Καρυές Λακωνίας – Το χωριό των Καρυάτιδων
«Το γαρ χωρίον, αί Κάρυαι, Αρτέμιδος και Νυμφών έστιν», αναφέρει ο Παυσανίας στα «Λακωνικά» του.
Οι Καρυές, ένα χωριό ανάμεσα στην Τρίπολη και τη Σπάρτη, χτισμένο στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Πάρνωνα, σε υψόμετρο 950 μ., είναι γνωστές από την αρχαιότητα και συνδέονται άμεσα με τις Καρυάτιδες και το ιερό της Καρυάτιδας Αρτέμιδας. Οι Καρυάτιδες, δηλ. Κόρες των Καρυών, ήταν ιέρειες παρθένοι οι οποίες χόρευαν το λατρευτικό χορό κάθε χρόνο στα «Καρυάτεια», γιορτή προς τιμήν της Άρτεμης της Καρυάτιδας. Ο χορός «Καρυάτις» ήταν «επιχώριος», δηλ. τοπικός και θεωρούνταν δύσκολος. Οι Κόρες των Καρυών έγιναν περίφημες για τον καλλιτεχνικό χορό και την αρμονική κορμοστασιά τους, ώστε όλες οι αρμονικές γυναικείες μορφές, στη γλυπτική κυρίως, άρχισαν να ονομάζονται Καρυάτιδες.
Στην αρχιτεκτονική είναι γλυπτά με γυναικεία μορφή που χρησιμεύουν στη στήριξη κτιρίων αντί για κίονες ή ως διακοσμητικό στήριγμα σε πύλες, προσόψεις, γείσα, ζωφόρους, σκεπές κ.τ.λ. Για να τιμήσουν την ιστορία τους, οι Καρυάτες ανέγειραν το 1983 το μνημείο των Καρυάτιδων, που δεσπόζει στην αρχαία ακρόπολη των Καρυών. Αποτελεί αντίγραφο του τμήματος του αρχαίου Ναού του Ερέχθειου στην Ακρόπολη των Αθηνών.
Το αρχαίο Ιερό της Αρτέμιδος βρισκόταν στο Β.Α. άκρο του οικισμού σε απόσταση τετρακοσίων περίπου μέτρων στο δρόμο προς τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας. Εκεί έχει ανεγερθεί από το 1900, με δομικά στοιχεία από το ιερό, ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου γνωστός και ως «Παναγία». Στον προαύλιο χώρο του βρίσκονται οι τέσσερις τεράστιοι υπεραιωνόβιοι Πλάτανοι Μενελάου, τους οποίους σύμφωνα με τον Παυσανία είχε φυτέψει ο Μενέλαος περί το 1100 π.Χ. Δύο αγάλματα των Μουσών, στον κεντρικό δρόμο προς τις Καρυές, που μεταφέρθηκαν στα τέλη του ‘50 από την Ομόνοια της Αθήνας, συμπληρώνουν τις αναφορές στην αρχαιότητα.
Το όνομα των Καρυών οφείλεται στις καρυδιές που υπήρχαν εκεί από την αρχαιότητα. Το σημερινό τοπωνύμιο Αράχωβα (σημαίνει επίσης καρυδότοπος), το έλαβε επί Φραγκοκρατίας και προέρχεται από την αρχαία σλάβικη λέξη Rach (καρύδι). Σήμερα ΒΑ του χωριού, δεσπόζει το εντυπωσιακό Δάσος των Καρυών, που εκτείνεται μέχρι την τοποθεσία Ζυγός, στα όρια με τον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας. Αποτελείται από καστανιές, καρυδιές, αλλά κυρίως οξιές.
Το Δάσος των Καρυών προφέρεται για εύκολες πεζοπορίες ακολουθώντας τους πολυάριθμους χωμάτινους δρόμους που το διασχίζουν. Από το δάσος και από το χωριό διέρχεται επίσης το διεθνές μονοπάτι Ε4. Πεζοπορίες μπορούν να πραγματοποιηθούν στα δυτικά των Καρυών προς τον μικρό παλιό οικισμό Καλύβια, ακολουθώντας μη σηματοδοτημένα, μονοπάτια στη ράχη του λόφου πάνω από τον ποταμό Δειρό με εντυπωσιακή θέαση του Πάρνωνα και του Ταΰγετου.
Στην ευρύτερη περιοχή των Καρυών υπάρχουν τέσσερις ειδικές διαδρομές ορεινής ποδηλασίας, πλήρως σηματοδοτημένες που διασχίζουν πανέμορφες διαδρομές μέσα στο δάσος. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καρυών έχει εκδώσει πλήρως ενημερωμένο σχετικό χάρτη με υψομετρικά γραφήματα.
Άλλα αξιοθέατα του χωριού είναι το «Ρολόι» σε ύψωμα που δεσπόζει στα δυτικά του οικισμού, το κτίριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου (1933) στο κάτω χωριό, η τοξωτή γέφυρα του ποταμού Δειρού και η κεντρική πλατεία του χωριού με την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Μπορείτε να την επισκεφθείτε στη γιορτή της 30ής
Νοεμβρίου και ίσως να παρακολουθήσετε τον Καρυάτικο χορό, που χορεύεται μέχρι σήμερα.
Περισσότερες πληροφορίες: www.karyes.gr
Κείμενο – χάρτης – φωτογραφίες: Χρήστος Φαλλιέρος