Σε αναζήτηση ενός στίχου

Όταν το 1957 ο ποιητής μας Τίτος Πατρίκιος, κύριος εκπρόσωπος της μεταπολεμικής γενιάς, ολοκλήρωσε τη συλλογή του «Το δάσος και τα δέντρα», δεν ξέρω εάν είχε διαισθανθεί στο παραμικρό την επίδραση που θα μπορούσε να είχε το ποίημά του Στίχοι 2.

Αναλογιζόμενοι όμως ότι το μεγαλείο μιας πνευματικής δημιουργίας αναδεικνύεται ακριβώς απ’ τη δοκιμή του στο χρόνο και τη δυνατότητά του να μιλάει στις ψυχές των επερχόμενων γενιών, θα μπορούσαμε απλώς να θαυμάσουμε για άλλη μια φορά το ταλέντο έκφρασης ενός από αυτούς που ζουν ανάμεσά μας και εκφράζουν την αγωνία τους για το σήμερα που μοιραζόμαστε.

Τι έψαχνε τότε ο ποιητής μας; Έψαχνε την έμπνευση να δώσει κίνητρο στο βυθισμένο στην κούραση πνεύμα μας: «…γιατί κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα / κανένας στίχος δεν κινητοποιεί τις μάζες./ (Ποιες μάζες; Μεταξύ μας τώρα-/ ποιοι σκέφτονται τις μάζες; /Το πολύ μια λύτρωση ατομική, αν όχι ανάδειξη.)»

Δεν φαίνεται να υπάρχει πια κανένας στίχος που να μπορέσει να κινητοποιήσει τις μάζες, λέει ο ποιητής. Ένας στίχος, ένα σύνθημα, μία λέξη. Μία λέξη που να δώσει πνοή στην πίστη του ανθρώπου ότι αξίζει να ζει δημιουργώντας.

Παραφράζοντας το στίχο της προσωπικής του αγωνίας, αναρωτιέται κανείς ποιος θα μπορούσε να είναι αυτός ο ένας στίχος που θα κινητοποιούσε τις μάζες. Η απάντηση του ερωτήματος φαντάζει ανέφικτη, λαμβάνοντας υπόψιν μας ότι ειδικά σήμερα αυτό που απασχολεί τον καθέναν ατομικά μα και συγκεντρωτικά ως κοινωνία, κάθε άλλο παρά το όνειρο είναι. Φαίνεται ότι ο σημερινός απόγονος του ανθρώπου του Νεάντερνταλ δεν απέχει καθόλου από τον πρόγονό του, όσον αφορά στη στάση ζωής του και στα θέματα που αποτελούν τις πρωταρχικές του έγνοιες.

Σε ποια άραγε κινητοποίηση μπορεί κανείς να αφεθεί όταν διακυβεύονται οι βασικές ανάγκες διατροφής, στέγης, σωματικής ασφάλειας; Ποια ενέργεια εξέλιξης, βελτίωσης, πνευματικής ανόδου ή απλώς διαύγειας μπορεί να θελήσει να επιδιώξει κάποιος σε έναν κόσμο που καταρρέει οικονομικά και υλικά, ηθικά και πρωτίστως πολιτιστικά;

Στο σημείο που βρισκόμαστε έχουμε κατακτήσει στο έπακρο το αίσθημα του πόνου που φέρνει η φτώχεια, η εξαθλίωση, ο άκρατος ατομικισμός. Και η λέξη όνειρο, στόχος, σχέδιο, σκοπός, αιωρείται μεταξύ της πληγωμένης μας αξιοπρέπειας και της αγωνίας μας για επιβίωση. Και όμως ίσως κοιτώντας με χαμόγελο μέσα μας να δούμε αυτόν τον ένα στίχο για τις ψυχές μας που ψάχνουν απεγνωσμένα τα κομμένα τους φτερά…