Τελικά ο «Άλλος κόσμος» είναι μια ωραία ταινία

Είχα πάει στην παρουσίαση της νέας ταινίας του Χριστόφορου Παπακαλιάτη στην Πάτρα, πριν λίγες μέρες με διάθεση για έναν ελαφρύ «κανιβαλισμό» όσων θα έβλεπα. Όχι τόσο για την ίδια την ταινία, όσο για τα συμπαρομαρτούντα της παρουσίασης και αυτά που συνήθως συμβαίνουν όταν ένας ηθοποιός με το προφίλ του Παπακαλιάτη κάνει μια οργανωμένη δημόσια εμφάνιση.

Η πρώτη εικόνα δεν με… απογοήτευσε. Στο φουαγέ των Ster όπου θα δινόταν η συνέντευξη τύπου οι δημοσιογράφοι ήταν απλώς μια μικρή μειοψηφία. Ο κόσμος που είχε καταλάβει τις θέσεις ήταν απλώς εκεί για να δει τον «κούκλο» (πόσες φορές άκουσα πια αυτή τη λέξη εκείνη τη μέρα…), να βγάλει μια σέλφι μαζί του και να έχει να το διηγείται σε φίλους, παιδιά, γονείς, εγγόνια (ναι, υπήρξαν κι αυτοί) κ.τ.λ. Όλοι τους σχεδόν ενοχλήθηκαν από τους δημοσιογράφους που εμπόδιζαν τη… θέα και που στέκονταν εμπόδιο για την πολύτιμη σέλφι.

Κάπου εδώ τελειώνει ο κανιβαλισμός και ξεκινούν οι εκπλήξεις. Γιατί παρά την ομολογημένη προκατάληψή μου, όσα ακολούθησαν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, της προβολής και της συζήτησης του Παπακαλιάτη με τους θεατές, είχαν εκπλήξεις, κυρίως θετικές.

Κατ’ αρχάς για το βασικό προϊόν. Ο «Άλλος κόσμος» είναι μια ωραία ταινία. Προσοχή: Πάντα με γνώμονα του τι πάμε να δούμε, για ποιο λόγο και με ποιες προσδοκίες. Για την υπόθεση τα έχετε πιθανότατα ακούσει. Στην ταινία παρακολουθούμε τη συνάντηση τριών ετερόκλητων ζευγαριών: Μιας ελληνίδας φοιτήτριας κι ενός πρόσφυγα, ενός Γερμανού και μιας ελληνίδας που βρίσκονται στο κατώφλι των εξήντα ετών κι ενός στελέχους ελληνικής εταιρείας με μια βορειοευρωπαία που έρχεται για να κάνει τη «βρώμικη δουλειά» των απολύσεων σε μια υπό εξαγορά επιχείρηση.

Με αφορμή τον έρωτα αυτών των ανθρώπων, ο Παπακαλιάτης προσπαθεί να μιλήσει για την Ελλάδα της κρίσης ή καλύτερα για την Αθήνα της κρίσης. Κι εδώ είναι η πρώτη έκπληξη: Τα καταφέρνει μια χαρά! Χωρίς υπερβολές, φανφάρες και χαϊδέματα αυτιών περιγράφει τα φαινόμενα ρατσισμού, ξενοφοβίας και φασισμού, την ίδια στιγμή που δεν ξεχνάει ούτε τα τουριστικά στοιχεία της πρωτεύουσας, ούτε τις δύσκολες στιγμές της καθημερινότητάς της. Και ταυτόχρονα προσπαθεί να δει τις συνέπειες της κρίσης με ψυχραιμία και με έμφαση στην ανθρώπινη διάσταση, έστω κι αν δεν γλυτώνει από κάποια γνωστά του κλισέ.

Έχει γραφτεί ήδη δεκάδες φορές ότι ο Παπακαλιάτης δείχνει με αυτή την ταινία να «ωρίμασε». Δεν ξέρω αν έτσι συμβαίνει (αν και απ’ ότι κατάλαβα πρόσφατα, κάπου προς τα εκεί οδηγείσαι όταν σαρανταρίζεις), όμως σίγουρα σε σχέση με το «Αν» και τις τηλεοπτικές του δουλειές, παρουσίασε μια πολύ πιο ώριμη δουλειά. Ούτε υπερβολές ως προς το ναρκισσισμό του είχε (καλά τα έγραφε την προηγούμενη Κυριακή ο Ζουμπουλάκης στο «Βήμα»: «πείτε μου έναν ηθοποιό που δεν είναι και λίγο νάρκισσος»), ούτε με τα τραγούδια που συνήθως διαλέγει ο ίδιος το παράκανε, ενώ και μόνο η προσπάθειά του να στήσει ένα σενάριο με επτά πρωταγωνιστές, έκανε το εγχείρημα πολύ πιο δύσκολο.

Μιλώντας για τους πρωταγωνιστές και ξεπερνώντας τη φόρτιση της συγκυρίας του να παρακολουθούμε τον τελευταίο ρόλο του Μηνά Χατζησάββα, πρέπει να αναγνωρίσουμε στο σκηνοθέτη όχι μόνο ότι σύστησε στο κοινό «του» (γιατί μην ξεχνάμε ότι το 80% των ως τώρα θεατών της ταινίας είναι το τυπικό τηλεοπτικό κοινό των θαυμαστών του Παπακαλιάτη) τον Τζ. Κ. Σίμονς αλλά και ότι πήρε από τη Μαρία Καβογιάννη μια κινηματογραφική ερμηνεία αντάξια των –μακράν πέραν της τηλεόρασης– δυνατοτήτων της.

Έπαινοι κι ευχές

Και πριν πιστέψετε με τόσους επαίνους ότι ο «Άλλος κόσμος» φέρνει την… κινηματογραφική επανάσταση στην Ελλάδα, ας δούμε και τη δεύτερη έκπληξη της βραδιάς που ήταν η συμπεριφορά του ίδιου του Παπακαλιάτη. Ο οποίος αφού διεκπεραίωσε αξιοπρεπώς τις… σέλφι, έδειξε μιλώντας προς τους δημοσιογράφους και συζητώντας με το κοινό μετά την προβολή απόλυτα επαγγελματική συμπεριφορά και κάποια ασυνήθιστα σημάδια ειλικρίνειας.

Αν και είχε αφεθεί εντελώς μόνος να συντονίζει τη συνέντευξη και τη συζήτηση –σε βαθμό που να πιστεύουμε ότι η Village για κάποιον άγνωστο λόγο σχεδόν τον τιμωρούσε– η αντιμετώπισή του προς όλους ήταν άψογη και οι απαντήσεις του σχεδόν πάντα πολύ ουσιαστικές και ειλικρινείς, ακόμα και στις πιο δύσκολες ή «επικίνδυνες» ερωτήσεις (μεταξύ μας, τις πιο καλές ερωτήσεις τις έκανε το κοινό κι όχι εμείς οι δημοσιογράφοι…).

Προσπαθώντας μάλλον να δώσει στις / στους γκρούπις του μια πιο προσγειωμένη εικόνα του εαυτού του σε αντίθεση με όσα εκείνοι φαντάζονται, παραδέχτηκε με ευκολία ότι κάποιες επιλογές στην ταινία τις έκανε καθαρά με γνώμονα το να μη δημιουργήσει αντιδράσεις στο κοινό ή για να μπορέσει να σπρώξει την ταινία στο εξωτερικό (όχι πως δεν το κάνουν κι άλλοι αυτό, απλώς δεν το παραδέχονται…).

Ίδια περίπου ήταν και η στάση του όταν η συζήτηση στην αίθουσα μετά την προβολή έγινε αμιγώς πολιτική (το περιμένατε αυτό ποτέ μετά από ταινία του Παπακαλιάτη;) με αφορμή τις ρατσιστικές και φασιστικές πράξεις που περιγράφονται στην ταινία. Θα μπορούσε άνετα να παραστήσει τον διανοούμενο ή τον καλλιτέχνη που προσπαθεί να παρέμβει στην πολιτική κατάσταση της χώρας, όμως το απέφυγε επιμελώς.

Τελικά φύγαμε από τα Ster κάνοντας δύο ευχές: Αφενός να ξυπνήσουν αντιρατσιστικά και αντιφασιστικά αντανακλαστικά σε μέρος του κοινού της ταινίας έστω και με το δόλωμα του Παπακαλιάτη και αφετέρου αυτό το περίπου μισό εκατομμύριο συνελλήνων που αναμένεται να παρακολουθήσει τον «Άλλο κόσμο» να ξαναβρεθεί και για άλλους λόγους στις κινηματογραφικές αίθουσες και να μην ξαναβυθιστεί στον καναπέ μπροστά από την τηλεόραση ή έστω από μια «κατεβασμένη» ταινία. Αυτή κι αν θα είναι ευχάριστη έκπληξη…