«Η εμπειρία του ξένου» – 6ος Πανελλαδικός Μαθητικός Διαγωνισμός Φιλοσοφικού Δοκιμίου

Το Πανεπιστήμιο Πατρών μέσω του Τμήματος Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου προκηρύσσει τον 6ο Πανελλαδικό Μαθητικό Διαγωνισμό Φιλοσοφικού Δοκιμίου υπό το γενικό θέμα: «Η εμπειρία του ξένου».

Ο Διαγωνισμός, απευθύνεται στους μαθητές της Β’ Λυκείου χωρίς να αποκλείονται ενδιαφερόμενοι μαθητές άλλων τάξεων του Λυκείου και διεξάγεται σε δύο φάσεις. Την προκριματική (25 Φεβρουαρίου 2017) που θα διεξαχθεί τοπικά και την τελική (31 Μαρτίου – 1 Απριλίου) που θα διεξαχθεί στο Παν/μιο Πατρών. Αναλυτικά το πρόγραμμα μπορείτε να το δείτε εδώ.

Η διεξαγωγή του τελικού διαγωνισμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών συνδυάζεται με ημερίδα φιλοσοφίας, σε θέμα κοινού ενδιαφέροντος για την Μέση και την Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση, ανοικτή για ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς και μαθητές.

Η αναγόρευση των νικητών και η απονομή των βραβείων θα γίνει σε ειδική τελετή. Ως βραβείο δωρίζεται στους τρεις επικρατέστερους μαθητές μια σειρά επιλεγμένων βιβλίων φιλοσοφίας. Επίσης οι νικητές του ΠΔΦ προτείνονται για πρόκριση στη Διεθνή Ολυμπιάδα Φιλοσοφίας.

Το θέμα του διαγωνισμού

Η εμπειρία του ξένου, του ανοίκειου (με την έννοια εκείνου που δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί με βάση μόνον όσα ξέρουμε για τον «εαυτό» μας), αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του τρόπου με τον οποίο αποκτάμε συνείδηση για τον εαυτό μας. Διότι κατανοούμε με τον εαυτό μας παράλληλα προς και σε συνάρτηση με το πώς κατανοούμε τους άλλους, τους ξένους. Η εμπειρία του ξένου έχει ένα διττό χαρακτήρα. Από τη μια, είναι μια εμπειρία της διαφοράς μας από τον οποιονδήποτε άλλον, τον ξένο (ή, σε συλλογικό επίπεδο, της διαφοράς μεταξύ κοινωνικών ομάδων, γενεών, κοινωνιών και πολιτισμών). Από την άλλη, είναι μια εμπειρία της ανάγκης να κατανοήσουμε το ξένο. Τα παραδείγματα αφθονούν: από τη σχέση μας με τους μετανάστες ως άτομα και ως συλλογικότητες (τους οποίους καλούμαστε να σεβαστούμε ως ξένους) μέχρι την γνωστή σε όλους μας φράση του φίλου ή του γονέα «σε καταλαβαίνω απόλυτα», φράση που απειλεί να καταργήσει το ανοίκειο μεταξύ μας.

Πιο αναλυτικά, η ανθρώπινη ύπαρξη παράγει μορφές ζωής μέσα σε συγκεκριμένες κάθε φορά περιβαλλοντικές και πολιτισμικές συνθήκες. Το υποκείμενο αυτής της διαδικασίας και ο κόσμος του (ο κόσμος μέσα στον οποίο δρα και τον οποίο διαμορφώνει) αποκτούν μια μοναδική μορφή. Η διαδικασία αυτή ισχύει τόσο στην κλίμακα της ατομικής ζωής και έκφρασης όσο και στην κλίμακα της ζωής των συλλογικοτήτων. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι μια από τις συνεπαγωγές της: αυτή είναι η διαφορά ως αρχή της ανθρώπινης συνθήκης και των διανθρώπινων σχέσεων: προσωπικών, ηθικών, κοινωνικών, πολιτικών. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι κάθε ύπαρξη που βρίσκεται απέναντί μου είναι ουσιωδώς ξένη για μένα και εγώ γι’ αυτήν. Σημαντικά ερωτήματα γνωσιολογικής και ταυτόχρονα ηθικο-πολιτικής φύσης προκύπτουν από αυτήν τη συνθήκη. Για παράδειγμα, η παραπάνω συνθήκη καθιστά αναγκαία μια στάση σεβασμού απέναντι στο διαφορετικό, στις διαφορετικές μορφές ζωής, στους  διαφορετικούς πολιτισμούς: σε τι συνίσταται ο «σεβασμός», έχει όρια και, εάν ναι, ποιας μορφής;). Θέτει δε, ταυτόχρονα, υπό αμφισβήτηση το κατά πόσον είναι δυνατή η κατανόηση αυτού που είναι ριζικά ξένο: υπάρχει κάτι «ριζικά» ξένο και, αν ναι, πού καθρεπτίζεται αυτή η ριζικότητα, π.χ., στη γλώσσα; Για συγκεκριμένους λόγους, τα ερωτήματα αυτά τέθηκαν με τρόπο ρητό στην πορεία του 20ου αιώνα από φιλοσοφικά ρεύματα όπως η «ερμηνευτική» και η «αποδόμηση». Όμως, κάθε πολιτισμός τα έχει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θέσει και ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο φετινός διαγωνισμός σας καλεί να γνωρίσετε την φιλοσοφική αυτή προβληματική και να στοχαστείτε πάνω στην εμπειρία του ξένου, εμπειρία που διαμορφώνει τα πιο βαθιά στρώματα της ύπαρξής μας και αφορά τις πλέον αιχμηρές προκλήσεις που μας επιφυλάσσει η σημερινή ιστορική περίσταση.

Την προκήρυξη, τον κανονισμό αλλά και περισσότερες πληροφορίες για τον διαγωνισμό μπορείτε να βρείτε στη σελίδα www.philosophy.upatras.gr/competition

Ο διαγωνισμός πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία (ΕΦΕ) και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών (Ελλάδος) του Παν/μίου Χάρβαρντ (ΚΕΣ) καθώς και με την υποστήριξη της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.)