Οι βασικοί νόµοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας
Ραντεβού σήµερα µε µία επικίνδυνη ιδιότητα η οποία ουκ ολίγες φιλοσοφικές διαµάχες προκάλεσε και φυσικά ακόµα προκαλεί. Ο λόγος περί της ανθρώπινης ηλιθιότητας! Έρχονται κάποιες στιγµές που αναζητάς την ανάγνωση ενός δοκιµιακού ύφους αναγνώσµατος είτε για να νιώσεις ότι εισπράττεις ένα όµορφο ερέθισµα που θα θέσει σε κίνηση το δικό σου µοχλό σκέψης είτε για να βρεις έτοιµες ίσως κάποιες απαντήσεις σε θέµατα που ταλαιπωρούν το µυαλό σου. Αλήθεια η ηλιθιότητα ως ανθρώπινο χαρακτηριστικό είναι κάτι έµφυτο ή επίκτητο;
Advertisement
Ο ιταλικής καταγωγής συγγραφέας Carlo M. Cipolla (Κάρλο Μ. Τσιπόλα, 1922 – 2000) θεώρησε χρήσιµο να µελετήσει τους ηλίθιους εφόσον βρίσκονται ανάµεσά µας. Κατά την άποψή του αποτελούν την πιο επικίνδυνη οµάδα ανθρώπων µια και στο όνοµα της ηλιθιότητας, η οποία θεωρείται ως ελάττωµα που δικαιολογεί τα πάντα, ακόµα και το πιο αποτρόπαιο έγκληµα µπορεί να διαπραχθεί.
Σύντοµος, λιτός, µα διαυγής και ξεκάθαρος στις απόψεις του παρουσιάζει την ηλιθιότητα ως τη βασική αιτία που εµποδίζει την ανάπτυξη της ανθρώπινης ευµάρειας και ευτυχίας. Και αν αποδειχθεί ότι είναι αδύνατον να σώσουµε τον εαυτό µας από την ηλιθιότητα που µας περιβάλλει, τουλάχιστον µπορούµε να πάρουµε την εκδίκησή µας περιγελώντας την, µια και εξαιτίας της στερούµαστε ή κινδυνεύουµε να στερηθούµε διά παντός τη δυνατότητα να ζήσουµε ευτυχισµένοι.
Ο Τσιπόλα ιστορικός της οικονοµίας διέγραψε µια µακρά, αξιόλογη ακαδηµαϊκή καριέρα. Το ύφος της γραφής του, αντιπροσωπευτικό της ιδιότητάς του, χαρακτηρίζεται από πνοή µεταδικότητας. Τα επιχειρήµατα και οι σκέψεις του παρουσιάζονται τόσο εύπεπτα που κάθε αναγνώστης µπορεί να προσεγγίσει τις πτυχές της ηλιθιότητας εύκολα. Η ηλιθιότητα παρουσιάζεται ως ένα ουσιαστικά κοινωνικό φαινόµενο µια και πάµπολλα ιστορικά γεγονότα που χαρακτηρίστηκαν «µαύρα» οφείλονται σε ηλίθιες σκέψεις και κινήσεις της ανθρωπότητας.
Είναι χρήσιµο και αισιόδοξο ταυτόχρονα να διαπιστώνει κανείς ότι κάθε φαινόµενο, µόνιµο ή παροδικό, µπορεί να εξηγηθεί µε βάση τη λογική. Η φύση λειτουργεί βάσει νόµων. Κάθε τι στηρίζεται στην έννοµη λειτουργία του και έτσι άµα βρεις το χρόνο να την αναλύσεις και να τη θεαθείς πολλά από αυτά που σε βασανίζουν, που σου φαίνονται ανεξήγητα, που σε τροµάζουν ή φαντάζουν αξεπέραστα µπορούν να ξεπεραστούν.
Προτείνω την ανάγνωση του δοκιµίου γιατί ακόµα και η εξυπνάδα που θεωρείται εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης –η οποία όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης που αφιερώθηκε στη µελέτη της «ορέγεται» να µαθαίνει– χρειάζεται προστασία!
Advertisement
Advertisement