Τα κοινωνικά όχι
Οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζονται στη συµπόρευση. Οι άνθρωποι παραθέτουν τα θέλω τους, τα ναι και τα όχι τους, θέτουν τα ανυποχώρητα σηµεία τους και βρίσκουν δρόµους που µπορούν να συµπορευθούν. Κάπως έτσι δοµήθηκαν και οι κοινωνίες. Με τις αρχές της αυτοσυντήρησης, της αλληλοβοήθειας, της συντροφικότητας και των κοινών στόχων.
Advertisement
Αυτό, έως το σηµείο που εµφανίστηκε το εξουσιαστικό µοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας και άρχισαν από το να υποκλέπτονται οι συναινέσεις, έως και να αγνοούνται οι αντιρρήσεις.
Έτσι, όσο αδύνατο φάνταζε κάποτε να προβάλει κανείς αρνήσεις στο µάγο της φυλής ή στον άνδρα µιας αυστηρά πατριαρχικής κοινωνίας, το ίδιο αµελητέα ή αδύνατα φαντάζουν κάποια όχι και στο σύγχρονο κόσµο. Είναι λοιπόν άνευ σηµασίας τα όποια όχι εκφράζονται από τα ανήλικα µέλη µιας κοινωνίας προς τους ενήλικες, ιδιαίτερα όταν αυτοί είναι οι εκπαιδευτικοί τους. Είναι κατακριτέα η αντίθετη γνώµη προς τον παππά, όταν πατήσεις στα θεολογικά χωράφια. Είναι σχεδόν αδύνατο να πεις όχι στον εργοδότη σου, στο δικαστή ή σ’ έναν κακό νόµο.
Εποµένως είναι προφανές, πως όταν οι µη κυρίαρχοι, επιθυµούν οι αντιρρήσεις τους να γίνουν σεβαστές, πρέπει όχι απλώς να τις εκφράσουν, αλλά να τις υποστηρίξουν έµπρακτα και ανυποχώρητα.
Αυτό έγινε και το 1940 µε το «Όχι» προς τους φασίστες κατακτητές. Ένα όχι, που θα µπορούσε να ήταν αµελητέο έως και γραφικό από τα χείλη του φίλα προσκειµένου Μεταξά. Ήρθε όµως έµπρακτα ένα µεγάλο τµήµα της κοινωνίας, να κάνει αυτό το “όχι” εµφατικό και αξιοµνηµόνευτο. Γιατί, αν είναι κάτι που µας συγκλονίζει µέχρι σήµερα, δεν είναι ο ροµποφορεµένος δικτάτορας, αλλά τα ένοπλα αντάρτικα τµήµατα της κοινωνίας που αντιστάθηκαν και δηµιούργησαν ρήγµατα στον εχθρό, όταν αυτός ήταν ήδη κυρίαρχος και κατακτητής και ο επίσηµος πόλεµος χαµένος.
Περπατώντας στους δρόµους της πόλης, είναι αρκετά «όχι» γραµµένα στους τοίχους των κτιρίων. Ένα όχι, που η κοινωνία εξέφρασε ίσως λίγο άτολµα, ίσως ψιθυριστά, αλλά που µε περίσσιο θράσος και ευκολία, αγνοήθηκε και µεταφράστηκε σε «ναι».
Επειδή όµως ο ιστορικός χρόνος πλέον, είναι πολύ συνεπτυγµένος, είναι βέβαιο πως αυτό το όχι θα εκφραστεί έµπρακτα και ανυποχώρητα, πριν τα χρώµατα στους τοίχους ξεθωριάσουν. Γιατί όταν οι κοινωνίες βρουν το θάρρος να εκφράσουν τις αρνήσεις τους στους κυρίαρχους, σπάνια κάνουν πίσω.
Advertisement
Advertisement