«Κόκαλα από Ήλιο» – Η ζωή σε μια πρόταση

Για να πω την αλήθεια, ένας κόμπος σχηματίστηκε στιγμιαία στον λαιμό μου όταν ξεφύλλισα το Κόκαλα από Ήλιο, βραβευμένο με το Διεθνές Λογοτεχνικό Βραβείο Δουβλίνου, για πρώτη φορά. Η περίληψη στο οπισθόφυλλο δεν με είχε προετοιμάσει αρκετά κι έτσι βρέθηκα έκπληκτη να κρατάω στα χέρια μου ένα μυθιστόρημα δίχως τελείες και λοιπά σημάδια στίξης.

Ξεκίνησα λοιπόν να διαβάζω το βιβλίο αυτό λίγο προκατειλημμένη, λίγο φοβισμένη και λίγο αβέβαιη, περιμένοντας να γνωρίσω την περίφημη πένα του Ιρλανδού Μάικ Μακόρμακ.

Και το τελείωσα δακρυσμένη.

«…συνέχισε να περπατάς συνέχισε να περπατάς γαμώτο μου».

Ο Μάρκους είναι ένας μεσήλικας πολιτικός μηχανικός στο Λούισμπερκ της δυτικής Ιρλανδίας, παντρεμένος με την Μερέιντ και πατέρας δύο παιδιών, της Άγκνες και του Ντάρρα.

Το βιβλίο ακολουθεί την πορεία των σκέψεών του ένα απόγευμα που βρίσκεται μόνος του στο σπίτι, καθώς βυθίζεται στα προσωπικά του ζητήματα και θυμάται στιγμές από την ζωή του.

Σε ένα πρώτο επίπεδο, η ιστορία του Κόκαλα από Ήλιο είναι αρκετά απλή. Ο ίδιος ο Μακόρμακ, σε συνέντευξη του εύστοχα σχολιάζει:

«Όλοι μιλάνε για την πειραματική υπόσταση του βιβλίου και την έλλειψη σημείων στίξης και τον τρόπο που εκτυλίσσεται η ιστορία και θεωρούν ότι εκεί έγκειται η πειραματική του υπόσταση. Ποιο θεωρώ εγώ το πραγματικό πείραμα; Είναι ένα βιβλίο για μια ευτυχισμένη οικογένεια και έναν μηχανικό της μεσαίας τάξης δίχως έννοιες που αγαπάει τη γυναίκα του και τα παιδιά του και δεν του λείπει τίποτα. Πως κάνεις ένα βιβλίο με μια τέτοια ιστορία;»

Και εκεί ακριβώς έγκειται το ταλέντο του Ιρλανδού συγγραφέα. Στο ότι επιλέγει μια ευθεία διαδρομή στη ζωή ενός ανθρώπου και την διαπερνά με ένα μοτίβο όλο καμπύλες και βάθη.

Το μοτίβο της κατάρρευσης. Τα πάντα γύρω από τον Μάρκους, «μετέωρα μέσα στο παραλήρημά τους» χάνονται σιγά σιγά, αλλάζουν μορφή και νόημα καθώς τα αναλύει.

Οι χαρές και οι δυσκολίες του γάμου, το τι σημαίνει να είσαι πατέρας και σύζυγος, οι επαγγελματικές προκλήσεις, η τέχνη, η πολιτική και η υπόσταση της πραγματικότητας παίρνουν στο μυαλό του σάρκα και οστά και ξετυλίγονται με ρυθμό καταιγιστικό, άτακτο, λογικό και σε κάθε περίπτωση λυρικό.

«οι επιπτώσεις της πατρότητας και όλα όσα φέρνει δεν είχαν βαρύνει πάνω μου τόσο ολοκληρωτικά όσο εκείνη τη στιγμή μαζί με την έντονη ανησυχία ότι μπορεί να με κάποιον τρόπο να ήμουν υπεύθυνος για αυτό που βρισκόταν στους τοίχους της γκαλερί πίσω μου, ένας σφιγμένος φόβος μέσα μου που συγκέντρωνε στον πυκνό του πυρήνα δύο κρίσιμες δεκαετίες, έτσι που τώρα καταλάβαινα πως αυτή η βραδιά μπορεί να μην ήταν τίποτα λιγότερο από μια πλήρη επανεκτίμηση του εαυτού μου ως άντρα και ως πατέρα, κάτι που δεν είχα λογαριάσει όταν μπήκα στο αυτοκίνητο εκείνο το απόγευμα και οδήγησα τα εκατό και κάτι χιλιόμετρα μέχρι την γκαλερί, ότι κατευθυνόμουν προς αυτή τη στιγμή αναμέτρησης με τον εαυτό μου γιατί, όπως κάθε άλλος άντρας, είχα περάσει τη ζωή μου χωρίς να εξετάσω και πολύ τον εαυτό μου, θεωρούσα δεδομένο το δικαίωμά μου σε μια γαλήνια ζωή ελεύθερη από ένα τέτοιο κατηγορητήριο, και ήταν κάτι που μπορεί να αναγνώριζα σαν ευθύνη σε άλλους όμως ποτέ δεν υπέβαλα τον εαυτό μου σε αυτό το ενδόμυχο βάσανο το οποίο ωστόσο τώρα με τυραννούσε υπακούοντας στις εντολές ενός κεντρικού νεύρου που συσπώνταν μέσα μου και δεν σταματούσε να ρωτάει

μήπως είχα απογοητεύσει την κόρη μου

μήπως την είχα σπρώξει σε αυτό – ότι κι αν ήταν αυτό- που βρισκόταν στους τοίχους της γκαλερί, σ΄αυτό το ερώτημα δεν μπορούσα να δώσω απάντηση κάτω απ’ την ψιλή βροχή που έκρυβε τον δρόμο και προς τις δύο κατευθύνσεις, και μέσα μου θέριευε η σκέψη ότι το να έχεις ζήσει μια σωστή ζωή – ή μια ζωή που μέχρι τώρα ειλικρινά θεωρούσα σωστή – ίσως να μην ήταν από μόνο του αρκετό γιατί τώρα ένιωθα μια σαφή καταγγελία ή κατηγορία που έμοιαζε να λέει ότι το να μην έχεις κάνει τίποτα λάθος δεν ήταν αρκετό»

Μετά από αυτό το υπέροχο απόσπασμα που παρέλυσε για λίγα αναγνωστικά λεπτά τις αισθήσεις μου, να σημειώσω ότι, αντίθετα με το πως παρουσιάζεται το βιβλίο, ως δηλαδή μια μεγάλη πρόταση, το Κόκαλα από ήλιο είναι ένα «κανονικό» κείμενο. Ναι μεν δεν υπάρχει ούτε μία τελεία, αλλά υπάρχουν παράγραφοι, ρυθμός και ένα κοινό σημείο στο οποίο πάντα επιστρέφει ο ήρωας, τέχνασμα που διευκολύνει τον αναγνώστη να μην «χαθεί» μέσα στην ανάσα του Μάρκους.

Η πρόζα ρέει σαν ποίηση, οι λέξεις πάλλονται από ζωντάνια και οι σελίδες παίρνουν φωτιά στα χέρια του αναγνώστη καθώς πλησιάζει στο τέλος.

Ένα μυθιστόρημα συγκλονιστικό, γενναίο, ανθρώπινο και πρωτοποριακό, το Κόκαλα από Ήλιο είναι ένα τραγούδι αγάπης για τη ζωή, με στίχους που όλοι σιγοτραγουδάμε καθημερινά.

«Κόκαλα από ήλιο» | Συγγραφέας Μάικ Μακόρμακ  | Μετάφραση: Παναγιώτης Κεχαγιάς | Ημερομηνία έκδοσης: Νοέμβριος 2018 | Εκδόσεις Αντίποδες