tetartopress

Μάρω Λοΐζου, η αρχόντισσα της παιδικής λογοτεχνίας

maro-loizou

Πηγή φωτογραφίας: i-read.i-teen.gr


Μου ήταν πραγματικό δύσκολο να συντάξω αυτό το μικρό αφιέρωμα για την συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας Μάρω Λοΐζου. Και αυτό γιατί μας συνέδεε μια πολύχρονη φιλία, είκοσι και πλέον χρόνων, που ξεκίνησε τον χειμώνα του 1987 στην Αθήνα και κράτησε μέχρι και τον θάνατο της.


Advertisement

Έτσι κάθε χρόνο το ανέβαλα. Ματαίωνα το κείμενο. Τελικά, φέτος, κλείνοντας 11 χρόνια από τον τελικό αποχαιρετισμό της, αποφάσισα να επιχειρήσω να γράψω το παρακάτω πόνημα με πολλά όμως αυτοβιογραφικά στοιχεία, και σε προσωπικό τόνο, κάτι που γενικά δεν συνηθίζω.

Πλην όμως η Μάρω με την παιδικότητα που τη διέκρινε από τη μια μεριά αλλά και με τη στοχευμένη διεισδυτικότητά της από την άλλη, μας οδήγησε πολύ σύντομα τόσο εμένα όσο και την γυναίκα μου στην αρχή μιας φιλίας μαζί της. Μιας φιλίας βαθιάς και πνευματικής όπου ακόμη και ο θάνατος της δεν στάθηκε ικανός να διακόψει. Συχνά-πυκνά σαν βρίσκομαι σε δύσκολα σταυροδρόμια της ζωής μου επικαλούμαι τη γνώμη της και τη βοήθεια της. Και αυτή είναι πάντα εκεί για μένα.


Advertisement

Η πρώτη γνωριμία μας, ξεκίνησε όταν φοιτητές με τη γυναίκα μου, εγώ στις Πολιτικές Επιστήμες και εκείνη στο διετές τμήμα Νηπιαγωγών της Εκάλης, οφείλαμε να εκπονήσουμε μια εργασία για «Τα έργα την παιδικής λογοτέχνιδος Μάρω Λοίζου». Μια εργασία που ολοκληρώσαμε, αφού πρώτα γνωρίσαμε και προσωπικά τη Μάρω. Και από τότε ακριβώς ξεκίνησε και η φιλία μας.

Η Μάρω Λοΐζου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 17 Σεπτεμβρίου του 1940. Το πραγματικό της όνομα ήταν Μάρω Λήμνου. Όταν ήταν 20 χρονών, μαζί με άλλους πρωτοπόρους καλλιτέχνες, δημιούργησαν ένα τεράστιο πανελλήνιο κίνημα που στόχο είχε την καταπολέμηση της κοινωνικής αδικίας μέσα από αγωνιστικές πολιτιστικές δραστηριότητες. Έργα της εποχής αυτής τρεις ποιητικές συλλογές, στίχοι της που μελοποιήθηκαν και έγιναν τραγούδια, και ποιήματα που απάγγελλαν σε δημόσιους χώρους. Το 1965 παντρεύτηκε τον συνθέτη Μάνο Λοΐζο, με τον οποίο τον επόμενο χρόνο απόκτησε την κόρη της Μυρσίνη. Από τότε, διαπιστώνοντας την άνεση και τη χαρά που ένιωθε κάθε φορά που της έφτιαχνε παραμύθια, άρχισε να ασχολείται επαγγελματικά με την παιδική λογοτεχνία, με εκπομπές στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, με μεταφράσεις παιδικών βιβλίων και με συνεργασίες με ανάλογα περιοδικά. Το 1974 εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο για παιδιά, το Ήταν και δεν ήταν. Έγραψε συνολικά 35 βιβλία, άλλα για μικρότερα κι άλλα για μεγαλύτερα παιδιά. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα η φαντασία και η ποιητικότητα. Σχεδόν όλα της τα βιβλία έχουν τιμηθεί με διάφορα βραβεία και κάποια από αυτά έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες, όπως στα αγγλικά, στα ολλανδικά, στα αραβικά, στα κορεατικά.


Advertisement

Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας το 1998 για το έργο της «Το θαύμα του κόσμου», και το Β΄ βραβείο στην Μπιενάλε του καλύτερου ευρωπαϊκού παιδικού εικονογραφημένου βιβλίου το 1994 για τον συγκεντρωτικό τόμο των μυθιστορημάτων της με τον γενικό τίτλο «Τρέχει τρέχει». Επίσης έχει τιμηθεί και με το βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου το 1998 όπως επίσης έχει τιμηθεί και με το βραβείο «Κώστας και Ελένη Ουράνη» από την Ακαδημία Αθηνών για την συνολική της προσφορά στην παιδική λογοτεχνία το 2000. Το 1998 ήταν υποψήφια της χώρας μας για το Διεθνές Βραβείο Άντερσεν. Το 1998 η Πολιτεία, ως ελάχιστη αναγνώριση του έργου της, της χορήγησε τιμητική σύνταξη. Πέθανε στην Αθήνα στις 20 Αυγούστου 2007, σε ηλικία 67 ετών, έπειτα από μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο.

Η γνωριμία μου μαζί της, μου άνοιξε ένα τεράστιο παράθυρο στο νου και στην καρδιά. Η Μάρω συνήθιζε να λέει, ότι η δύναμη σε ένα κείμενο της όταν ήθελε να μιλήσει για την αγάπη, έγκειτο στο να μην αναφέρει σε κανένα σημείο του την λέξη «αγάπη». Η δύναμη της αγάπης, μας έλεγε, βρίσκεται στην πράξη και όχι στην λέξη.

Συνήθιζε επίσης να κάνει παρουσιάσεις των βιβλίων της σε σχολεία αλλά και παιδικές βιβλιοθήκες. Είχα παρακολουθήσει κάποιες από αυτές. Θα σταθώ σε μια από αυτές, στο 2ο Δημοτικό σχολείο Οβρυάς, κατά τη διάρκεια της οποίας προσκάλεσε η Μάρω κάποια παιδιά από το κοινό, να της διηγηθούν την ιστορία που «έβλεπαν» μέσα από έναν κρύσταλλο που είχε φέρει μαζί της και ήταν κρεμασμένος από ένα σχοινάκι, που κρατούσε στο χέρι της. Βαθιά ανθρώπινη ήταν η ιστορία ενός δεκατετράχρονου Ρομά, ο οποίος φοιτούσε στην Τετάρτη δημοτικού και ο οποίος με την απίστευτη και -βαθιά αποκαλυπτική για την παιδική του ηλικία- ιστορία ενός λύκου που διηγήθηκε, έκανε τους παρευρισκόμενους και εμένα επίσης να συγκινηθούμε από δάκρυα κάθαρσης.


Advertisement

Τα κείμενα της Μάρως Λοΐζου, έχουν τη μινιμαλιστική απλότητα της σοφίας της καθημερινότητας. Οι λέξεις των κειμένων της είναι τόσο προσεκτικά διαλεγμένες και επιλεγμένες , που καταφέρνει πολύ γρήγορα να παρασύρει τους παιδικούς της αναγνώστες στα ποιητικά μονοπάτια των παραμυθιών και των ιστοριών της.

Οι ιστορίες της είναι ετερόκλιτες και αφορούν διάφορους πολιτισμούς και χώρες, ενώ πολύ συχνά κρύβουν από κάτω τους, πολλά στοιχεία παιδικής ψυχολογίας αλλά και ψυχανάλυσης. Για το βιβλίο της «Ήταν και δεν ήταν», είχε συγγραφεί από μια ομάδα αμερικανών ψυχολόγων ένα κείμενο σχεδόν 250 σελίδων στο οποίο αναλυόταν η δύναμη του βιβλίου της σε σχέση πάντα με την παιδική ψυχολογία και εξέλιξη. Τα βιβλία της έχουν κοσμήσει εικονογράφοι και ζωγράφοι όπως ο Βαγγέλης Παυλίδης, η Κατερίνα Βερούτσου, ο Αντρέας Καράμπελας, ο Αλέξης Κυριτσόπουλος, η Κέλλυ Ματαθία Κόβο, η Ειρήνη Καραλέκα, ο Χρήστος Κάλφας κ.α. Η λογοτέχνης Μάρω Λοΐζου έχει γράψει επίσης και βιβλία για ενήλικες όπως για παράδειγμα τη «Μαρία», εκδόσεις Ρόπτρον, αλλά και το -δυστυχώς εξαντλημένο- «Ελλήνων Έρωτες».

Θα αναφερθώ επιλεκτικά σε κάποια της έργα και ειδικά σε σειρές παιδικών έργων που συνέταξε.

Στη σειρά της «Η Κατερίνα και ο Αόρατος», περιγράφεται με απίστευτα ποιητικό τρόπο η σχέση των παιδιών με τους φόβους.

Στη σειρά της «Ένα παραμύθι μια χώρα», εισάγει τα μεγαλύτερα παιδιά αλλά και τους εφήβους στους διαφορετικούς πολιτισμούς, δίνοντας τους έτσι τη δυνατότητα να ταξιδέψουν με τον νου και την καρδιά τους σε διαφορετικές χώρες αλλά και κουλτούρες.

Στη σειρά της «Τρέχει-τρέχει», εισάγει τους παιδικούς αναγνώστες της στον κύκλο της ζωής αλλά και του κόσμου, αφού , «…η νύχτα τρέχει να συναντήσει την ημέρα, και το ποτάμι τρέχει να συναντήσει την θάλασσα, ενώ ο δρόμος τρέχει να συναντήσει την πολιτεία και τέλος, το μικρό παιδί τρέχει στην αγκαλιά της μαμάς του για να συναντήσει την αγάπη…»

Στη σειρά της «Το θαύμα του κόσμου», μέσα από τα δέκα βιβλία της -εμπλουτισμένα και από παιδαγωγικές ασκήσεις- ανοίγει το νου και την καρδιά των παιδιών στο απέραντο και βαθιά αρχετυπικό μας σύμπαν.

20180813_093644


Η Μάρω ήταν απίστευτα δοτική και γεμάτη αγάπη και δώρα όχι μόνον στους φίλους της αλλά και στον κάθε άνθρωπο. Ενθυμούμαι ένα περιστατικό πριν αρκετά βέβαια χρόνια σε μια ξενάγηση που της κάναμε στην Αχαΐα Κλάους, εντελώς τυχαία να πιάνει την κουβέντα σε κάποιους εφήβους, μαθητές-επισκέπτες επίσης της οινοποιίας λέγοντας τους ότι είναι η Μάρω Λοΐζου η λογοτέχνης και εκείνα να της απαντούν ότι σε τρεις μέρες στο σχολείο τους, στο Λύκειο Παπάγου, είχαν διήμερο αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο και ότι ήταν και αυτή επίσημη καλέσμένη μαζί με την κόρη της την Μυρσίνη.

Τέτοια «τυχαία» περιστατικά είχαμε ζήσει αρκετά, που απεδείκνυαν βέβαια ότι μπορεί η γη να είναι μερικές φορές μικρή, αλλά το μεγαλείο των πνευματικών ανθρώπων όπως ήταν και η Μάρω, έκαναν τη γη μας πιο πλούσια και σαφώς πιο ενδιαφέρουσα μέσα από το έργο τους.

Συνήθιζε να γράφει σε όμορφα λευκά φύλλα τα έργα της, με υπέροχα καλλιγραφική γραφή, ενώ για πολλά από τα κείμενα της είχε προηγηθεί μεγάλη έρευνα, επενδύοντας πολύ χρόνο στο να τα στοιχειοθετήσει με πραγματικές πληροφορίες και γνώσεις έτσι ώστε να βοηθήσει τους αναγνώστες της να μάθουν για αυτό που συχνά έλεγε: «Ο κόσμος είναι ένα θαύμα και αυτή την αίσθηση του θαύματος προσπαθώ με τα βιβλία μου να μεταδώσω στα παιδιά, στο βαθμό που η τέχνη και το ταλέντο μου μου επιτρέπουν».

Οι συζητήσεις μαζί της, ήταν σημαντικές και σίγουρα απετέλεσαν για εμένα μια σημαντική προεργασία στο να ασχοληθώ αυτά τα τελευταία χρόνια με τη συγγραφή. Ο κύκλος των σημαντικών πνευματικών ανθρώπων που γνωρίσαμε δίπλα της όπως οι συγγραφείς Σοφία Μαντούβαλου, Ζωή Βαλάση, Αργυρώ Κοκορέλη, πολιτικός Μανώλης Γλέζος, ο θεατράνθρωπος Λάκης Κουρετζής, ο κουκλοπαίχτης Τάκης Σαρρής, έκαναν τη φοιτητική μας ζωή άκρως ενδιαφέρουσα και βαθιά αποκαλυπτική, σε σχέση πάντα με το πώς θα θέλαμε να πορευτούμε στη μετέπειτα ζωή μας.

Η στάση ζωής της Μάρως Λοΐζου υπήρξε αρχοντική. Είχε μια στάση αξιοπρέπειας, απέναντι κυρίως σε όλα εκείνα που την πλήγωναν. Και παρότι το πλούσιο συγγραφικό της έργο αναγνωρίστηκε και διεθνώς, παρέμεινε προσηνής και πιστή φίλη μέχρι το τέλος της ζωής της.

Μας είχε κάποτε εξομολογηθεί ότι παρότι έπασχε από καρκίνο των οστών ήδη μέχρι τότε 11 χρόνια, παρόλα αυτά ζούσε. Οι γιατροί της απορούσαν. Η Μάρω μας είχε τότε πει, ότι ο λόγος που ζούσε ήταν η αγάπη των ανθρώπων απέναντι της αλλά και απέναντι στο έργο της.

Θυμάμαι στο σπίτι της, το πνευματικό της καταφύγιο, κάπου στου Παπάγου, το κρεμασμένο βιολί στον τοίχο του Μάνου Λοΐζου. Για τον Μάνο, είχε γράψει σε ένα κείμενο της: “Τη δεύτερη φορά που συναντήθηκα με τον Μάνο ήταν στο σπίτι ενός φίλου. Στα χέρια του κρατούσε ένα δισκάκι που μόλις είχε εκδοθεί από την εταιρεία «Φιντέλιτυ». Ήταν «Το τραγούδι του δρόμου» σε μουσική δική του και στίχους του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, σε ελεύθερη απόδοση Νίκου Γκάτσου. Η συγκίνηση, μεγάλη. Ήταν ο πρώτος δίσκος ενός εικοσιπεντάχρονου νέου από την Αλεξάνδρεια που πότε σπούδαζε Φαρμακευτική πότε Οικονομικά και πότε γραφίστας στη σχολή τής Βακαλό. Ναι, η συγκίνηση ήταν μεγάλη και η υπερηφάνεια ακόμη μεγαλύτερη. Οπως και η τρύπα κάτω από τα φθαρμένα παπούτσια του που καθόλου δεν τον ένοιαζε να μας επιδεικνύει με άνεση. Ήταν Μεγάλη Εβδομάδα. Πρωτομαγιά του 1962. Αργότερα εγώ θα γράψω τους στίχους της «Πρωτομαγιάς» και ο Μάνος το «Πρώτη Μαΐου, θυμάσαι Μαρία, πόσο αγαπούσα τα μακριά σου τα μαλλιά»” και συμπληρώνει λίγο πιο κάτω: ”Κι είναι τότε που για πρώτη φορά, ως παρατηρητής πλέον, προσέχω αυτό το υπέροχο, ζεστό, ερωτικό φως που ο Μάνος έχει τη δύναμη να εκπέμπει και μέσα του να τυλίγονται, σαν σε κουκούλι, αυτός και οι συνεργάτες του. Κι είναι φορές που σκέφτομαι πως ίσως είναι αυτό το υπέροχο, ζεστό, ερωτικό φως που τα τραγούδια του απορρόφησαν και που, ακόμη και σήμερα, είκοσι χρόνια μετά το θάνατό του, κάνει τους ανθρώπους να βουρκώνουν στο άκουσμα και μόνο του ονόματός του”.

Καθίσαμε την ημέρα εκείνη η Μάρω, η γυναίκα μου και εγώ, έξω στο μεγάλο μπαλκόνι του σπιτιού της, μιας και ήταν αρχή καλοκαιριού και έκανε ζέστη. Μας κοίταξε για αρκετή ώρα με τα μεγάλα της μάτια, βαθιά μέσα στην ψυχή μας. Ήθελε πολύ την ημέρα εκείνη να μας κάνει το τραπέζι. Ήθελε πολύ να μας κάνει ακόμη ένα δώρο. Μας διάβασε η ίδια ένα καινούργιο της κείμενο. Ο τρόπος που άρθρωνε τον λόγο της, η κάθε λέξη που έβγαινε από το στόμα της είχε τέτοια δύναμη, που μας στάθηκε πραγματικά πολύ δύσκολο, να παραμείνουμε χωρίς να συγκινηθούμε. Εκείνος ο αποχαιρετισμός της, ήταν για εκείνη πολύ σημαντικός γιατί ήθελε με την αξιοπρέπεια και τη σοφία που την διέκρινε να μας αφήσει πίσω της, ένα κομμάτι της πνευματικής και ψυχικής της περιουσίας. Μιας περιουσίας που θα μας συνοδεύει από τότε σε όλο το υπόλοιπο της ζωής μας.

Σαν ελάχιστο λοιπόν φόρο τιμής απέναντι στην σπουδαία λογοτέχνη αλλά και άνθρωπο Μάρω Λοΐζου, επισυνάπτω και τον παρακάτω κατάλογο των σημαντικών της έργων για όποιον θα ήθελε να δωρίσει κάποιο ή κάποια από τα βιβλία της σε παιδιά, αλλά και σε ενήλικες ακόμη: Τίτλοι της Μάρως Λοΐζου στη βάση Βιβλιονέτ.


Advertisement


Advertisement

 

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

 

Advertisement

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

 
Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: "Οι γάμοι της Τήλου" - Ο ακτιβιστικός, πρώτος γάμος ομοφύλων στην Ελλάδα

Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: “Οι γάμοι της Τήλου” – Ο ακτιβιστικός, πρώτος γάμος ομοφύλων στην Ελλάδα

"Οι γάμοι της Τήλου". Σκηνοθεσία Παναγιώτης Ευαγγελίδης. Ντοκιμαντέρ Ελληνικής παραγωγής, 2022. "Διεκδικούμε να ανήκουμε σε κείνους τους πολίτες του κόσμου ...
Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: "Η εμπειρία του Ζολά"- Η αλληλεπικάλυψη των ρόλων θεάτρου και ζωής

Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: “Η εμπειρία του Ζολά”- Η αλληλεπικάλυψη των ρόλων θεάτρου και ζωής

"Η εμπειρία του Ζολά" ("L'experience Zola"). Σκηνοθεσία: Τζανλούκα Ματαρέζε. Ηθοποιοί: Anne Barbot, Benoît Dallongeville. Ιταλία, Γαλλία, 2023. "Νόμιζα ότι όταν ...
Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: "Τσίκο & Ρίτα" του Φερνάντο Τρουέμπα - Υπέροχο σχέδιο, απολιτίκ περιβάλλον

Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: “Τσίκο & Ρίτα” του Φερνάντο Τρουέμπα – Υπέροχο σχέδιο, απολιτίκ περιβάλλον

"Τσίκο & Ρίτα" ("Chico & Rita") Σκηνοθεσία: Φερνάντο Τρουέμπα, Χαβιέ Μαρισκάλ, Τόνο Εράντο. Animation παραγωγής Ισπανίας, 2010. Τα θλιμμένα μάτια ...
Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Το απαγορευμένο queer "Κάτω από το χαλί του Χόλιγουντ"

Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Το απαγορευμένο queer “Κάτω από το χαλί του Χόλιγουντ”

"Κάτω από το χαλί του Χόλιγουντ" (The celluloid closet). Σκηνοθεσία: Ρομπ Επστάιν και Τζέφρι Φρίντμαν. Ντοκιμαντέρ παραγωγής ΗΠΑ, 1996. Στην ...

Σχετικά με τον αρθρογράφο:

Έχει γράψει 172 Άρθρα

«Words are all we have», είπε ο Σάμουελ Μπέκετ. Mικρός σαν ήμουν, ήθελα να πραγματοποιηθούν οι τρεις ευχές που μου αναλογούσαν. Πάντα όμως έκανα την ίδια μοναδική ευχή. Τις άλλες δύο δεν χρειάστηκε να τις σπαταλήσω. Γιατί από μικρός βρήκα τους «Αγιους Τόπους» μου. Τους τόπους εκείνους όπου η μνήμη μου, δημιουργούσε τις λέξεις και οι λέξεις αρθρώνονταν σε λόγο. Μερικές φορές είμαι τυχερός και ο Λόγος με γεμίζει με το φως του. Τότε μιά βαθιά γαλήνη και παραδοχή με κατακλύζει. [email protected]

Back to Top