«Του μύθου τα γυρίσματα. Ήχοι και μύθοι της Κρήτης»

Με αφορμή την παράσταση «Του μύθου τα γυρίσματα. Ήχοι και μύθοι της Κρήτης», που θα δοθεί τη Δευτέρα 23 και την Τρίτη 24 Ιανουαρίου στον θέατρο Act (Γεροκωστοπούλου 65, Πάτρα), μιλήσαμε με τον εμπνευστή και δημιουργό της Βαγγέλη Γέττο. Ο Βαγγέλης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πάτρα αλλά ζει και εργάζεται πλέον στην Κύπρο ως νομικός. Η καλλιτεχνική του πλευρά, καθώς έχει εκδώσει ήδη και μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Προσάναμμα» (εκδόσεις των Συναδέλφων), η αγάπη του για την παράδοση και κάποια άλλα συστατικά έγιναν αφορμή για να δημιουργηθεί αυτή η παράταση, η οποία παρουσιάζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα. Πιο πριν είχε παιχτεί με μεγάλη επιτυχία στην Λευκωσία.

Τα πρωτότυπα κείμενα και το λαούτο λοιπόν του Πατρινού Βαγγέλη Γέττου, συναντούν την λύρα του διεθνούς φήμης Κρητικού Ζαχαρία Σπυριδάκη και την αφήγηση της Μαρίνας Κατσαρή από την Λευκωσία. Συμμετέχουν οι Ρεθυμνιώτες μουσικοί, Σπύρος Παπαδάκης και Βλαδίμηρος Ουρανός στο λαούτο και ο Γιάννης Σουλτάτος από το Ηράκλειο στο μαντολίνο.

[wc_divider style=”dashed” line=”single” margin_top=”” margin_bottom=””]

Πάτρα, Λευκωσία, Κρήτη. Πως προέκυψε αυτή η συνεργασία;
Το τόξο που συνδέει Πάτρα, Λευκωσία, Κρήτη δεν είναι άλλο από το πάθος που μας προκαλεί η κρητική δημιουργία και παράδοση. Οι τυπικές αφορμές στάθηκαν η γνωριμία εμού και της Μαρίνας με τον διεθνούς φήμης λυράρη Ζαχαρία Σπυριδάκη στην Λευκωσία. Εκεί, σε ένα παλιό οθωμανικό αρχοντικό, πάνω στην Πράσινη Γραμμή, με τον ιμάμη να παρεμβάλλεται σαν σε διάλογο σε μελωδίες και λέξεις, πρωτοπαρουσιάσαμε μαζί την παράσταση το περασμένο καλοκαίρι. Με τον Σπύρο και τον Βλαδίμηρο, αυτούς τους εξαίρετους Ρεθυμνιώτες μουσικούς, γνωρίστηκα στα εκρηκτικά τους παιξίματα στο «Απτάλικο». Με τον Γιάννη Σουλτάτο μας δένει αδελφική φιλία απ’ όταν γνωριστήκαμε στην Νίκαια της Γαλλίας όπου μέναμε, πριν κάποια χρόνια.

Τι περιμένουμε να δούμε στην παράσταση στην Πάτρα;
Μία σύνδεση της Κρήτης όπως την έζησα ή την φαντάστηκα στα πολλά ταξίδια μου στο νησί και όπως την απεικονίζει η αιώνιας ισχύος κρητική μυθολογία με την κρητική μουσική. Οι μύθοι επενδύονται με τις μουσικές του νησιού, με τους φυσικούς ήχους των οργάνων που συνόδευσαν θεούς και ανθρώπους στην οργή και την γαλήνη, στην έκσταση και την καταβαράθρωση. Νιώθω ότι δεν πρόκειται για άλλη μία στατική, φολκλορική και αφιερωματική συρραφή λέξεων και ήχων. Νιώθω επίσης ότι ο διάλογος μεταξύ της ουτοπικής αφήγησης της Μαρίνας Κατσαρή με τα ηχητικά σχόλια των μουσικών δίνει στην παράσταση κάτι υπερβατικό.

Ο Ζαχαρίας Σπυριδάκης και η Μαρίνα Κατσαρή

[wc_divider style=”dashed” line=”single” margin_top=”” margin_bottom=””]

Τι σας ώθησε να δημιουργήσετε αυτήν την παράσταση;
Κάτι τόσο χθόνιο, τόσο υπόκωφο όσο και η σιωπή που επικρατεί στην σπηλιά του Ιδαίου Άντρου, στον Ψηλορείτη. Κάτι τόσο άγριο όσο και το φαράγγι της Αράδαινας, στα Σφακιά. Κάτι τόσο ψιθυριστό όσο και το Λιβυκό πέλαγος από την κορυφή των Αστερουσίων Ορέων, στα νότια του Ηρακλείου. Το σενάριο γυρνούσε μέσα στο μυαλό μου χωρίς να το έχω καταλάβει, επί χρόνια. Σε ένα από τα τελευταία μας ταξίδια στην Κρήτη, γνωρίσαμε με την Μαρίνα Κατσαρή τον πολύ χαρισματικό νεαρό αρχαιολόγο Γιώργο Καλομοίρη από τα Ανώγεια. Ο Γιώργος μας έκανε μια ιδιωτική ξενάγηση στην μινωική πόλη της Ζωμύνθου και εκτός από το να μας υποβάλει στην συγκλονιστική αίσθηση του χρόνου, μας έδειξε κάτι ανατριχιαστικό: ένας μινωίτης κεραμοποιός είχε αφήσει,μάλλον εκούσια, το αποτύπωμα της παλάμης του πάνω σε ένα κομμάτι πετρωμένο πηλό και μας χαιρετούσε! Η εικόνα αυτή με στοίχειωσε. Ένα βράδυ, τα περσινά Χριστούγεννα, μετά βεβαίως από σχετική μελέτη και τεκμηρίωση, το κείμενο έφυγε από τα χέρια μου και και χύθηκε στον υπολογιστή. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία!

Και η μουσική είναι πρωτότυπη για την παράσταση ή θα ακούσουμε και γνωστά κομμάτια;
Η μουσική είναι κατά το πλείστον παραδοσιακά ακούσματα και δάνεια από σύγχρονους συνθέτες όπως ο Ψαραντώνης, ο Ψαρογιώργης, ο Αχιλλέας Περσίδης, ένας αόρατος ήρωας της σύγχρονης μουσικής, οι Χαΐνηδες κ.ά. Η επιλογή δεν έγινε τυχαία. Είναι στερεοτυπική η εικόνα της κρητικής μουσικής ως «χοροπηδηχτής» και «γρήγορης». Εντούτοις, νομίζω ότι η κρητική μουσική είναι μια πολύ «εσωτερική» διαδικασία. Όπου φαινομενικά επικρατεί η έξαρση, αν κοιτάξεις πιο βαθιά θα δεις έναν σκληρό πυρήνα πιο σκυθρωπό, πιο εγκεφαλικό. Αυτές τις διαβαθμίσεις επιχειρούμε να αποδώσουμε και αυτό το ηχόχρωμα είναι το πετρώδες έδαφος που πάνω του στέκονται οι ιστορήσεις της Μαρίνας Κατσαρή.

Οι Ρεθυμνιώτες μουσικοί, Σπύρος Παπαδάκης και Βλαδίμηρος Ουρανός και ο Γιάννης Σουλτάτος από το Ηράκλειο

[wc_divider style=”dashed” line=”single” margin_top=”” margin_bottom=””]

Πως δημιουργήθηκε η αγάπη σας με την παραδοσιακή μουσική και κυρίως με την κρητική μουσική;
Τα πρώτα ακούσματα προέρχονται από το τρίχορδο μπουζούκι του πατέρα μου, του Θοδωρή. Πριν ακόμα ο αδερφός μου,ο Μάρκος κι εγώ ασχοληθούμε με οτιδήποτε το καλλιτεχνικό, μικρά παιδάκια ακόμα, ο πατέρας μου μας έπαιζε, εκτός από τα αγαπημένα του ρεμπέτικα, και ταμπαχανιώτικα, όπως το «όσο βαρούν τα σίδερα». Τον θυμάμαι ακόμα μπροστά στο τζάκι του σπιτιού μας στον Κάτω Αλισσό Αχαΐας να μας λέει «αυτό το παίζουν σε κάτι χωριά, ψηλά μέσα στα βουνά της Κρήτης». Τα ταμπαχανιώτικα βέβαια ήταν κυρίως αστικά τραγούδια της Κρήτης, όπως διαπίστωσα αργότερα μέσα από τα ψαξίματά μου, αλλά η εικόνα που μου κάρφωσε ο πατέρας μου εκείνο το βράδυ στο μυαλό δεν άλλαξε από αυτή την λεπτομέρεια! Πολλά χρόνια αργότερα, το 2005, βρέθηκα στο Gagarin, στην παρουσίαση του μνημειώδους και κλασικού πια δίσκου του Γιάννη Αγγελάκα με τους Επισκέπτες. Στο διάλειμμα, ανέβηκε στη σκηνή ο Ψαρογιώργης που τον γνώριζα μόνο από μία συμμετοχή του στο bonus cd του album, μαζί με 5-6 ακόμα αγριωπούς μουσικούς. Ο μαλεβιζιώτης που έπαιξε προκάλεσε περισσότερο πανικό και από το ολοκαίνουριο τότε «Σιγά μην κλάψω». Ήταν για μένα μία στιγμή αποκάλυψης. Αργότερα ήρθαν και τα κατανυκτικά live του Ψαραντώνη και πολλών άλλων που άρχισα να ακολουθώ τα καλοκαίρια σε όλη την Κρήτη αλλά και την Αθήνα. Ακολούθησαν τα ταξίδια, ο γύρος του Ν. Χανίων με ποδήλατα με την Μαρία, ένα κρητικό λαούτο δώρο ανεκτίμητο, τα καλοκαιρινά βράδια στο μπαλκόνι του καστρινού Νίκου στα Ιλίσια με τη ρακή του, αμύγδαλα και Σκορδαλό, τα θρυλικά γλέντια στο Αβδού, τα ελεύθερα κάμπινγκ στο Κεδρόδασος και στον Αη Γιάννη, η εμπνευσμένη φιλοξενία του Αργύρη στο Οροπέδιο Λασιθίου και πολλά πολλά άλλα. Θα μου πεις τώρα, τι σχέση έχουν αυτά με τη μουσική; Αυτά βλέπω μπροστά μου κάθε φορά που τραγουδώ «Φύσα βοριά, φύσα γαρμπή, όλοι οι καιροί φυσάτε, μα στην καρδιά μου το δεντρί, τσ’ αγάπης δεν το σπάτε».

Περιμένουμε λοιπόν με ανυπομονησία την παράσταση! Ευχαριστούμε πολύ!