Ανοιχτή επιστολή ανθρωπιστικών οργανώσεων: Ερευνήστε τις επαναπροωθήσεις και τη βία στα σύνορα

Ανθρωπιστικές οργανώσεις ασκούν πίεση στη Βουλή για τη διεξαγωγή έρευνας

Η Βουλή των Ελλήνων πρέπει να ξεκινήσει κατεπείγουσα έρευνα για όλους τους ισχυρισμούς που αφορούν παράνομες επιστροφές μεταναστών στην Τουρκία από τα ελληνικά σώματα επιβολής του νόμου και άλλα άτομα, σύμφωνα με την ανοιχτή επιστολή που έδωσαν στη δημοσιότητα 29 οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανθρωπιστικού έργου. Οι επιστροφές πραγματοποιούνται κυρίως μέσω επαναπροωθήσεων και μαζικών απελάσεων, ενώ συχνά συνοδεύονται από βία.

Η Βουλή των Ελλήνων θα πρέπει να ασκήσει την εξουσία επίβλεψης που διαθέτει ώστε να διερευνήσει αυτούς τους ισχυρισμούς για τις παράνομες πράξεις που διαπράττονται από κρατικούς φορείς και εκπροσώπους τους στα θαλάσσια και τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία. Η έρευνα της Βουλής θα πρέπει να προσδιορίσει κατά πόσον οι εν λόγω παράνομες ενέργειες συνιστούν de facto κυβερνητική πολιτική κατά παράβαση του διεθνούς, του ευρωπαϊκού και του ελληνικού δικαίου.

Τα τελευταία χρόνια, μη κυβερνητικές ομάδες και μέσα μαζικής ενημέρωσης συνεχώς κάνουν λόγο για παράνομες επιστροφές (και μέσω επαναπροωθήσεων) ομάδων και ατόμων από την Ελλάδα στην Τουρκία, οι οποίες γίνονται από τα ελληνικά σώματα επιβολής του νόμου ή μη ταυτοποιημένους μασκοφόρους που φαίνονται να ενεργούν σε συνεργασία με τις ελληνικές δυνάμεις στα σύνορα.

Σχετικές αναφορές από το 2020 καταγράφουν πολλά περιστατικά κατά τα οποία το προσωπικό του λιμενικού, ενίοτε με τη συνοδεία ένοπλων μασκοφόρων με σκούρα ρούχα, εγκατέλειψε παρανόμως μετανάστες στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων ατόμων που είχαν ήδη εισέλθει στο ελληνικό έδαφος. Εγκατέλειψαν μετανάστες στη θάλασσα σε φουσκωτά χωρίς μηχανή, ρυμούλκησαν πλοία που μετέφεραν μετανάστες στα Τουρκικά ύδατα, ή αναχαίτισαν, αχρήστευσαν και επιτέθηκαν σε βάρκες με μετανάστες.

Επίσης, μη κυβερνητικές οργανώσεις και μέσα ενημέρωσης αναφέρονται συχνά σε ισχυρισμούς ότι οι ελληνικές συνοριακές δυνάμεις προβαίνουν σε μαζικές απελάσεις και αναγκαστικές επιστροφές αιτούντων άσυλο στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία, στον Έβρο.

Στις 10 Ιουνίου, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) είπε ότι «παρακολουθεί στενά» την κατάσταση στα σύνορα της Ελλάδας και ανέφερε ότι είχε δεχθεί «επαναλαμβανόμενες καταγγελίες» για αυθαίρετες κρατήσεις μεταναστών στην Ελλάδα και επαναπροώθησής τους στην Τουρκία. Σύμφωνα με τον ΔΟΜ αυτό είναι κάτι που η Ελλάδα θα έπρεπε να διερευνήσει.

Στις 21 Αυγούστου, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) εξέφρασε βαθιά ανησυχία για τον «αυξανόμενου αριθμού αξιόπιστων αναφορών που καταδεικνύουν ότι άνδρες, γυναίκες και παιδιά μπορεί να έχουν επιστραφεί άτυπα στην Τουρκία αμέσως μετά την άφιξή τους σε ελληνικό έδαφος ή σε ελληνικά χωρικά ύδατα» και κάλεσε την Ελλάδα να απέχει από τέτοιες πρακτικές και να διερευνήσει σοβαρά τις αναφορές αυτές. Ο ίδιος Οργανισμός είχε δημοσιεύσει μια δήλωση με παρεμφερείς εκκλήσεις στις 12 Ιουνίου.

Στις 6 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια συζήτησης της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) με θέμα τα θεμελιώδη δικαιώματα στα ελληνικά σύνορα, η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ylva Johansson, είπε ότι τα περιστατικά αυτά πρέπει να διερευνηθούν. Στο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, που παρουσιάστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε στα κράτη μέλη να συστήσουν ανεξάρτητους μηχανισμούς παρακολούθησης, καθώς αυξάνονται οι ισχυρισμοί για αυθαιρεσίες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ωστόσο, αυτό το σύστημα δεν έχει συσταθεί.

Όταν κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στο CNN, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κλήθηκε να σχολιάσει ένα άρθρο των New York Times  που αναφερόταν στο ζήτημα των αναγκαστικών επιστροφών και δημοσιεύτηκε στις 14 Αυγούστου, είπε: «Δεν έχει συμβεί τίποτα τέτοιο. Είμαστε θύματα εκτεταμένης εκστρατείας παραπληροφόρησης», υπαινισσόμενος αντιθέτως ότι η Τουρκία ήταν υπεύθυνη.

Παροτρύνουμε τους Έλληνες νομοθετούντες να διεξάγουν άμεσα μια αποτελεσματική, διαφανή και αμερόληπτη έρευνα για τους ισχυρισμούς ότι προσωπικό από το Λιμενικό Σώμα, την Ελληνική Αστυνομία και τον Ελληνικό Στρατό, ενίοτε σε στενή συνεργασία με ένστολους μασκοφόρους άνδρες, έχει εμπλακεί σε τέτοιου είδους ενέργειες, οι οποίες δεν είναι μόνο παράνομες αλλά θέτουν σε κίνδυνο και τη ζωή και την ασφάλεια των εκτοπισμένων ατόμων.

Θα πρέπει να επιβληθούν πειθαρχικές και ποινικές κυρώσεις, κατά περίπτωση, σε όποιους ένστολους αποδειχθεί ότι έχουν συμμετάσχει σε τέτοιου είδους παράνομες ενέργειες, αλλά και στους διοικητές τους που φέρουν την ευθύνη για τη διοίκηση των εν λόγω σωμάτων. Η έρευνα θα πρέπει να επιχειρήσει να ανακαλύψει την ταυτότητα των μασκοφόρων ανδρών και των μη ταυτοποιημένων ενστόλων, καθώς και τη σχέση τους με τα όργανα επιβολής του νόμου, και να λάβει μέτρα για να διασφαλίσει ότι θα λογοδοτήσουν. Σύμφωνα με τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, η έρευνα θα πρέπει να εστιάσει στα γεγονότα που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας το 2019 και το 2020.

Υπογράφοντες: Human Rights Watch, ActionAid Hellas, Διεθνής Αμνηστία, ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων, Danish Refugee Council, Equal Rights Beyond Borders, Fenix – Humanitarian Legal Aid, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Help Refugees, HIAS Greece, HumanRights360, International Rescue Committee, INTERSOS Hellas, Josoor, Legal Centre Lesvos, Lesvos Solidarity, Γιατροί του Κόσμου – Ελληνική Αντιπροσωπεία, Mobile Info Team, Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, PRAKSIS, Refugee Legal Support, Refugee Rights Europe, Refugees International, Refugee Support Aegean, SolidarityNow, Terre des hommes Hellas