11 Ερωτήσεις και Απαντήσεις για τη μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου

Ανακοίνωση από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) σχετικά με την αυστηροποίηση και την υπέρμετρη ασάφεια στη μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου:

Τον Μάιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισε, μετά από 8 χρόνια διαπραγματεύσεων, τη μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ), που έχει γίνει γνωστή ως «Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλεί, από το 1999, ως «Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου» όλο το πλέγμα της νομοθεσίας της για την μεταχείριση των ανθρώπων που ζητούν άσυλο. Μετά την πρόσφατη μεταρρύθμιση, το ΚΕΣΑ περιέχει τουλάχιστον δέκα νομικά κείμενα, τα οποία ρυθμίζουν κυρίως ποιοι και ποιες αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες και με ποιες διαδικασίες, τι δικαιώματα έχουν όσο περιμένουν να κριθεί το αίτημά τους και αφού γίνει δεκτό, και ποια χώρα της ΕΕ έχει την ευθύνη να εξετάσει το αίτημά τους και να τους παρέχει προστασία.

Ακριβώς εξαιτίας της πολυπλοκότητας και του μεγέθους αυτού του πολυ-νομοθετήματος, είναι, συχνά, δύσκολο να γίνουν κατανοητές όλες οι πλευρές του και οι επιπτώσεις τους, τόσο στους ανθρώπους που αναζητούν άσυλο, όσο και συνολικά στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και το κράτος δικαίου.

Για τον λόγο αυτόν, δημοσιοποιούμε σήμερα κάποιες βασικές Ερωτήσεις και Απαντήσεις (Q&A) γύρω από τη μεταρρύθμιση αυτή.

– Η ύπαρξη ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου σημαίνει ότι όλες οι διαδικασίες θα είναι οι ίδιες σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα;

– Η μεταρρύθμιση περιορίζει το δικαίωμα στο άσυλο;

– Τι είναι οι «διαδικασίες συνόρων», η «ασφαλής τρίτη χώρα», η «πλασματική είσοδος», πώς αλλάζουν στη μεταρρύθμιση, και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις τους;

– Θα αυξηθεί η διοικητική κράτηση των ανθρώπων που αιτούνται άσυλο;

– Πώς επηρεάζονται μια σειρά από δικαιώματα των ανθρώπων, όπως η νομική υποστήριξη ή η οικογενειακή επανένωση;

– Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να συμμορφωθεί με το Νέο Σύμφωνο;

– Η εφαρμογή του ΚΕΣΑ θα σημαίνει ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα επιστρέφουν περισσότερους πρόσφυγες στην Ελλάδα;

Σημειώνουμε ότι, μέσα από τη μεταρρύθμιση του ΚΕΣΑ, αυστηροποιούνται για άλλη μια φορά οι κανόνες για τις διαδικασίες ασύλου ενώ οι χώρες που βρίσκονται στα σύνορα, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, θα εξακολουθούν να έχουν τη βασική ευθύνη. Το αποτέλεσμα θα είναι η σοβαρή οπισθοδρόμηση των ελάχιστων προδιαγραφών στα σύνορα και η αποσάθρωση της προστασίας για την Ελλάδα.

Έτσι, πλέον, οι παραβιάσεις θεμελιωδών αρχών του δικαίου, που μέχρι σήμερα γίνονταν υπό το πρόσχημα της εξαίρεσης, θα γίνουν η νέα κανονικότητα, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η διακριτική μεταχείριση των προσφύγων, τα καθεστώτα εξαίρεσης, η αναίρεση βασικών δικαιωμάτων και εγγυήσεων του κράτους δικαίου, η επιβολή διευρυμένης και μαζικής κράτησης, θεσμοθετούνται πλέον και στον νόμο.

Ταυτόχρονα, πολλές διατάξεις της μεταρρύθμισης εισάγουν υπέρμετρη ασάφεια και σύγχυση σε ένα ήδη εξαντλητικό και σύνθετο πλέγμα ενωσιακών νομοθετημάτων. Έτσι, η ερμηνεία και η εφαρμογή των κειμένων, αλλά και η δικαστική κρίση επί αυτών, γίνεται εξαιρετικά πιο δύσκολη. Αυτή η ασάφεια αναμένεται να οδηγήσει σε αυθαίρετη εφαρμογή των κανόνων, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αναποτελεσματική λειτουργία των συστημάτων ασύλου.

Διαβάστε τις Ερωτήσεις και Απαντήσεις (Q&A) εδώ.