Ιστορίες Πολιτιστικής 2: Ο «λαβύρινθος» που αγνοήσαμε

Τον Ιανουάριο του 2006 η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης “Πάτρα 2006” είχε να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα. Ακέφαλη από καλλιτεχνικό διευθυντή, με την πλειοψηφία του κόσμου να είναι από δύσπιστη ως εχθρική, με τις πρώτες καταγγελίες να έχουν ήδη βγει στο φως… Αλλά και με μια έκθεση που ήταν η πρώτη και κατέληξε να είναι η πιο επιτυχημένη της διοργάνωσης.

Η έκθεση «Επίκαιρα Πατρών – Ο λαβύρινθος με τις εικόνες» ξεκίνησε στις 12 Ιανουαρίου και διήρκεσε για κάτι περισσότερο από ένα μήνα. Βασισμένη σε μια ιδέα του σκηνοθέτη Βασίλη Κοσμόπουλου στεγάστηκε στο Παλαιό Αρσάκειο. Σε δεκατρείς αίθουσες του Αρσακείου (που όλες μαζί κατάλληλα διαμορφωμένες αποτέλεσαν μια εικαστική – κινηματογραφική εγκατάσταση) προβάλλονταν ολιγόλεπτες ταινίες με θέματα από την ιστορία της πόλης: Τον βομβαρδισμό του 1940, τα παλιά καρναβάλια, την προπαγάνδα της χούντας, λιτανείες και θρησκευτικές τελετές, πολιτικές παρουσίες, την κατάληψη του παραρτήματος του Πανεπιστημίου, όψεις του κέντρου και γειτονιών της πόλης και πολλά ακόμα.

Μεγάλο μέρος του υλικού των ταινιών προέρχονταν από τα ειδησεογραφικά «Επίκαιρα» που προβάλλοντας στους κινηματογράφους, την προ-τηλεόρασης εποχή, ενώ ο Κοσμόπουλος είχε πάρει ακόμα σκηνές από την ΕΡΤ, ευρωπαϊκά δίκτυα, ιδιωτικές συλλογές και αρκετές ακόμα πηγές στην Ελλάδα και τον κόσμο, φέρνοντας πολλές από τις εικόνες που βλέπαμε για πρώτη φορά στο φως.

Γιατί όμως λέμε πως η έκθεση ήταν η πιο πετυχημένη της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας; Όχι τόσο γιατί από εκεί πέρασαν χιλιάδες πατρινοί που έβλεπαν για πρώτη φορά ή ξαναθυμούνταν στιγμές από την ιστορία της Πάτρας. Αλλά για τρεις κυρίως λόγους:

– Γιατί προερχόταν από έναν δημιουργό της πόλης, ο οποίος παρουσίαζε μια φαινομενικά απλή ιδέα με διεθνών προδιαγραφών τρόπο.

– Γιατί στεγαζόταν σ’ ένα κτήριο – σύμβολο της πόλης που μέσω της Πολιτιστικής φαινόταν ότι θα ξαναγεννηθεί με άξονα τις πολιτιστικές χρήσεις για τις οποίες είναι ιδανικό.

– Γιατί λειτουργώντας με καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό τρόπο, παρήγαγε ένα αποτέλεσμα πολύτιμο και προσιτό για κατοίκους και επισκέπτες, που μιλούσε για την ταυτότητα της Πάτρας.

Πάμε να δούμε, τώρα πώς ακριβώς αξιοποιήσαμε στην Πάτρα αυτά τα τρία χαρακτηριστικά της έκθεσης:

– Τον Κοσμόπουλο δεν τον ξαναφώναξε ποτέ και κανένας για τίποτα σοβαρό.

– Το Αρσάκειο ουδέποτε αξιοποιήθηκε. Οι Δημοτικές Αρχές που ακολούθησαν εξήγγειλαν ή πρότειναν διάφορα (Δημαρχείο, πολιτιστικό κέντρο, εικαστικό εργαστήρι κ.ά.) όμως προς το παρόν χρησιμοποιείται για εσωκομματικές και φοιτητικές εκλογές, για εκδηλώσεις πολιτικών νεολαιών και για σποραδικές εκδηλώσεις. Πρόσφατα εξαγγέλθηκε η ένταξη του χώρου στο νέο ΕΣΠΑ, αλλά η αισιοδοξία δεν περισσεύει μια που απουσιάζουν οι ολοκληρωμένες προτάσεις που να έχουν τεθεί σε δημόσια συζήτηση.

– Το υλικό της έκθεσης διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη. Κάποιες κρούσεις που έγιναν για να παραμείνει το υλικό ως κτήμα της πόλης φαίνεται πως ήταν… εθιμοτυπικές και καθόλου ουσιαστικές κι έτσι αυτός ο πλούτος απλώς υπάρχει σκόρπια στο διαδίκτυο, χωρίς πρακτικά να αξιοποιείται.

Δείτε το βίντεο για να πάρετε μια μικρή εικόνα από την προίκα της Πολιτιστικής που αγνοήσαμε επιδεικτικά.

Upd: Λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση του άρθρου, ο Βασίλης Κοσμόπουλος μας ενημέρωσε μέσω facebook ότι πριν λίγες μέρες είχε μια πρώτη επικοινωνία με το Δήμαρχο Πατρέων για το θέμα, ενώ επίσης στο facebook ο επικεφαλής της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών Γιάννης Τσάκωνας εκδήλωσε ενδιαφέρον για την αξιοποίηση της έκθεσης. Λέτε η συμπλήρωση της δεκαετίας να αποδεχθεί γούρικη για το “Λαβύρινθο”;

Οι “Ιστορίες Πολιτιστικής” είναι αφιερωμένες στο θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, όπως τον φιλοξένησε η Πάτρα το 2006. Δέκα χρόνια μετά, διηγούμαστε στο tetartopress.gr περιστατικά από τη διοργάνωση, στιγμές από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, αλλά κι αυτά που θέλουμε να ξεχάσουμε, αναζητώντας και τις απόψεις όσων έζησαν από κοντά αυτή την περιπέτεια.