Aετομάχος, ένας ιδιότροπος «μετανάστης»

Ο Αετομάχος (Lanius collurio) είναι ένα μικρού μεγέθους μεταναστευτικό πουλί που αναπαράγεται σε όλη σχεδόν την Ευρώπη και τη δυτική Ασία και διαχειμάζει νότια της Σαχάρας, στη νότια και την ανατολική Αφρική.

Η μετανάστευσή του είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη: κατά τη φθινοπωρινή μεταναστευτική περίοδο, σχεδόν όλος ο ευρωπαϊκός πληθυσμός, που εξαπλώνεται από την Ισπανία μέχρι τη Σκανδιναβία και από την Ελλάδα και την Τουρκία μέχρι τη Ρωσία, σταθμεύει στα Βαλκάνια και ειδικά στην Ελλάδα, πριν κατευθυνθεί προς την Αφρική. Κατά την ανοιξιάτικη περίοδο, οι πληθυσμοί του Αετομάχου ακολουθούν μια εξίσου μαζική ανατολική πορεία, περνώντας πάνω από την αραβική χερσόνησο.

Μια πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα, που διάρκεσε 8 χρόνια και μελέτησε, μέσω συσκευών γεωεντοπισμού, τη μεταναστευτική συμπεριφορά αναπαραγωγικών πληθυσμών Αετομάχου από 6 χώρες (από την Ισπανία έως την Ελλάδα και από τη βόρεια Σουηδία έως τη Ρωσία) έρχεται να ρίξει φως σε αυτό το όχι και τόσο συνηθισμένο πρότυπο μετανάστευσης. Η μελέτη του ελληνικού πληθυσμού έγινε στη Δαδιά, από ερευνητή της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας.

Έτσι, ανεξάρτητα από τους τόπους αναπαραγωγής τους, οι Αετομάχοι «συγκεντρώνονται» για να μεταναστεύσουν, ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό κοινή διαδρομή, που δεν είναι απαραιτήτως η συντομότερη, και μάλιστα κατά τις ακριβώς ίδιες χρονικές περιόδους, όπως έδειξε η έρευνα.

Από τα στοιχεία της επιβεβαιώθηκε ότι οι ημερομηνίες άφιξής τους στις περιοχές αναπαραγωγής είναι σχεδόν ταυτόσημες, ανεξάρτητα από τις συνθήκες βλάστησης (και άρα τροφής) που επικρατούν σε αυτές. Έτσι, στη βόρεια Ευρώπη φτάνουν όταν η τοπική βλάστηση βρίσκεται στο πιο «πράσινο» σημείο της, ενώ στις περιοχές της Μεσογείου η στιγμή αυτή έχει παρέλθει, καθώς στα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη η άνοιξη έρχεται νωρίτερα.

Αυτή η διαπίστωση έρχεται σε αντίθεση με τη θεώρηση ότι η μετανάστευση καθορίζεται χρονικά από το γεωγραφικό πλάτος αναπαραγωγής –κάτι που έχει αποδειχθεί για πολλά άλλα είδη μεταναστευτικών πουλιών και σημαίνει ότι φτάνουν στους τόπους αναπαραγωγής όταν η βλάστηση προσφέρει τη μέγιστη δυνατή ποσότητα τροφής.

Καθώς λοιπόν η απόκλιση από τη βέλτιστη ημερομηνία άφιξης έχει σημαντικές επιπτώσεις στην επιβίωση και την αναπαραγωγική επιτυχία ενός είδους, σημαίνει ότι ο Αετομάχος γίνεται ευάλωτος στην άνοδο των θερμοκρασιών στη Μεσόγειο –και πιθανώς αυτό να παίζει κάποιον ρόλο στις πτωτικές τάσεις των μεσογειακών πληθυσμών του.

Έτσι προχωράει η γνώση μας για τα πουλιά: αποκωδικοποιώντας τις συνθήκες και τις διεργασίες σε όλον τον κύκλο της ζωής τους, ώστε να κατανοήσουμε πώς μπορούμε να τα προστατεύσουμε από τις αλλαγές του κλίματος και των χρήσεων της γης, που τους στερούν την τροφή και μειώνουν τις δυνατότητες αναπαραγωγικής επιτυχίας.

Η μελέτη έχει δημοσιευτεί εδώ.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη σελίδα της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας.