Όταν η αιχμαλωσία μεταφράζεται ως «όραμα»

Πέθανε και πέμπτο δελφίνι στο Αττικό Πάρκο. Σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου της Πρωτοβουλίας Κατά της Αιχμαλωσίας Κητωδών (ΠΚΑΚ) μαθαίνουμε ότι από τα 11 δελφίνια που είχαν φθάσει στην Ελλάδα το 2010, γεννήθηκαν έξι, από τα οποία απεβίωσαν τα τέσσερα, μαζί με ένα ενήλικο νεαρό θηλυκό (μητέρα) ανεβάζοντας τον αριθμό θανάτων στους πέντε.

Τι κι αν η κατάργηση των δελφιναρίων ή των χώρων αιχμαλωσίας κητωδών, αποτελεί παγκόσμιο αίτημα, που προκύπτει από επιστημονική γνώση και περιβαλλοντολογική ευαισθητοποίηση, εμείς μπορούμε να εξακολουθήσουμε άπραγοι να αρκούμαστε στις διαβεβαιώσεις του «οράματος» τέτοιων πάρκων, πως έχουν ως στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού, για την προστασία των ζώων ή στη δήθεν ευαισθησία τους, για τον πολλαπλασιασμό απειλούμενων ειδών.

Στο ίδιο κλίμα, μαθαίνουμε πως στη Βραζιλία θανατώθηκε η Τζούμε (ένας θηλυκός ιαγουάρος) η οποία είχε επιλεχθεί ως «ντεκόρ» για την ακριβοπληρωμένη φιέστα των Ολυμπιακών αγώνων. Η Τζούμε ανταποκρίνονταν εμφανισιακά στη βραζιλιάνικη μασκότ (Τζίνκα) των ολυμπιακών αγώνων και επιλέχθηκε από το ζωολογικό κήπο που κατοικούσε για να παραστεί δεμένη στη διάρκεια της τελετής λαμπαδηδρομίας. Όταν το άτυχο ζώο κατάφερε να ξεφύγει, οι βραζιλιάνοι στρατιώτες μη μπορώντας να το ακινητοποιήσουν, αναγκάστηκαν να το πυροβολήσουν.

Δεν έχει περάσει καλά–καλά ένας αιώνας από την ντροπή των «εθνολογικών εκθέσεων». Χώροι που λειτουργούσαν ως θεματικά πάρκα, όπου ο «πολιτισμένος» δυτικός λευκός, επιδείκνυε τους σκλάβους των αποικιών του ή ακόμη όποιον «εξωτικό» άνθρωπο μπορούσε να εκμεταλλευτεί, κομπάζοντας για τη δήθεν ανωτερότητα του «πολιτισμού» του.

Σαμοανοί, Λάπωνες, Σενεγαλέζοι, Τουαρέγκ, Μαλγάσιοι και πολλοί ακόμα, εκτίθονταν σε κλουβιά ως «άγριοι», ανάμεσα σε ζώα της πατρίδας τους. Άνθρωποι σε συνθήκες αιχμαλωσίας και αποκρουστικοί επισκέπτες που πλημμύριζαν αισθήματα ανωτερότητας, σ’ αυτή την πρώτη τους επαφή με την ετερότητα.

Και μόνον όταν ο δυτικός λευκός «πολιτισμός» αισθάνθηκε ασφαλής όσον αφορά την ανωτερότητά του, αποφάσισε να φορέσει το ανθρωπιστικό προσωπείο και να σταματήσει αυτού του είδους τις εξευτελιστικές φιέστες.

Exposition universelle de Liège, carte postale, 1905

Μόνο που η επικράτηση αυτής ακριβώς της κουλτούρας, είχε σαν αποτέλεσμα τη συνέχιση μιας εξίσου αποτρόπαιης συμπεριφοράς κατά την οποία ο άνθρωπος συνεχίζει να περιφέρεται ως κατακτητής και να επιδεικνύει κομπλεξικά τη δήθεν ανωτερότητά του.

Θεματικά πάρκα λοιπόν τότε και τώρα, με έμβια όντα σε συνθήκες αιχμαλωσίας, που εξακολουθούν να ντροπιάζουν το ανθρώπινο είδος και ακόμα χειρότερα να σκοτώνουν.

Μπορεί η αιχμαλωσία να μεταφράζεται περίπου ως διάσωση ή «όραμα» και άλλα τέτοια μαρκετινίστικα κόλπα, αλλά δεν είναι τίποτα περισσότερο από φθηνές δικαιολογίες, για την χωρίς ντροπή τέρψη των επικείμενων επισκεπτών.

Μπορεί το ενδιαίτημα να είναι λιγότερο απεχθές ή ακόμα και να μεταφράζεται περίπου ως περιβάλλον που «τα ζώα ζουν σαν να είναι ελεύθερα». Μια εύπεπτη δηλαδή συνθήκη, αφού η κοινωνική οργάνωση στην οποία έχει επιλέξει να ζει ο άνθρωπος είναι ένα περιβάλλον που απλώς προσομοιάζει την ελευθερία. Σε κάθε περίπτωση όμως, πάντοτε υπήρξαν και θα υπάρχουν όντα –ανθρώπινα ή μη– που θα επιλέγουν την πραγματική ελευθερία ως ύψιστο αγαθό, πάνω ακόμα και από την ίδια τη ζωή.