«Άνθρωποι και Ποντίκια» από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας – Το «αστικό κοινό» καθορίζει ακόμα και σήμερα τις θεατρικές παραγωγές

Το έργο «Άνθρωποι και ποντίκια» αποτελεί μια σημαντική απεικόνιση της ζωής των εργατών στην Αμερική στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Ο τρόπος που οι εργάτες, κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, «έβγαζαν το ψωμί τους» στην Αμερική του 1930, μας θυμίζει πως λειτουργεί ο πλουτισμός για τους λίγους σε εποχές κρίσης. Μέσα από το «Άνθρωποι και ποντίκια» βλέπουμε πως ο άνθρωπος μετριέται όσο η εργατική του δύναμή.

Όλα αυτά στο έργο του Τζον Ερνστ Στάινμπεκ, το οποίο γράφτηκε το 1937 και μας μιλάει για την ιστορία δυο φίλων του Λένι και του Τζόρτζ στα πρόσωπα των οποίων ο Στάινμπεκ αποδίδει συμβολικά την αγωνία της επιβίωσης του ατόμου. Οι δυο φίλοι, στην προσπάθειά τους να βρουν δουλειά, απευθύνονται σε ένα γραφείο ευρέσεως εργασίας και αυτό τους στέλνει σε ένα αγρόκτημα. Εκεί, πρέπει να δουλεύουν πολύ και να πληρώνονται λίγο. Μέχρι που στο «κάδρο» μπαίνει ο ζηλιάρης Κέρλι δίδυμος αδερφός του αφεντικού.

Η παράσταση «Άνθρωποι και ποντίκια» που παρακολουθήσαμε από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη είναι η απόδειξη πως η νεότητα (του σκηνοθέτη εν προκειμένω) δεν εγγυάται την καινοτομία. Και αυτό γιατί παρακολουθήσαμε μια «επίπεδη» παράσταση, χωρίς τίποτα καινοτόμο, που στόχος της ήταν να αφήσει ευχαριστημένο, για άλλη μια φορά το «αστικό κοινό». Η είσοδος των ηθοποιών από τα θεωρεία σε στιγμές του έργου, έχει κουράσει, ενώ δομικά το έργο είχε έκθεση-δέση αλλά λύση δεν υπήρχε, τουλάχιστον όσον αφορά το πνεύμα του έργου, σύμφωνα με το πρωτότυπο κείμενο. Και αυτό γιατί, ενώ η παράσταση ξεκίνησε σαν η ιστορία δυο εργατών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, υπερτονίστηκε λανθασμένα η ζήλια του Κέρλι και η συμπεριφορά της γυναίκας του, με αποτέλεσμα η κλιμάκωση της δράσης να υποσκελιστεί από μια ερωτική ιστορία. Το Ιψενικό τέλος (δηλαδή η ζωή συνεχίζεται) όπως υποδηλώθηκε από σκηνοθετικής άποψης με τη σκηνή του φόνου, φάνηκε «ξεκρέμαστο» σε σχέση με το έργο. Σημαντικό είναι επίσης, πως τα σιτάρια που βρίσκονταν μόνιμα στη σκηνή και υποτίθεται ότι δήλωναν αχυρώνα, δεν ευνοούσαν την εναλλαγή σκηνών.

Το έργο έχανε σε ψυχολογική αληθοφάνεια και από τους ηθοποιούς. Έτσι, ο Διονύσης Βούλτσος σαν Ουίτ δεν είχε τις εκρήξεις που απηχούσαν το ηθογραφικό πλαίσιο του χαρακτήρα και έπαιξε σε όλες τις στιγμές με τον ίδιο τρόπο (κάτι που δεν μας έχει συνηθίσει). Ο Πάνος Ιωσιφίδης (Τζορτζ) και ο Γιάννης Θανασούλιας (Λενι) δεν κατάφεραν να αποδώσουν ένα συμβολικό αλληλοεξαρτώμενο χαρακτήρα. Ο Πάνος Τρουμπουνέλης (Κέρλι και Boss), περιορίστηκε σημασιολογικά στον ρόλο του Κέρλι, και δεν απέδωσε την διαφορετική ψυχολογική αληθοφάνεια του δίπολου των δίδυμων αδερφών. Ο Δημήτρης Βαμβακάς (Σλίμ), κινήθηκε σε ανεκτά επίπεδα στο λίγο που έπαιξε με επίφαση φυσικότητας στις κινήσεις του. Τέλος η Γεωργία Αντωνοπούλου, δεν εντυπωσίασε σαν σκηνική παρουσία. Καθώς έπαιξε τη γυναίκα του Κέρλυ και το κορίτσι που θέλει να φύγει, με τον ίδιο τρόπο, χωρίς σκηνική πραγμάτωση των ρόλων.

Αρνητική εντύπωση έκαναν τα κοστούμια της παράστασης, τα οποία δεν ήταν χαρακτηριστικά για έναν εργάτη της εποχής και δεν ξεχώριζαν από ρούχα του σήμερα, ούτε διαφοροποιούσαν τους εργάτες από τα αφεντικά. Η γλωσσική έκφραση κινήθηκε κατά στιγμές από Αγγλικά σε Ελληνικά, χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος. Τέλος, στις συγκρούσεις (τσακωμούς) και στα τραγούδια, το αμερικάνικο στοιχείο -όπως ήταν μεταφρασμένο- θύμιζε b-movie ταινίες με κακή μετάφραση.

Το έργο, «Άνθρωποι και ποντίκια» είναι ένα από τα καλύτερα έργα του Στάινμπεκ μαζί με τα «Σταφύλια της οργής», όσον αφορά την αποτύπωση των δυσκολιών, που αντιμετώπιζαν οι εργάτες την εποχή της κρίσης (δεκαετία 1930) στην Αμερική. Ο Στάινμπεκ, όντας Καλιφορνέζος, ήξερε καλά τις δυσκολίες της περιοχής. Το έργο, όμως, όπως αποδόθηκε από το σκηνοθέτη Μάνο Καρατζογιάννη, απομακρυσμένο από τη μέση και μετά από το πνεύμα του Στάιμπεκ, αποδεικνύει πως ακόμα και σήμερα στην Πάτρα του 2019 το θέατρο καθορίζεται από το αστικό κοινό στο οποίο απευθύνεται. Χωρίς πολιτικό πρόσημο, βασισμένο στην αρχή του Μπουρντιέ, ότι «η ποιότητα ενός κοινού μετριέται με βάση τον όγκο αυτού στις αστικές κοινωνίες», με την εμπορική νοοτροπία να υπερισχύει της καλλιτεχνικής. Η θέληση του «αστικού κοινού», λοιπόν, ήταν αυτή που καθόρισε ακόμα μια παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, φέρνοντάς τη σε αντίθεση με το πνεύμα του κειμένου του Στάινμπεκ.

Ταυτότητα Παράστασης

Νέα γραφή για το θέατρο: Σταύρος Τσακίρης
Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Β Σκηνοθέτις: Έφη Ρευματά
Σκηνικά Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Σχεδιασμός ηχητικού περιβάλλοντος: Αντώνης Παπακωνσταντίνου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Σωτηρόπουλος
Βοηθός Σκηνογράφου: Φανή Παΐτάκη
Video: Παναγιώτης Φαφούτης
Φωτογραφίες παράστασης: Νίκος Τσακανίκας

Παίζουν οι ηθοποιοί: Διονύσης Βούλτσος, Πάνος Ιωσηφίδης, Γιάννης Θανασούλιας, Γεωργία Αντωνοπούλου, Πάνος Τρουμπουνέλης, Δημήτρης Βαμβακάς.

Επόμενες παραστάσεις:
9 Ιανουαρίου 21:00
10 Ιανουαρίου 21:00
11 Ιανουαρίου 19:00 και 21:30
12 Ιανουαρίου 19:00 και 21:30

Το έργο θα παίζεται κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή έως 16 Φεβρουαρίου 2020.

Δημοτικό Θέατρο Απόλλων, Πάτρα

Πληροφορίες: Στο τηλ. 2610273613 και στο ticketservices.gr