«Ριχάρδος Β’ – Το Ρέκβιεμ ενός Βασιλιά»: Όταν η περηφάνια προηγείται της πτώσης

Ο άνθρωπος δημιουργεί μόνος του τη φυλακή του, είτε είναι βασιλιάς, είτε είναι φτωχός, οι δαίμονές του τον κυνηγούν πάντα. Αυτός που δεν έχει δαίμονες να τον κατατρέχουν «είναι λέφτερος» όπως έλεγε και ο Καζαντζάκης στην ασκητική του. Η ιστορία κάθε ανθρώπου, γράφεται με την συμπεριφορά του και εμφανίζεται διαρκώς μπροστά του. Ακόμα και αν είναι ο βασιλιάς Ριχάρδος κλεισμένος σε κελί, ακόμα και αν είναι ένας απλός δούλος που δουλεύει σε στάβλους.

Το έργο «Ριχάρδος β΄-Ττο ρέκβιεμ ενός βασιλιά», παρουσιάστηκε στο «38ο Φεστιβάλ Πάτρας θεσμός αρχαίου δράματος» σε σκηνοθεσία Μαρλέν Καμίνσκι. Ο Ριχάρδος ήταν βασιλιάς της Αγγλίας από το 1377 έως το 1399 όπου και καθαιρέθηκε. Ο Σαίξπηρ έγραψε την ιστορία του βασιλιά Ριχάρδου γύρω στο 1595. Ενώ, στο Σαιξπηρικό Ριχάρδο η έμφαση δίνεται στην ιστορία του Βασιλιά Ριχάρδου να διαιτητεύει, ανάμεσα στη διαμάχη του Ερρίκου του Μπόλινμπροκ και τον Θωμά του Μόουμπρεϊ και τελικά, να εξορίζει για πάντα τον Θωμά και για δέκα χρόνια τον Ερρίκο -που αργότερα θα του πάρει τον θρόνο για να μην μολυνθεί η Αγγλία με «αδερφικό αίμα»- η ιστορία που παρακολουθήσαμε ξεκινά λίγο αντίστροφα. Ξεκινά με τον Ριχάρδο να βρίσκεται μέσα στον κελί του, καθαιρεμένος και την εμφάνιση ενός αινιγματικού δούλου, να πυροδοτεί την πλοκή. Δηλαδή, να ωθεί τον Ριχάρδο να βγει από τη φυλακή του. Όχι το κελί του, αλλά την προσωπική του φυλακή, να ξεφύγει από τα φαντάσματα που τον κυνηγούν. Φαντάσματα ποτισμένα με δολοπλοκίες, κατάχρηση εξουσίας, εξαθλίωση των φτωχών.

Στη σκηνή παρακολουθήσαμε μια εξαιρετική παράσταση, με θολή σχέση φανερού και σκοτεινού στοιχείου (κάτι σαν τον τηλεοπτικό Μάκμπεθ με τον Φασμπέτεν) με τη μεσαιωνική – σκωτσέζικη μουσική, να υποβοηθά τον εξαιρετικό Τάσο Νούσια ο οποίος υποδύθηκε με μιμητικές ενέργειες τον φυλακισμένο, τον βασιλιά, τον καβαλάρη, τον Φαέθων πάνω στο άρμα κ.α. με μια σκηνική οντότητα συμπεριληπτική, μεταξύ του συμβολικού και του ιστορικού στοιχείου και πάντα με σεβασμό στο κείμενο. Σκηνοθετικά το έργο ήταν άρτιο, καθώς ίχνη νοημάτων υπήρχαν τόσο στο κέρατο του ελαφιού σαν στέμμα (αιχμηρό δηλαδή) όσο και στο μαύρο φόντο της σκηνής (μαύρος ψυχισμός αντιθετικά με το άδολο, άσπρο, που φορούσε ο βασιλιάς). Ίχνη νοημάτων υπήρχαν και στον επίσης καλό στον λίγο χρόνο που έπαιξε, Αλέξανδρο Φιλιππόπουλο, ειδικά εκεί που φορούσε ένα μακρύ Μανδύα και πετούσε ξεραμένες δάφνες για να δείξει τον θάνατο – μαρασμό της γης. Επίσης, οι σιωπές στην εναλλαγή των σκηνών, καθώς και η μουσική κατά διαστήματα λειτουργούσαν σαν μηχανισμοί παραγωγής συγκίνησης.

Τις αμφισημίες στην ιστορία, όσον αφορά τη διαδοχή του Ριχάρδου, η σκηνοθεσία την κάλυψε εξαιρετικά μέσα από τις συνθήκες διαβίωσης (στο κελί) και ανάπτυξης του μύθου από τον ηθοποιό· παρουσίαζε δηλαδή τον μύθο πότε μέσα από την οπτική ενός βασιλιά και πότε μέσα από την οπτική ενός τρελού. Τέλος, πρέπει να εξάρουμε τη σωματική και γλωσσική προσπάθεια του ηθοποιού που απέδωσε σημειωτικά όλα τα υπονοούμενα με εξαιρετική πλαστικότητα του σώματός του, καθώς και ότι φωνητικά δεν έχασε τον ρυθμό του ούτε λεπτό παρ΄ότι υπήρχαν εξωγενείς παράγοντες (μια συναυλία κοντά στον χώρο του θεάτρου).

Ο κάθε άνθρωπος, ζει ιεραρχώντας τα θέλω του. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει τι μπορεί να γίνει στο μέλλον. Πόσο μάλλον αν είσαι βασιλιάς και έχεις τον κόσμο δικό σου. Νομίζεις πως θα είσαι για πάντα βασιλιάς, όπως νόμιζε ο Ριχάρδος. Όπως νομίζει ο καθένας μας που νιώθει βασιλιάς στον μικρόκοσμό του.

Ταυτότητα Παράστασης

Μετάφραση: Κλέανδρος Καρθαίος
Σκηνοθεσία-δραματουργία-σκηνογραφία- επιμέλεια κίνησης: Marlene Kaminsky
Κατασκευή σκηνικού/σκηνικών αντικειμένων: Ρούλης και Γιώργος Αλαχούζος
Κοστούμια: Μαρία Σιαφάκα
Πρωτότυπη μουσική: Constantine
Σχεδιασμός φωτισμού: Σεσίλια Τσελεπίδη
Φωτογραφίες: Δημοσθένης Γαλλής
Κινηματογράφηση trailer : Γιώργος Γεωργόπουλος/ Multivision
Εκτέλεση παραγωγής: Πάνος Αγγελόπουλος
Φωτογραφίες της παράστασης: Niko Pandazaras
Μάσκα: Wintercroft
Παίζουν: Τάσος Νούσιας, Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος
Φωνή της Βασίλισσας: Μάϊρα Μηλολιδάκη

* Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι του Παναγιώτη Μουλίνου από την παράσταση στο Ρωμαϊκό Ωδείο της Πάτρας το Σάββατο 22 Αυγούστου 2019.