωνικό μου τον ιστό.

Ακόμα και στα πιο προσωπικά, όπως τα ανέγνωσα εγώ, ποιήματά της, υπάρχουν σαφείς αναφορές στο κοινωνικό γίγνεσθαι και έντονος προβληματισμός. Διαβάζω μερικούς στίχους από την “Μπαλάντα στον άντρα μου”, ένα από τα ποιήματα που με συγκινεί πολύ:

Ξανά να κάνουμε όνειρα δικά μας
κι ας ξέρουμε: η χώρα καταρρέει,
στον άνεμο θα πάν τα σχέδιά μας,
με δάνεια θα παλέψουμε και χρέη.
Η κρίσιμη στιγμή όλους μας καίει,
σ’ αυτόν τον τόπο γράφετ’ ιστορία –
μα εμείς, αντί για τα ένδοξα τα κλέη,
θα πορευόμαστε μι’ ακόμη δεκαετία.

Μεγάλο κομμάτι της ποίησής της αποτελεί και η αναφορά της σε άλλους ποιητές, μεγάλους ή λιγότερο γνωστούς, αυτούς πάντως που την εμπνέουν και συνομιλούν μαζί της. Τους μνημονεύει συχνά στους στίχους της, τους επικαλείται, αποζητάει τη συντροφιά τους, μοιράζεται την αύρα τους^. και μαζί της και μεις διαβάζοντας τα ποιήματά της. Τους φέρνει κοντά μας μέσα από τη δική της ματιά, σαν να είναι φίλοι από παλιά, και μας αφηγείται τις ιστορίες τους, τις δικές της μνήμες από αυτούς, όπως στο “Καρυωτάκης – Πολυδούρη 2009”:

Ο Καρυωτάκης, έχει πάει σε κάποια χώρα
του ονείρου – Πουέρτο Ρίκο, Κούβα, Αργεντινή,
Ουρουγουάη, Βραζιλία, που να ‘ναι τώρα;
Ή πάλι, επέστρεψε και στο έρμο του νησί.

Άλλοτε πάλι τους αντιμετωπίζει σκωπτικά, σχεδόν ειρωνικά, όπως στο “Λεξιλαγνεία vs Λαγνεία” ή εκφράζει το θαυμασμό της και σχεδόν ψελλίζει ότι είναι μέντορές της όπως στο “Μείζονες και Ελάσσονες” ή στο “Εγκεφαλική ποίηση” όπου παρεμπιπτόντως ομολογεί το πόσο μεγάλη σημασία δίνει στο κοινωνικό γίγνεσθαι και τη συμμετοχή στον κοινωνικό ιστό ως οδηγούς για τη συγγραφή “αληθινών” στίχων. Και αυτοαμφισβητείται ταυτόχρονα:

Γιατί ποτέ δεν βγήκαν παραέξω,
να ζήσουν, όπως έκαν’ ο Ρεμπώ.
Τώρα μπρος στο κομπιούτερ μου κι εγώ,
ποιόν ξεγελάω, πώς να τους εμπαίξω;

Εν πάση περιπτώσει, οι ποιητές της Σοφίας είναι ανθρώπινοι, προσιτοί. Μικροί θεοί αλλά ταυτόχρονα αναλώσιμοι, όπως όλοι μας.

Η ποίησή της, τέλος, είναι στο σύνολό της κινηματογραφική, θεατρική. Κάθε ποίημα αφηγείται μια ιστορία. Τη βλέπεις να ξετυλίγεται μπροστά σου μέσα από τις ολοζώντανες εικόνες που δημιουργεί με το… πληκτρολόγιό της. Εικόνες πολύ δυνατές, σκηνές μικρού μήκους ταινίας που η σκηνοθέτιδα με μαεστρία έχει επεξεργαστεί και μας παρουσιάζονται στην οθόνη, το λευκό χαρτί του βιβλίου, και μετουσιώνονται σε θεατρικές πράξεις στο σανίδι του μυαλού μας. Οι χαρακτήρες της είναι στέρεοι, ολοκληρωμένοι, αναγνωρίσιμοι. Ταυτίζεσαι μαζί τους και τους αποζητάς, ανατρέχοντας ξανά και ξανά στα ποιήματά της, τα επενδυμένα, επίσης, με μουσική. Την ακούς τη μουσική. Είναι έντονη η μουσικότητα του στίχου. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι δύο ήδη ποιήματά της έχουν γίνει τραγούδια από τους Active Member και τον Κώστα Παρίση.

Δείτε και ακούστε:

Μεγάλωσα στο φόβο: η Λιβερία
σπαράσσονταν, και όνομα δεν έχω.
Η Ευρώπη τ’ όνειρό μου, η σωτηρία
που έγιν’ εφιάλτης – δεν αντέχω.
Εδώ είμ’ απρόσωπος, κανένας τ’ όνομά μου
–  στον κόσμο δεν θα λείψω κι αν χαθώ.

Είμαι σίγουρη ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα το δρόμο της μελοποίησης. Είναι μελοφτιαγμένα από τη μάνα τους. Την κουφή μάνα τους που συνθέτει για και μιλάει στην Τρίτη Γενιά – τη δική της γενιά και τη δική μου:

Φίλοι, τα δεκαεπτά μας κλείσαμε μια μέρα
και στα δεκαοκτώ είχαμε πετάξει.
Τώρα σαράντα –και ακόμα παραπέρα–
κι όμως για πάντα μένουμε δεκάξι.