Η ΕΡΤ και ο χιονιάς ενός πραγματικού «1984»

Ο Γουίνστον Σμιθ είναι ένας δημόσιος υπάλληλος στο αρχείο του Υπουργείου Αλήθειας. Η δουλειά του είναι να ξαναγράφει άρθρα, να αλλάζει ειδήσεις, να μαγειρεύει αριθμούς, να επεξεργάζεται εικόνες, ώστε τα γραπτά και οι εικόνες του παρελθόντος -που μένουν- να βρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με την γραμμή του Κόμματος, που ρέει και ποτέ δεν μένει. Ο Γουίνστον εργάζεται μυστικά. Άλλωστε το να ανασκευάζεις την πραγματικότητα ισοδυναμεί με το να την κατασκευάζεις και αυτό δεν μπορούν να το γνωρίζουνε πολλοί.

Γνωρίζοντας το βασικό χαρακτήρα στις πρώτες σελίδες του οργουελικού αριστουργήματος, «1984», Γουίνστον Σμιθ, σε διακατέχει ένα δέος για την εξουσία του, για την δύναμή του να πλάθει την ιστορία αλλά και την πραγματικότητα του 1984. Σε μία από τις πιο πρόσφατες κυκλοφορίες του βιβλίου στα ελληνικά σχολιάζεται στο οπισθόφυλλο το εξής: «Όταν ο Όργουελ έγραφε το βιβλίο αυτό, το 1984 ήταν μία χρονιά του μέλλοντος. Τώρα είναι παρελθόν. Αλλά μετά το έργο αυτό, το πραγματικό 1984 θα είναι πάντα μία χρονιά του μέλλοντος, η πρώτη ενός ζοφερού μιλένιουμ που απειλεί την ανθρώπινη ιστορία».

Διαβάζω το 1984 ενεός, αδυνατώντας να μη σκεφτώ τον εαυτό μου στη θέση των χαρακτήρων του Όργουελ. Αδυνατώ να μη σκεφτώ το Υπουργείο Αλήθειας, την τρομοκρατία του Κόμματος, την κατασκευή της ιστορίας και της πραγματικότητας ως σύγχρονους εχθρούς μου. Η καθημερινότητα του σήμερα υποσυνείδητα με βοηθάει σε αυτό.

Ο λόγος για την κρατική τηλεόραση, που αδυνατώ να μην τη φέρω πια στο νου μου ως Υπουργείο Αλήθειας. Η αιτία βρίσκεται σε ένα ρεπορτάζ για την κακοκαιρία στον καταυλισμό της Μόριας. Στο ρεπορτάζ υπάρχουν κάποια δευτερόλεπτα όπου ένα προσφυγόπουλο περιγράφει τις συνθήκες. Κατά την περιγραφή αναφέρεται στο θάνατο εννέα ανθρώπων από το χιονιά. Μπροστά στον τρόμο που ενέχεται σε μια τέτοια πληροφορία, η κρατική τηλεόραση όφειλε να σταθεί με σύνεση και να ερευνήσει το περιστατικό πριν το προβάλει. Να αναζητήσει και να ενημερώσει για την αλήθεια, όποια και αν είναι αυτή. Αντ’ αυτού, η Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση έδωσε το ρεπορτάζ αυτό σε έναν Γουίνστον Σμιθ και στις 12:00 το βράδυ της ίδιας μέρας έλειπε το κομμάτι όπου το προσφυγόπουλο αναφέρεται στο θάνατο, αρνούμενη την ίδια την ύπαρξη ενός τέτοιου αποσπάσματος.

Τα στοιχεία κάθε άλλο παρά επαρκή είναι για να θεωρήσουμε τα λεγόμενα του προσφυγόπουλου μία βέβαιη και αναντίρρητη πραγματικότητα. Ωστόσο, χωρίς να καθιστώ τη ζωή και τις συνθήκες διαβίωσης των συνανθρώπων μας ήσσονος σημασίας, στα παραπάνω διακυβεύεται και κάτι ακόμη. Διακυβεύεται η ελευθερία στις σκέψεις και τις πράξεις των πολιτών με την απόκρυψη συγκεκριμένων λεγομένων αντί της αναζήτησης της αλήθειας που ίσως να κρύβεται πίσω από αυτά, με στόχο να μην υπάρξουν ψήγματα κριτικής και αντίρρησης.

Οι σκέψεις και οι πράξεις των ανθρώπων δεν αποτελούν απλώς στιγμές νόησης και δράσης. Συνιστούν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής, η οποία δημιουργείται συνεχώς αλλά και συντηρείται από αυτές.

Το κάθε κράτος, γνωρίζοντας καλά το παραπάνω, θέτει σε λειτουργία ένα πλήθος μηχανισμών εξουσίας, επιβολής και συντήρησής του. Οι πιο πετυχημένοι από αυτούς είναι όσοι κατορθώνουν να δρουν κρυφά. Στην προκειμένη, ο πιο ισχυρός μηχανισμός είναι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ιδιωτικά ή κρατικά επιδίδονται καθημερινά σε έναν αγώνα κατασκευής της πραγματικότητας της καθημερινής ζωής, η οποία θα συντηρεί το καθεστώς τρομοκρατίας του νεοφιλελευθερισμού, τη θυσία της ελευθερίας στο βωμό της ασφαλείας αλλά και την απαξίωση των πολλών σε βάρος των λίγων. Αυτά, στην πραγματικότητα που δημιουργούν κράτος και κεφάλαιο μέσω των ΜΜΕ, καθίστανται για πολλούς δεδομένα και αντικειμενικά.

Εκεί που ιδανικά θα έπρεπε να βρίσκουμε τον πόθο για την αλήθεια, την αναζήτηση αυτής, των στοιχείων και των τεκμηρίων, βρίσκουμε την ευκολία με την οποία η ΕΡΤ κόβει το απόσπασμα ενός ρεπορτάζ. Ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχει είδηση, η ΕΡΤ προτιμάει να το αλλοιώσει, να δημιουργήσει πλήθος υποψιών και ερωτημάτων, χωρίς να βγει να πει το προφανές, την αλήθεια που έχει αναζητηθεί.

Σήμερα, σαν σε άλλο 1984, κάποιος Γουίνστον Σμιθ κατασκεύασε την ιστορία χωρίς τα λόγια ενός προσφυγόπουλου, αληθινά ή όχι. Έξω από λίγους, δεν θα ακουστούν (αυτά και άλλα πόσα;), δεν θα μείνουν στην σκέψη μας, δεν θα γίνει πράξη για άλλη μια φορά η αλληλεγγύη. Θα συνεχίσουμε την καθημερινότητα μας, χωρίς συνείδηση για τα δεινά, χωρίς να βλέπουμε παρά ακόμη μια σύντομη, ισχνή καλοκαιρινή μπόρα.

Η μπόρα αυτή όμως θα είναι πραγματικά ένας βαρύς και κρύος χιονιάς.

Το ρεπορτάζ της ΕΡΤ όπως έχει καταγράφει στο αρχείο της χωρίς τη δήλωση από το προσφυγόπουλο μπορείτε να το δείτε εδώ.

Το ρεπορτάζ όπως προβλήθηκε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ στις 10/1/2017 είναι εδώ:

[fbvideo link=”https://www.facebook.com/tetartopress/videos/1279822765426688/” width=”800″ height=”500″ onlyvideo=”1″]