Πριμαρόλια – Η γαλήνη της «ανάπτυξης» της αστικής Πάτρας και η τρικυμία της κρίσης

Από το 1830 έως το 1893 η σταφίδα ήταν το κύριο εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας (προς την Αγγλία κυρίως). Περί το 1860 η καλλιέργεια σταφίδας είχε φτάσει τις 150.000 στρέμματα και χαρακτηριστικό είναι πως ένα από τα γεγονότα που οδήγησαν το 1893 τον Χ. Τρικούπη να πει το γνωστό «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» ήταν η πτώση του εμπορίου της σταφίδας.

Τα πλοία που μετέφεραν τη σταφίδα στις αγορές του εξωτερικού λέγονταν Πριμαρόλια. Όπως λέγεται και η βασισμένη στο ομώνυμο έργο της Αθηνάς Κακούρη θεατρική παράσταση που παρουσιάζει το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στην πλατφόρμα του «Για ένα Θέατρο της αφήγησης και της επινόησης»  και που μας περιγράφει την άνοδο και την πτώση της πατρινής αστικής τάξης, εξαιτίας της διακύμανσης (άνοδος-πτώση) του εμπορίου της σταφίδας. Στο έργο βλέπουμε τύπους ανθρώπων της εποχής, συμπεριφορές, επιδείξεις πλουτισμού και μια κοινωνία που συμπεριφέρεται ξεχνώντας το πρόσφατο παρελθόν της σκλαβιάς. Μια κοινωνία, που αστικοποιείται και ετεροπροσδιορίζεται από τη δυτική πολυτέλεια αποφεύγοντας να κομίσει την ιδιαιτερότητα του τόπου της. «Ντυμένος με το φράκο του ο Μαρκέτος κατευθυνόταν προς τους Παπαγιάννη. Η απόσταση ήταν μικρή και θα μπορούσε να είχε πάει με τα πόδια, αλλά προτίμησε το ποδήλατο για να μη σκονίσει τα παπούτσια του».

Η συμπεριφορά των κυρίων και των κυριών που βλέπουμε στο έργο προσδιορίζεται σε σχέση με την παραγωγή του εμπορίου. Βλέπουμε πάρτι στα αστικά σαλόνια με χορούς, τον λαό να είναι ένα εκμεταλλεύσιμο προϊόν και να τον διαχειρίζεται η νέα τάξη των αστών για ίδιον όφελος, και τα πατρινά μεγαλοαστικά σπίτια να γίνονται κέντρα λήψης αποφάσεων. Όλα αυτά μέχρι την κρίση του 1893. Κάπου εκεί αρχίζει η αποκαθήλωση, που παρουσιάζεται ευρηματικά επί σκηνής με το γδύσιμο των ηθοποιών από τα «ακριβά» φορέματα.

Η σκηνοθετική προσέγγιση από τον Φάνη Δίπλα, ευρηματικά μας εισάγει από την αρχή στο πνεύμα της εποχής. Εν είδει αστικού σαλονιού οι ηθοποιοί ξεκινούν από την αρχή με χορό επιλέγοντας μέλη από το κοινό για να χορέψουν μαζί τους. Πολύ καλή προσέγγιση είναι επίσης η χρήση της πλατείας (μέρος που κανονικά είναι τα καθίσματα των θεατών) σαν χάρτη με τις οδούς της Πάτρας που σημειογραφείται σαν το κέντρο της αστικής περιοχής -καθώς σε όλη την διάρκεια της παράστασης, θα δούμε τους πλούσιους της εποχής να κινούνται μόνο σε αυτόν τον χώρο- ενώ οι φτωχοί ανεβαίνουν και μιλάνε πάνω στην κανονική σκηνή, μακριά από την πόλη γιατί δεν ανήκουν εκεί. Ευρηματική είναι επίσης η πτώση της σταφίδικής παραγωγής με τρία κλίματα σταφυλιού που κρέμονταν πάνω από τη σκηνή να πέφτουν μόλις αρχίζει η πτώχευση.

Ο Φάνης Δίπλας σαν ηθοποιός κινείται σε μέτρια, μακριά από τα γνωστά καλά του επίπεδα, καθώς ξένισε λίγο με την επιλογή να διαβάζει το (δύσκολο ομολογουμένως) κείμενο μέσα από φωτοτυπίες πάνω στη σκηνή, ή να αλλάζει πίσω από τους τεχνικούς (δεν τίθεται θέμα αποστασιοποίησης σε τέτοιο έργο). Η Έλενα Αλεξανδράκη και η Γεωργία Καλογεράτου δείχνουν καλά στοιχεία στη σκηνή τον λίγο χρόνο που παίζουν καθώς οι ρόλοι ήσαν μοιρασμένοι. Το ίδιο θα λέγαμε και για την Λίνα Ζαχαροπούλου που ξεχωρίζει όμως λόγω της εξαιρετικής της φωνής που εξέπληξε απρόσμενα. Τέλος ο Γιώργος Μάρκου και ο Νικόλας Τσίχλας προκάλεσαν την απαραίτητη ταύτιση που απαιτούσε ο ρόλος τους.

Η παράσταση κάνει «κοιλιά» τις στιγμές της αλλαγής των σκηνών, ενώ κουράζει αρκετά κατά την διάρκεια των αφηγήσεων. Επίσης ακόμα και τις στιγμές της εξέλιξης της πλοκής, η αφήγηση σε συνδυασμό με τους ηθοποιούς που «κοκαλώνουν» για να ακουστεί η αφήγηση, μας κάνει να αντιληφθούμε την επιβράδυνση της μετάβασης από τη μια σκηνή στην άλλη.

Η παράσταση «Πριμαρόλια» μας εισαγάγει σε μία Πάτρα άλλης εποχής που οι άνθρωποι είναι τόσο ίδιοι και τόσο διαφορετικοί με τους ανθρώπους στο σήμερα. Αν αλλάζαμε τα ονόματα των πρωταγωνιστών θα μπορούσε -τηρουμένων των αναλογιών και των εξελικτικών προσαρμογών- να είναι μια επίκαιρη παράσταση, κάτι που μας δείχνει ότι ο άνθρωπος μπροστά στο κέρδος ποτέ δεν αλλάζει.

Ταυτότητα παράστασης

Σκηνοθεσία: Φάνης Δίπλας
Δραματουργία: Έλενα Αλεξανδράκη
Βοηθός Σκηνοθεσίας: Γεωργία Καλογεράτου
Εικαστικό Περιβάλλον: Θοδωρής Λιβαθινός
Φωτισμοί: Ευσταθία Δρακονταειδή
Διεύθυνση παραγωγής: Τίνα Γιοβάνη
Φωτογραφίες παράστασης: Βαγγέλης Τσινιάς

Παίζουν: Γιώργος Μάρκου, Λίνα Ζαχαροπούλου, Νικόλας Τσίχλας, Έλενα Αλεξανδράκη, Γεωργία Καλογεράτου, Φάνης Δίπλας.

Παραστάσεις:
4, 5 και 6 Απριλίου στις 21:00
7 Απριλίου στις 19:00
8, 9, 10 και 11 Απριλίου στις 21:00

Δημοτικό Θέατρο Απόλλων

Κρατήσεις: 2610273613 και ticketservices.gr