«Αχαρνείς» – Πιστοί στο πάντα επίκαιρο αντιπολεμικό μήνυμα του Αριστοφάνη

Όταν η χώρα σου δεν λαμβάνει υπόψιν της τα «θέλω» των πολλών, όταν συμμετέχει σε πολέμους αντί να διεκδικεί την ειρήνη, όταν οι δημαγωγοί και οι ρήτορες πλάθουν την καθημερινότητά σου, τότε αναγκάζεσαι να αυτενεργήσεις. Να πάρεις το νόμο στα χέρια σου, να συνάψεις συμφωνίες ειρήνης με τους εχθρούς σου -καθώς μεγαλύτερος εχθρός αποδεικνύεται ο «εντός των τειχών» ηγεμόνας- και να κοιτάξεις πως θα επιβιώσεις σε ένα εχθρικό περιβάλλον ακόμα και από τους πλανεμένους, από τους ρήτορες γείτονές σου.

431 π.Χ. Η ιμπεριαλιστική -για εκείνη την εποχή- Αθήνα, βρίσκεται σε πόλεμο με την άλλη μεγάλη δύναμη της εποχής, τη Σπάρτη, και όπως κάνουν όλες οι υπερδυνάμεις, κοιτάζουν το συμφέρον τους αδιαφορώντας για τις παράπλευρες απώλειες σε ζωές και υλικά αγαθά.

Ένα χρόνο νωρίτερα από το 425 π.Χ. που διδάχθηκαν στα Λήναια οι Αχαρνείς από τον Αριστοφάνη (μέσα Γενάρη με μέσα Φλεβάρη περίπου), είχε γίνει μια προσπάθεια από πλευράς των Σπαρτιατών για ειρήνη χωρίς όμως να γίνει αποδεκτή από την Αθήνα, η οποία ούτε κατά διάνοια δεν φανταζόταν την ήττα που θα ακολουθούσε στο τέλος το 404 π.Χ. Αυτό διακωμωδεί ο Αριστοφάνης στην κωμωδία του και στην διασκευή των Αχαρνέων από τον σκηνοθέτη Κώστα Τσιάνο, που παρακολουθήσαμε στο πλαίσιο του διεθνές φεστιβάλ Πάτρας 2018, βλέπουμε μια πάρα πολύ πιστή απόδοση στο αρχικό κείμενο.

Οι ηθοποιοί λειτούργησαν χωρίς να ξεφεύγουν καθόλου από την οπτική του Αριστοφάνη με καίριες ατάκες που συνάδουν με τη σημερινή πραγματικότητα χωρίς να γίνονται υπερφίαλοι και να κουράζουν. Η σκευή των ηθοποιών, από τον Γιάννη Μετζικώφ, τονίζει τις ιδιαιτερότητες των χωρικών της κάθε επαρχιακής περιοχής, που ενοχλούν τον Δικαιόπολη μετά την παράβαση (στις Ιαμβικές σκηνές) καθώς επίσης τονίζεται και η ιδιαιτερότητα των Αχαρνέων σαν παραγωγών κάρβουνου στην αρχαία Ελλάδα. Βλέπουμε εκτεταμένη παρεμβολή του χορού με ζωώδεις κινήσεις αλλά και προσαρμογή των Διονυσιακών χορών (φαλλικών). Η κίνηση των ηθοποιών είναι ενεργητική και ευρεία με χρήση όλου του σώματος καθώς και με χειρονομίες διαχυτικές και εκλεκτικές.

Στο μεγαλύτερο μέρος ο Πέτρος Φιλιππίδης, στον ρόλο του Δικαιόπολη, ακολουθεί πιστά την αφηγηματική δομή του Αριστοφάνη. Ένας μεσήλικας Αθηναίος με χαρακτηριστικό όνομα που επινοεί μια ουτοπική συνθήκη με τους εχθρούς του (χορός των γερόντων), είτε τους εξουδετερώνει είτε τους προσεταιρίζεται και στο τέλος θριαμβεύει. Σαν Δικαιόπολης, παίρνει το νόμο στα χέρια του και επισυνάπτει τριαντακονταετή ειρήνη με τους Σπαρτιάτες -αντίθετα από την πόλη του- καθώς δεν αντέχει να βλέπει το «θέλω» των λίγων να θριαμβεύει έναντι των πολλών. Τον βλέπουμε να δρα υπερβολικά στο επίπεδο της καρικατούρας αλλά με καθαρή άρθρωση και πεζό λόγο όπως και σε ολόκληρο το έργο ενώ οι μείζονες χαρακτήρες είναι πιστοί στην πραγματική ζωή με ξαφνικές μεταπτώσεις. Στον ρόλο του Λάμαχου (ακαταμάχητου) ο Παύλος Χαϊκάλης διακωμωδεί τον κενό ηρωισμό των στρατηγών που επιδίωκαν δόξα χωρίς μάχες, με σατιρικό λόγο και σαφείς ιδέες διακωμώδησης.

Οι Αχαρνείς είναι ένα έργο που παρ΄ όλες τις κωμικές σκηνές και το διονυσιακό πνεύμα αντηχεί αντιπολεμικά αισθήματα και καταγγέλλει οποιαδήποτε αδικία εκ μέρους των ηγεμόνων. Η σκηνοθεσία του Κώστα Τσιάνου -πιστή στην Αριστοφάνη οπτική- κρατά επίκαιρα τα μηνύματα του έργου κάτι που οι ηθοποιοί κατάφεραν να αποδώσουν και να μεταδώσουν πολύ καλά στους θεατές.

Συντελεστές

Απόδοση – Σκηνοθεσία: Κώστας Τσιάνος
Χορογραφίες: Έλενα Γεροδήμου, Κώστας Τσιάνος
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ
Μουσική: Γιώργος Ανδρέου
Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Τσεβάς
Βοηθός σκηνοθέτη: Λουκία Στεργίου

Παίζουν:
Πέτρος Φιλιππίδης, Παύλος Χαϊκάλης, Κώστας Κόκλας, Τάκης Παπαματθαίου, Ιωάννης Παπαζήσης.

Χορός (αλφαβητικά): Βατικιώτης Νίκος, Ζουγανέλης Αλέξανδρος, Καμμένος Παναγιώτης, Κατσώλης Παναγιώτης, Κοράκης Κωνσταντίνος, Κυπαρίσσης Βαγγέλης, Κωστάκης Ηρακλής, Μαγγόνας Αλκιβιάδης, Παυλίδης Παύλος, Πετκίδης Μάριος, Σταμούλης Γρηγόρης, Τσουρουνάκης Γιώργος, Φλέουρας Χάρης, Χιώτης Χάρης.

Οι Αχαρνείς μετά το Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας – Δευτέρα 2 και Τρίτη 3 Ιουλίου 2018- συνεχίζουν την περιοδεία τους σε διάφορες πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο acharnis.gr και στο viva.gr.

Οι φωτογραφίες είναι του Δημήτρη Κολλιόπουλου από την παράσταση της Δευτέρας 2 Ιουλίου στο Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ 2018.