Διεθνής Αμνηστία: Να τροποποιηθεί ο ορισμός του βιασμού στην ελληνική νομοθεσία

Η Διεθνής Αμνηστία καλωσορίζει θερμά τη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής για το σχέδιο νόμου για την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης κατά της βίας στις γυναίκες και της ενδοοικογενειακής βίας. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας βάσει μιας εμπεριστατωμένης ανάλυσης των προκλήσεων και των ορθών πρακτικών σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.

«Με την ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου επιτέλους η Ελλάδα αποκτά ένα σημαντικό κατευθυντήριο πλαίσιο για την προστασία των γυναικών από την έμφυλη βία καθώς και ατόμων που υφίστανται άλλες μορφές έμφυλων διακρίσεων όπως τα τρανς άτομα και οι γυναίκες πρόσφυγες», δήλωσε η Λία Γώγου, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα.

Το νομοσχέδιο εισάγει θετικές τροποποιήσεις στην ελληνική νομοθεσία με σκοπό την εφαρμογή διαφόρων διατάξεων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, όπως η ποινικοποίηση του stalking, η προσθήκη του εξαναγκαστικού γάμου ως ένας από τους στόχους του αδικήματος της εμπορίας ανθρώπων και την προστασία από την επιστροφή υπηκόων τρίτων χωρών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.

Παράλληλα, μετά την άσκηση θεσμικής πίεσης 10 γυναικών οργανώσεων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έκανε το σωστό βήμα και πρότεινε την κατάργηση του άρθρου μίας διάταξης στην εθνική νομοθεσία που επιτρέπει το γάμο ως διακανονισμό για το έγκλημα της «αποπλάνησης ανηλίκου» Υπό το Άρθρο 339, παρ. 3 του Ελληνικού Ποινικού Κώδικα, αν ο υπαίτιος και το θύμα που είναι ανήλικο παντρευτούν, «δεν ασκείται ποινική δίωξη και αν τυχόν ασκηθεί κηρύσσεται απαράδεκτη», το οποίο βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η οργάνωση θεωρεί ότι οι προτεινόμενες νομοθετικές τροποποιήσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες αλλαγές, προκειμένου να διασφαλισθεί η αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στην εθνική έννομη τάξη.

«Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να κάνουν ένα ακόμη προοδευτικό βήμα και να ακολουθήσουν το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπως αυτό της Μεγάλης Βρετανίας, του Βελγίου και της Κύπρου και να τροποποιήσουν τον ορισμό του βιασμού έτσι ώστε να βασίζεται στην απουσία συναίνεσης στην σεξουαλική δραστηριότητα. Κάποιες φορές ο νομοθέτης δεν χρειάζεται να περιμένει την κοινωνία για να είναι έτοιμος για τέτοιες αλλαγές αλλά να της  δείξει ο ίδιος τον δρόμο», είπε η Λία Γώγου, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα.

Επί του παρόντος, ο νομικός ορισμός του βιασμού βασίζεται στην «άσκηση σωματικής βίας ή απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου» αντί για την απουσία συγκατάθεσης. Το διεθνές δίκαιο και τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων απαιτούν η σεξουαλική επίθεση, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, να ορίζεται από την απουσία συναίνεσης για τη σεξουαλική δραστηριότητα.

 Η Διεθνής Αμνηστία καλεί το Ελληνικό Κοινοβούλιο να προβεί στις παρακάτω τροποποιήσεις στο προτεινόμενο νομοσχέδιο:

– Να τροποποιηθεί ο ορισμός του βιασμού στον ελληνικό ποινικό κώδικα ώστε να βασίζεται στην απουσία συγκατάθεσης, ώστε να εναρμονιστεί με τα εξελισσόμενα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης καλεί τα Συμβαλλόμενα Κράτη να αποφεύγουν κάθε διάκριση κατά την εφαρμογή της Σύμβασης για οποιονδήποτε λόγο και να περιλαμβάνουν τον γενετήσιο προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου μεταξύ αυτών των λόγων. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι θα μπορούσαν να εισαχθούν περισσότερες τροποποιήσεις στην προτεινόμενη νομοθεσία, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα τρανς άτομα προστατεύονται περαιτέρω από τις διακρίσεις και τη βία και επαναλαμβάνει τις προηγούμενες εκκλήσεις της για περαιτέρω μεταρρύθμιση της νομοθεσίας που ψηφίσθηκε πρόσφατα σχετικά με τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, όπως:

– Να συμπεριληφθούν διατάξεις τροποποιητικές όλων των νομοθεσιών απαγόρευσης των διακρίσεων λόγω φύλου με ρητή αναφορά της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου.

– Παροχή της δυνατότητας στα τρανς άτομα να αλλάξουν νομικά το όνομα και καταχωρισμένο φύλο τους, με βάση μόνο το φύλο ως προς το οποίο αυτοπροσδιορίζονται, χωρίς καμία αναφορά στην εξωτερική τους εμφάνιση.

– Εξάλειψη των απόλυτων περιορισμών ηλικίας και να δοθεί στα ανήλικα άτομα το δικαίωμα να αλλάξουν νομικά το καταχωρισμένο φύλο τους, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τους.

Περισσότερα για τις θέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας εδώ.

Η επιστολή των 10 οργανώσεων για την κατάργηση της διάταξης του ποινικού κώδικα που επιτρέπει τον «γάμο ως διακανονισμού» εδώ.