Η ξεχασμένη χρονοπύλη της Αρχαίας Αιγείρας

Όσο ήμουν μαθητής και αργότερα φοιτητής, τα αρχαία μνημεία δεν μου έλεγαν τίποτα. Μεγαλώνοντας όμως και ταξιδεύοντας με το ποδήλατο, άρχισα να τα βλέπω τελείως διαφορετικά. Αυτοί οι τόποι λάμπουν σε μία διάσταση ξένη στο συγκυριακό ενδιαφέρον του τουρίστα του μηχανοκίνητου. Απαιτούν μία ευαισθησία και μία καθαρή ματιά, που χρειάζεται μια προεργασία για να την αποκτήσεις. Μία προεργασία όπως και αυτή της νηστείας για τους πιστούς. Διαφορετικά η μετάβαση από τα ντουβάρια της πόλης στο αρχαίο θέατρο, από μυσταγωγία υποβιβάζεται σε μερικές νεκρές στιγμές μέσα σε ένα κουβούκλιο.

Ευτυχώς, τη διαφορά αυτή την γνωρίζω πολύ καλά και γι’ αυτό επέλεξα να επισκεφτώ το θέατρο της Αρχαίας Αιγείρας ποδηλατικώς και χωρίς παρέα. Μέσα καλοκαιριού μάλιστα όπου ο κόσμος πάει στη θάλασσα.

Η ανηφόρα μέχρι το θέατρο είναι πραγματική δοκιμασία. Στην αρχή σε γλυκαίνει για λίγο η σκιά από τα πεύκα, που βρίσκονται λίγο μετά το χωριό, αλλά από ‘κει κι έπειτα βλέπεις μόνο χαμηλές ελιές και κάποιες αμυγδαλιές πάνω σε ένα χρυσό χαλί από ξερόχορτα.

Καθώς ανηφορίζω, νιώθω έντονα το περιβάλλον γύρω μου σαν να ‘ναι σκηνικό από τον νοσταλγικό κόσμο του Καζαντζάκη. Φαντάζομαι τους ήρωές του να έρχονται μαζί μου και να με οδηγούν προς το θέατρο. Δεν αργεί να εμφανιστεί μια ετοιμόρροπη ταμπέλα, που δείχνει ότι το θέατρο βρίσκεται στα αριστερά. Λίγα μέτρα μετά στρίβω δεξιά, σε ένα παραμυθένιο κακοτράχαλο μονοπατάκι.

Καθώς ποδηλατώ αργώ, αφουγκράζομαι τα λίγα τζιτζίκια που σχίζουν την απόκοσμη ησυχία. Σύντομα με την άκρη του ματιού μου, συναντώ τη θεατρική σκηνή μέσα από τον φράχτη. Προχωράω λίγο ακόμα, αφήνω το ποδήλατο και δοκιμάζω να ανοίξω τη μεγάλη καγκελόπορτα. Είναι κλειδωμένη και δεν φαίνεται να υπάρχει υπάλληλος στο κιόσκι. Ρίχνω μια ματιά τριγύρω, σκαρφαλώνω στην πόρτα και πηδάω μέσα. Απόλυτη αταραξία. Νιώθω μόνο ένα αεράκι να μου χαϊδεύει τα αυτιά. Με μερικά βιαστικά βήματα περνάω το ναό του Δία και βρίσκομαι πίσω από ερείπια του προσκηνίου.

Η γαλήνια ατμόσφαιρα του χώρου σε συνδυασμό με τα πρώτα σημάδια εγκατάλειψης, δημιουργούν ένα απόκοσμο περιβάλλον που δονείται από μια κρυμμένη ενέργεια ενός αρχαίου θαύματος. Το πέτρινο θέατρο στέκει μπροστά μου, σαν μια εξωγήινη χρονοπύλη που με προσκαλεί να χαθώ στη δύνη της ιστορίας. Το παρατηρώ να συμπληρώνει αρμονικά τον γαλανό ουρανό καθώς βηματίζω μέχρι τη σκηνή, προσπερνάω διάσπαρτα σπασμένα κομμάτια από το προσκήνιο και στέκομαι στο κέντρο.

Οι κερκίδες έχουν παραμορφωθεί από τη χρόνια διάβρωση. Στις περισσότερες έχουν φυτρώσει αγριόχορτα. Μερικές άλλες έχουν αλλοιωθεί σε τέτοιο σημείο, όπου οι αρχαιολόγοι αναγκάστηκαν να τις προστατεύσουν με κάποιο άχαρο συνδετικό υλικό. Καμία από αυτές τις αλλαγές όμως δεν συγχύζουν τον επισκέπτη. Η επίδραση που έχει πάνω του δεν επηρεάζεται από τον χρόνο. Επηρεάζεται μόνο από τον ίδιο τον επισκέπτη.

Προχωρώ προς τις κερκίδες, τις ανεβαίνω μια-μια μηχανικά και κάθομαι στην τελευταία.

Το θέαμα που αντικρίζεις όταν κάθεσαι στο θέατρο είναι βγαλμένο από ποίημα. Ο κορινθιακός κόλπος απλώνεται μπροστά σου σαν μια θαλασσένια συνέχεια της χρυσής πλαγιάς του λόφου. Αυτή η φυσική ομορφιά που συνδέθηκε αυθόρμητα ως προέκταση του θεατρικού δρώμενου, σου δημιουργεί μία περίεργη αίσθηση απομόνωσης. Μία αίσθηση που δεν δικαιολογείται, αν σκεφτεί κανείς ότι το θέατρο είναι λαξευμένο εξ ολοκλήρου στον βράχο, είναι δηλαδή ένα φυσικό μνημείο. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο όμως, όσο το κοιτάς, τόσο αυτό φαίνεται σαν ξένο σώμα. Σαν ένας οργανισμός που δημιουργήθηκε στους άγονους λόφους της Αιγείρας πριν εκατοντάδες χρόνια, για να αλληλεπιδράσει με την δικιά μας πραγματικότητα, αλλά κάπου στα βάθη της ιστορίας, για λόγους που δε γνωρίζουμε, έχασε τη σύνδεσή του με τον κόσμο μας και αφέθηκε στη λεηλασία του χρόνου.

Και εμείς, οι σύγχρονοι άνθρωποι, του δώσαμε μια ευκαιρία και το ξανα-ανακαλύψαμε. Το ξεθάψαμε από τα χώματα και τις πέτρες, του γιατρέψαμε τις πληγές και τo ξαναβαφτίσαμε θέατρο – αρχαίο. Αλλά ακόμα δεν καταφέραμε να το ερμηνεύσουμε· το αρχαίο θέατρο για τον άνθρωπο δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια πέτρα με ιστορική σημασία.

Όσο η ματιά μας εγκλωβίζεται στις οθόνες και στους τοίχους του πολιτισμού μας, τόσο η αρχαία χρονοπύλη θα κρύβεται όλο και πιο βαθιά, πίσω από το παραπέτασμα της συλλογικής μνήμης.