Καστάνιτσα Κυνουρίας: Τσακωνοχώρι – καστανοχώρι

Γαντζωμένη στη ράχη ενός μακρόστενου λόφου ανάμεσα σε δύο πυκνόφυτες καταπράσινες ρεματιές, στις ανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα, σε 840 μ. υψόμετρο, η Καστάνιστα βρίσκεται εκεί για περισσότερα από 720 χρόνια. Ένα χρυσόβουλο διάταγμα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικου, το 1293, είναι η παλαιότερη επίσημη γραπτή αναφορά που υπάρχει για την Καστάνιτσα. Η ιστορική πορεία της δεν διακόπηκε τους επόμενους αιώνες και αυτό ακριβώς το μαρτυρούν πολλά βυζαντινά κείμενα και αναφορές περιηγητών.

Είναι το ορεινότερο χωριό της νοτιοανατολικής Κυνουρίας Αρκαδίας, περιοχή η οποία αναφέρεται και ως Τσακωνιά. Η Τσακώνικη διάλεκτος, ξεχωριστή νεοελληνική διάλεκτος, παραεφθαρμένο ιδίωμα της πανάρχαιας Δωρικής, μιλιέται ακόμη και σήμερα από τους γεροντότερους. Μάλιστα, στην Καστάνιτσα και τη γειτονική της Σίταινα, φαίνεται να είχε επικρατήσει μια παραλλαγή της διαλέκτου που διασώθηκε διά μέσω των αιώνων σε μια περιοχή λίγων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που οι κάτοικοί της δεν ήταν ποτέ πάνω από 1500.

Από το 1968 το χωριό έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός – διατηρητέος οικισμός με ιδιαίτερη φυσική και αρχιτεκτονική ομορφιά. Το κτίσμα που δεσπόζει στο χωριό είναι ο Πύργος της Καστάνιτσας ή του Καψάμπελη –Καστανιτσιώτη οπλαρχηγού– στην κορυφή του λόφου, που κτίστηκε λίγα χρόνια μετά την άλωση τη Κωνσταντινούπολης.

Αρχικός πυρήνας για τη δημιουργία του χωριού είναι η γειτονιά κάτω από τον πύργο με τα χαρακτηριστικά πέτρινα πυργόσπιτα, με τρεις ορόφους, 300 και πλέον χρόνων, που συμπλήρωναν την άμυνα του χωριού. Στη συνέχεια επεκτάθηκε σε όλο το λόφο και τα περισσότερα σπίτια είναι κτισμένα ανεξάρτητα μεταξύ τους με το δικό τους κήπο και αυλή. Οι ασπρισμένοι τοίχοι, τα χρωματιστά παράθυρα, οι θολωτές αυλόπορτες είναι ενδείξεις νησιώτικών επιρροών. Χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του χωριού είναι η κάλυψη των στεγών με πλάκες από σχιστόλιθο.

Περιβάλλεται από ένα εκτεταμένο καστανοδάσος που ανεβαίνει αρκετά ψηλά στις πλαγιές του Πάρνωνα και της προσδίδει μια ιδιαίτερη χάρη και πιθανότατα από εκεί αντλεί το όνομά της.

Η Καστάνιτσα θεωρείται και είναι ιδανικό μέρος για ηρεμία και περιπατητικό τουρισμό. Η περιπλάνηση στους δασικούς δρόμους και στα μονοπάτια που διασχίζουν το γύρω δάσος και συνήθως περνούν ή οδηγούν σε ξωκλήσια, είναι ανεπανάληπτη εμπειρία. Η καλύτερη ίσως πεζοπορία, μετά από μια βατή διαδρομή μέσα στον καταπράσινο καστανεώνα, είναι προς το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα το οποίο αποτελούσε μέρος του Σταυροπηγιακού Μοναστηριού του Αγίου Νικολάου Κοντολινάς.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι επίσης η σηματοδοτημένη πεζοπορική διαδρομή από παλιό μονοπάτι προς τον Πραστό επίσης παραδοσιακό οικισμό, ανατολικά της Καστάνιτσας.

Υπάρχουν όμως και καταπληκτικές διαδρομές στα διπλανά χωριά Σίταινα και Πλάτανος και στα φαράγγια της περιοχής όπως της Μαζιάς, του Λούλουγκα και της Ζαρμπάνιτσας.

Τέλος σε αρκετά κοντινή απόσταση βρίσκεται το ορειβατικό καταφύγιο του Πάρνωνα, απ’ όπου ξεκινούν οι ορειβατικές διαδρομές προς το οροπέδιο του Προφήτη Ηλία και την κορυφή της Μεγάλης Τούρλας (1934 μ.). Η κορυφή του Πάρνωνα μπορεί να προσεγγιστεί και από την Καστάνιτσα από μη σηματοδοτημένη όμως διαδρομή.

Ένα ιδιαίτερα ελκυστικό γεγονός για να επισκεφτεί κανείς την Καστάνιτσα είναι η γιορτή κάστανου που διοργανώνεται κάθε χρόνο το τελευταίο σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου.

Περισσότερες πληροφορίες
http://www.kastanitsa.gr
http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kastan.htm