Η γοητεία των σκοτεινών ηρώων

Ιάγος, Κάθι Έιμς, Άλεξ, Κέβιν,  Άνι Γουίλκις, Πάτρικ Μπέιτμαν, η λίστα των διαταραγμένων προσωπικοτήτων της λογοτεχνίας είναι μεγάλη και αγαπημένη, καθώς η ανομολόγητη γοητεία που ασκούν στους αναγνώστες οι ήρωες του είδους είναι σκοτεινή και αστείρευτη. Στις σελίδες των βιβλίων που κατοικούν οι μακρινοί αυτοί χαρακτήρες βρίσκουμε πάντα μια μικρή ή και μεγάλη κλειδαρότρυπα στην οποία πάνω κολλάμε το μάτι μας χωρίς ενοχές για να πάρουμε μια γεύση από ζωές κατά κύριο λόγο άγνωστες αλλά όχι και τόσο φανταστικές.  Σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας, οι ήρωες αυτοί είναι βγαλμένοι από τη ζωή άλλωστε, και είναι εδώ για να ικανοποιήσουν την περιέργειά μας και να μας ανοίξουν τα μάτια.

Ο Bret Easton Ellis, συγγραφέας του προκλητικού American Psycho δήλωσε για τον serial killer πρωταγωνιστή που δημιούργησε πως, κατά κάποιον τρόπο ο Patrick Bateman είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, ίδιος στην οργή, το μίσος τη βαρεμάρα και την αποξένωσή του προς τον κόσμο. Η συγγραφέας Gillian Flynn, «μητέρα» δύο γοητευτικά επικίνδυνων χαρακτήρων των βιβλίων Sharp Objects και Gone Girl στην προσωπική της σελίδα «πληροφορεί» τους αναγνώστες τις ότι μικρή δεν ήταν καθόλου καλό κορίτσι, αναφέροντας περιστατικά από την παιδική της ηλικία, και έχει μια θεωρία: «Οι σκοτεινές πλευρές είναι σημαντικές. Πρέπει να τις φροντίζουμε σαν τρομερές μαύρες ορχιδέες».

Σύμφωνα με μελέτες, οι σύγχρονοι άνθρωποι, δεν βρίσκουν απλά συμπαθητικούς, αλλά θαυμάζουν, αυτούς που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «ψυχοπαθείς», καθώς φαίνονται να εκπληρώνουν τις φαντασιώσεις τους στο ερώτημα «Θα μπορούσα να γίνω κάποιος άλλος;». Και μία τέτοια μεγάλη μερίδα κόσμου φαίνεται πως λάτρεψε το best seller της Ottessa Moshfegh, Eileen.

Η πρωταγωνίστρια, η Αιλίν, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου δείχνει να ανθίζει, και από διαταραγμένο κορίτσι μετατρέπεται σε γυναίκα εν δυνάμει βίαιη και επικίνδυνη, αναπτύσσοντας όλα τα χαρακτηριστικά αυτών. Ανεξέλεγκτη ελευθερία, αίσθηση απόλυτης δύναμης, διέγερση και πάθος καταλαμβάνουν την νεαρή, σεμνότυφη Αιλίν που ζει μια άνευρη και σάπια ζωή μαζί με τον αλκοολικό πατέρα της σε ένα παγωμένο και βρώμικο σπίτι σε μια αδιάφορη πόλη της Νέας Αγγλίας. Η εξέλιξη της αργεί αλλά η δίψα του αναγνώστη ικανοποιείται σελίδα τη σελίδα, καθώς η Moshfegh μας σερβίρει τις ιδιαιτερότητες και τις ψυχρές σκέψεις της πρωταγωνίστριας σε σωστές ποσότητες μέχρι την κορύφωση. Ως το τέλος του βιβλίου ο αναγνώστης έχει συμπαθήσει και έχει απορήσει με την πρωταγωνίστρια ουκ ολίγες φορές, καθώς από τη δύσκολη ζωή την οποία βιώνει και αφηγείται ενδεδυμένη τη μάσκα της λογικής, περνάει σε σκέψεις ψυχρές και σκληρές, που φαίνεται να την τρέφουν με μια μαζοχιστική ικανοποίηση. «Μέσα σε εκείνη την παιδαριώδη κατάσταση όπου ο εαυτός μου ήταν το επίκεντρο, φαντασιωνόμουν πως αυτό ήταν το θέμα που συζητούσαν τα έγχρωμα αγόρια με τις μητέρες τους: πόσο πονάει η Αιλίν, πόσο φαίνεται να χρειάζεται έναν φίλο η Αιλίν, πως της αξίζει κάτι καλύτερο. Ήλπιζα πως είχαν την ικανότητα να διαπερνούν τη νεκρική μου μάσκα και να φθάνουν στη δύστυχη, φλεγόμενη ψυχή μου, αν και αμφιβάλλω αν με έβλεπαν καθόλου».

Η Αιλίν, η οποία αφηγείται την τελευταία της εβδομάδα στο πατρικό της σπίτι με την απόσταση πενήντα χρόνων, μισεί τα πάντα και είναι συνεχώς θυμωμένη και δυστυχισμένη. Η ζωή της στα εικοσιτέσσερα της χρόνια κυλάει κάθε μέρα με την ίδια μυρωδιά σήψης και αλκοόλ, και μια αλλαγή φαντάζει μακρινή και ακατόρθωτη. Οι υποτυπώδεις ισορροπίες της διαταράσσονται όταν θα γνωρίσει την γοητευτική και μυστηριώδη Ρεμπέκα, τη νέα διευθύντρια εκπαίδευσης στο σωφρονιστήριο στις οποίες η Αιλίν δουλεύει ως γραμματέας.

Μέσα στις 300 σελίδες του μυθιστορήματος χτίζεται μία αγωνία που ίσως τελικά να μην κορυφώνεται όπως θα περιμέναμε, αλλά η Moshfegh στο βιβλίο της πετυχαίνει να μας αφήσει με μία αίσθηση που πολλοί θα εκτιμήσουν. Αυτή του να γνωρίζεις από μια απόσταση ασφαλείας μια διαταραγμένη μορφή που ίσως και να μένει στην διπλανή σου πόρτα. Ίσως και ακόμα πιο κοντά.

«Αιλίν»
Ottessa Moshfegh
Μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2017