5 χρόνια ΒΙΟΜΕ – Το πλεόνασμα μιας ουτοπίας που πήρε σάρκα και οστά!

Έκλεισαν πριν λίγες μέρες τα πρώτα 5 χρόνια λειτουργίας της ανακτημένης από τους εργαζόμενους ΒΙΟ.ΜΕ. Η πτωχευμένη ΒΙΟ.ΜΕ. των αφεντικών, 5 ολόκληρα χρόνια μετά την λειτουργία της ως το πιο πρωτότυπο εργασιακό «πείραμα» που επιχειρήθηκε ποτέ στην Ελλάδα, μετατρέπεται σε παράδειγμα στα χέρια των εργαζόμενων της.

Μια χούφτα εργατών ανάκτησαν το αναφαίρετο δικαίωμα στην εργασία -και όχι απλά ένα εργοστάσιο- με ρεαλιστικό τρόπο και μεράκι. Αυτό το ταξικό μεράκι της αυτοδιαχείρισης. Και πλέον, μέσα από το πλεόνασμα του αγώνα ζωής τους, η λέξη αυτοδιαχείριση δεν φαντάζει απαγορευτική για κανέναν εργαζόμενο.

Το πλεόνασμα μιας ουτοπίας παίρνει σάρκα και οστά από το ίδιο το σώμα των εργαζομένων. Σήμερα το σύνολο των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ. είναι 24, αλλά καθημερινά σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα σταθερά εργάζονται περίπου 18-19 εργαζόμενοι.  Επτά, είναι τα νέα μέλη–εργαζόμενοι και έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με όλους τους υπόλοιπους.

Το παράδειγμα του εγχειρήματος της ΒΙΟ.ΜΕ. μακριά από την κατάθλιψη, τη μιζέρια και τα αδιέξοδα της ανεργίας που βιώνουν οι περισσότεροι εργαζόμενοι τα χρόνια των μνημονίων, έρχεται να προστεθεί στην έννοια της εργασιακής επιλογής κάτω από τον παραγωγικό κοινωνικό έλεγχο χωρίς αφεντικά.

Οι ίδιοι εργαζόμενοι απαντούν:

«Εμείς μιλάμε πλέον για μια άλλη σχέση εργασίας και την αναφέρουμε ως ελεύθερη εργασία! Σε ερώτηση μιας φοιτήτριας, στο πανεπιστήμιο, τι είναι ελεύθερος εργάτης, πώς ορίζεται και γιατί έχει τόση μεγάλη σημασία, η απάντηση μας ήταν πως κάθε πρωί οι εργάτες της ΒΙΟ.ΜΕ. πίνουμε τον καφέ μας με την άνεση μας, επιλέγουμε όλοι μαζί τι θα παράξουμε και μετά από αβίαστη συζήτηση πάμε και το παράγουμε, κάτω από τον κοινωνικό έλεγχο, χωρίς να μας πιέζει κανένα αφεντικό.

Όταν κουραστούμε κάνουμε διάλειμμα, τρώμε συλλογικά ό,τι έχουμε και καταφέρνουμε, με ένα τσίπουρο ή ένα κρασάκι, να χαλαρώνουμε μιλώντας για τα υπόλοιπα. Αν δεν ξεκουραστούμε ή αν μας αρέσει η κατάσταση αυτή, δεν είμαστε υποχρεωμένοι να την διακόψουμε. Αντίθετα, χαλαρώνουμε περισσότερο και φεύγουμε χαρούμενοι. Αυτήν θεωρούμε ελεύθερη εργασία, και όπως μας διαβεβαιώνουν οι υγειονομικοί του Εργατικού Ιατρείου μας, με τέτοιες πρακτικές δεν ευδοκιμεί η κατάθλιψη. Παρά το μικρό μεροκάματο, καταφέρνουμε η μιζέρια να μην είναι μέρος του σχήματος μας. Η συλλογική δημιουργικότητα μέσα στη φτώχεια, είναι η δική μας “καλοπέραση”».

Σημαντική είναι και η λειτουργία του εργατικού ιατρείου που λειτουργεί εντός του εργοστασίου και είναι ανοιχτό σε όλη την κοινωνία όπως και τα μαθήματα αυτομόρφωσης που διοργανώνονται έχοντας ξεπεράσει κάθε προσδοκία. Μαζεύεται αρκετός κόσμος και από ό,τι φαίνεται από τις ερωτήσεις και την ενεργή συμμετοχή, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον.

Γενικότερα, οι απαντήσεις και τα συμπεράσματα, όπως τα μοιράζονται οι άνθρωποι που συμμετέχουν, αποτελούν ιδιαίτερη εμπειρία γνώσης και προβληματισμού, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν την αμφίδρομη σχέση μεταξύ εργαζομένων και καταναλωτών.

Αυτή η σχέση ίσως αποτελεί και τη διέξοδο ώστε να πάρει επάνω της η κοινωνία στο σύνολο της εναλλακτικές λύσεις αντίθετες στο υπάρχον καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης, μέσα από την εξάρτηση παραγωγής και κατανάλωσης. Όσο προχωρεί ένα τέτοιο εγχείρημα και καταφέρνει, αντάμα με την υπόλοιπη κοινωνία, να πολλαπλασιαστεί σε αριθμό και ποιότητα, τόσο αρχίζει να παίρνει διαστάσεις πραγματικής λύσης, μέσα από το δόγμα ότι πρέπει να ζήσουμε όλοι με αλληλεγγύη. Όχι κάποιοι σε βάρος κάποιων, περιμένοντας την ελεημοσύνη του κράτους ή κάποιου αφεντικού.

Τα εμπόδια είναι πολλά και οι εργαζόμενοι συναντούν τέτοια καθημερινά που έχουν σκοπό την ανακοπή της συνέχισης του εγχειρήματός τους.

Δυστυχώς όπως λένε οι ίδιοι το κακό είναι ότι κάποια από αυτά προέρχονται και από πολιτικές δυνάμεις που υποτίθεται ότι στήριξαν ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής τους καμπάνιας, και στη λύση της ΒΙΟ.ΜΕ. Μαζί με την εχθρική στάση της ηγεσίας του θεσμικού εργατικού κινήματος.

Τα προϊόντα σχεδιάζονται σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινωνίας, μιας και ο όρος «αγορά» είναι ένας όρος που οι εργαζόμενοι δεν τον χρησιμοποιούν, θεωρώντάς τον «κλισέ» των αφεντικών. Στα προϊόντα της ΒΙΟ.ΜΕ. βρίσκεις μια φιλοσοφία. Ίσως να μην αρέσουν σε όλους γιατί η φυσική τους προέλευση δεν επιτρέπει να είναι τόσο δραστικά όσο κάποια από τα συμβατικά. Παρόλα αυτά υπάρχει και μια σειρά οικολογικών προϊόντων με περισσότερη ζήτηση.

Τα προϊόντα της ΒΙΟ.ΜΕ. μπορεί να τα βρει κανείς και στο ηλεκτρονικό κατάστημα που δημιουργήθηκε, χάρη στη βοήθεια ενός αλληλέγγυου προγραμματιστή, στη διεύθυνση www.viomecoop.com.

Τα μέσα παραγωγής στα χέρια των εργαζομένων, της μαχόμενης κοινωνίας των κινημάτων, το παράδειγμα της ΒΙΟ.ΜΕ., αποτελούν μικρές αλλά ουσιαστικές απαντήσεις στο μοντέλο της παγκοσμιοποίησης που οδηγεί τους εργαζόμενους στη φτώχεια, την εξαθλίωση και τον εκφυλισμό των εργασιακών σχέσεων.

Μετά την κρίση που είναι ακόμα σε εξέλιξη και μάλλον θα είναι για πολύ ακόμα, βλέποντας τις «εικόνες από το μέλλον» που δείχνουν για παράδειγμα οι ανεκτιμένες επιχειρήσεις στην Αργεντινή, είναι κατά τη γνώμη των εργατών της Σ.Ε. ΒΙΟ.ΜΕ., η λύση. Μια λύση προς τον συνεργατισμό ολόκληρης της κοινωνίας, αλλά και μια πολύ γενναία στροφή προς το περιβάλλον που καταστρέφει ο καπιταλισμός και πρέπει να προστατεύσουμε εμείς. Τα μέσα παραγωγής στα χέρια των χρηστών, των εργαζόμενων, είναι ένα κομμάτι της λύσης. Η αυτοοργανωμένη λειτουργία της κοινωνίας, με εργατικό και κοινωνικό έλεγχο αυτοδιαχείρισης στο τι παράγουμε και για ποιες ανάγκες, είναι απάντηση σε ένα μεγάλο μέρος των ερωτημάτων που προκύπτουν.

Οι εργάτες συνάδελφοί τους στην Αργεντινή το λένε με μια φράση: «Δεν ξέρουμε αν καταφέραμε να κάνουμε άλλη οικονομία, αλλά σίγουρα έχουμε καταφέρει να κάνουμε τα αφεντικά να φοβούνται να κλείσουν τα εργοστάσια, γιατί ξέρουν ότι την επόμενη στιγμή θα είναι υπό κατάληψη». Σε πρώτο χρόνο, μιλάμε για επιθετικές κινήσεις ενάντια στο κλείσιμο των εργοστασίων και παράλληλα, μέσα από αυτήν τη διαδικασία και τη συμμετοχή, μιλάμε για την ταξικοποίηση και συνειδητοποίηση της εργατικής τάξης ότι μπορεί να κάνει χωρίς αφεντικά.

Τέλος όταν συναντάς και ρωτάς τους ίδιους εργαζόμενους τι θα συμβούλευαν όσους επιχειρούν να ακολουθήσουν το παράδειγμα τους σε άλλες επιχειρήσεις και εργοστάσια απαντούν, βγάζοντάς μας από την δύσκολη θέση επιλόγου και κλεισίματος αυτού του μικρού αφιερώματος για τα πέντε χρόνια άξιας αυτοδιαχείρισης της ΒΙΟ.ΜΕ.:

«Η πάγια θέση μας είναι πως αυτό δεν λέγεται, αλλά γίνεται στη πράξη. Αν αποφασίσουν συνάδελφοι, όχι απλά να ακολουθήσουν, αλλά να δώσουν τον δικό τους αγώνα, οι εργαζόμενοι και οι αλληλέγγυοι της ΒΙΟ.ΜΕ. θα είναι δίπλα τους. Το μόνο που πρέπει να κάνουν είναι να αρχίσουν να λειτουργούν σαν σύνολο και να αποφασίσουν ότι πλέον θα ανήκουν στο φωτεινό μέλλον και όχι στο σκοταδιστικό παρελθόν της σκλαβιάς».

1ο Φεστιβάλ Συνεργατισμού CoOpenAir Festival
12,13 και 14 Οκτωβρίου στο εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ

Από την Ορεστιάδα μέχρι το Ρέθυμνο, από τον Έβρο ως το Λιβυκό πέλαγος συνδιοργανώνεται το 1ο Φεστιβάλ συνεργατικών εγχειρημάτων.

Μετά από διαδοχικές συναντήσεις συνεργατικών εγχειρημάτων τόσο στη Θεσσαλονίκη αλλά και πανελλαδικά αποφασίστηκε η συνδιοργάνωση του 1ου open-air φεστιβάλ συνεργατισμού που θα πραγματοποιηθεί 12,13 και 14 Οκτωβρίου στο ανακτημένο-αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ. στη Θεσσαλονίκη!

Στο φεστιβάλ θα πραγματοποιηθούν πολιτιστικές εκδηλώσεις κάθε είδους, εκδηλώσεις με σχετικά θέματα για τον συνεργατισμό καθώς και workshops.

Βασικοί στόχοι του φεστιβάλ είναι:

1. Να αναδείξει τα ζώντα παραδείγματα συνεργατικών εγχειρημάτων που δουλεύουν και λειτουργούν με ισότητα και ισονομία, χωρίς αφεντικά.

2. Να προβάλει έναν διαφορετικό τρόπο εργασίας και παραγωγής, πέρα και έξω από τα καπιταλιστικά/εκμεταλλευτικά πρότυπα. Να ενισχύσει τον συνεργατισμό «εκτός των τειχών» των θεσμικών και κρατικών «συνεταιρισμών», πέρα κι έξω από το καθεστωτικό μασκάρεμα της εκμετάλλευσης σε «κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία», δίπλα όμως και μαζί με τους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες της εποχής μας.

3. Να επιδιώξει να βάλει τις βάσεις για μια συνεργατική, κοινωνική, αλληλέγγυα και εναλλακτική μορφή οργάνωσης της κοινωνίας κάνοντας ένα αποφασιστικό βήμα στον πανελλαδικό συντονισμό των συνεργατικών εγχειρημάτων αλλά και την από κοινού ίδρυση ενός Ταμείου Αλληλοβοήθειας.

Το φεστιβάλ διοργανώνουν εργαζόμενοι/ες στα συνεργατικά εγχειρήματα: ΣΕ ΒΙΟΜΕ, Ακυβέρνητες Πολιτείες- Συνεργατικό Βιβλιοπωλείο-Καφέ, ThessPro, Συνεταιρισμός Τζεπέτο – Geppetto Co-operative, Το Κιβώτιο- Συνεταιρισμός/Κολεκτίβα Εργασίας, Mεταδεύτερο, Εκδόσεις των συναδέλφων, Ποέτα Συνεταιριστικό Βιβλιοπωλείο Καφέ, Το Ωραίον Ντεπώ, Το Παγκάκι- Καφενείο/Κολεκτίβα Εργασίας, Εκλεκτίκ, Terra Verde-chania, Από Κοινού: Ψυχοκοινωνική Ενδυνάμωση και Ψυχοθεραπεία, Bedreddin, AllosTropos,

ΣΕ ΒΙΟΜΕ
Ακυβέρνητες Πολιτείες Συνεργατικό Βιβλιοπωλείο-Καφέ
ThessPro
Συνεταιρισμός Τζεπέτο – Geppetto Co-operative
Το Κιβώτιο – Συνεταιρισμός / Κολεκτίβα Εργασίας
Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων
Ποέτα Συνεταιριστικό Βιβλιοπωλείο Καφέ
Το Ωραίον Ντεπώ
Το Παγκάκι – Καφενείο / Κολεκτίβα Εργασίας
Εκλεκτίκ
Μεταδεύτερο
Terra Verde-chania
Από Κοινού: Ψυχοκοινωνική Ενδυνάμωση και Ψυχοθεραπεία
Bedreddin
Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση “ΑΛΛΟΣΤΡΟΠΟΣ”
ΦωτΟμαδα
Εργατικό Ιατρείο στη ΒΙΟΜΕ
Πρωτοβουλία αλληλεγγύης στη ΒΙΟΜΕ

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στη σελίδα του Φεστιβάλ.