Apollo-Εθελοντικό πρόγραμμα βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας

Η βιοπαρακολούθηση των πεταλούδων είναι μια μέθοδος καταγραφής  από εθελοντές,  με στόχο κυρίως τη δημιουργία ψηφιακής βάσης δεδομένων πεταλούδων, την ευαισθητοποίηση του κοινού  και τη διάδοση της γνώσης για τη διατήρησή τους.

Η βιοπαρακολούθηση των πεταλούδων γίνεται κυρίως με καταγραφές διαδρομών για πεταλούδες δηλαδή,  με περπάτημα μιας σταθερής διαδρομής και καταγραφή του αριθμού και των ειδών πεταλούδων που παρατηρούνται. ​Τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω αυτών των διαδρομών χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση των αλλαγών στους πληθυσμούς πεταλούδων και την ενημέρωση των προσπαθειών διατήρησης.

Η πλειονότητα των διαδρομών επιλέγεται από τον περιπατητή και αυτός αποφασίζει ποια διαδρομή θα επιλέξει. Οι εθελοντές περπατούν αυτές τις διατομές σε τακτική βάση, καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους και υποβάλλουν τα δεδομένα τους. Αυτό επιτρέπει τη συλλογή μεγάλου όγκου δεδομένων σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή.

Εθνικό εθελοντικό πρόγραμμα βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας – Apollo

Το πρώτο εθελοντικό πρόγραμμα καταγραφής και βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας έχει ξεκινήσει. Αν αγαπάς τη φύση, θαυμάζεις τα «ιπτάμενα λουλούδια» και νοιάζεσαι για την προστασία τους, τότε… είσαι υποψήφιο μέλος του apollo. Πρόκειται για την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια στην Ελλάδα συστηματικής καταγραφής των πεταλούδων από τους πολίτες. Ξεκίνησε το 2021 και συνεχίζεται.

Ονομάστηκε “apollo”, από την Parnassius apollo, σύμβολο της ομορφιάς των άγριων βουνών. Παραπέμπει φυσικά και στον Απόλλωνα, αιώνιο έφηβο, θεό του φωτός και προστάτη των καλών τεχνών, μια που οι πεταλούδες έχουν εφήμερο βίο, χρειάζονται το φως, και είναι από μόνες τους μια μορφή τέχνης.

Στόχοι

– Δημιουργία της πρώτης ψηφιακής βάσης δεδομένων των πεταλούδων της Ελλάδας

– Λειτουργία του πρώτου εθνικού εθελοντικού προγράμματος βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας από τους πολίτες

– Ανάπτυξη ικανοτήτων των πολιτών για αναγνώριση και παρακολούθηση των πεταλούδων στη φύση

– Ευαισθητοποίηση του κοινού για την αξία της φύσης και των πεταλούδων

– Προώθηση της επιστήμης και διάδοση της γνώσης για τη διατήρηση των πεταλούδων στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Ποιος το συντονίζει;

Ήταν διακαής πόθος πολλών πεταλουδάδων για χρόνια και ναι, τέτοιου είδους πρωτοβουλίες απαιτούν χρόνο, χρήμα κι έχουν ρίσκο. Το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας (BCL) του Τμήματος ΒΕΤ (Βιολογικών Εφαρμογών & Τεχνολογιών) του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το  ξεκίνησε.

Τι ζητάει από μένα το apollo;

Λίγες ώρες ή λίγες ημέρες κάθε χρόνο. Τρία επίπεδα δυσκολίας και αντίστοιχης διάθεσης του εθελοντικού σας χρόνου ανά έτος.

R-τυχαία: Σε ένα σημείο είδες μια πεταλούδα που σου άρεσε; Χρησιμοποίησε το κινητό σου να τη φωτογραφίσεις και ακόμη και αν δεν ξέρεις το είδος θα το αναγνωρίσουν πιο έμπειροι πεταλουδάδες. Εκτιμώμενος χρόνος για ένα κλικ: 2min. Βοηθάς έτσι στην ανανέωση της γνώσης για την κατανομή των ειδών στην Ελλάδα.

P-σημείο: Στάσου σε ένα σημείο για 15 λεπτά που μπορείς να επισκέπτεσαι συχνά (ανά 20-30 ημέρες) και κατέγραψε όλα τα είδη, σημειώνοντας πόσα άτομα ανά είδος βρήκες. Βοηθάς να εκτιμηθεί η πληθυσμιακή κατάσταση και τάση των ειδών στο χρόνο. Εκτιμώμενος χρόνος για ένα σημείο: 3h/έτος.

T–Transect: Κάνε μια διαδρομή μήκους 300m που μπορείς να επισκέπτεσαι συχνά (ανά 20-30 ημέρες). Με τις διαδρομές και τα σημεία, βοηθάς να εκτιμηθεί η πληθυσμιακή κατάσταση και τάση των ειδών στο χρόνο. Εκτιμώμενος χρόνος για μία διαδρομή: 12h/ έτος.

Τι μου προσφέρει το apollo;

Σε κάθε εγγεγραμμένο ενεργό εθελοντή μας  το πρόγραμμα προσφέρει:

– επίσημη ερευνητική άδεια για δειγματοληψία στη φύση
– οδηγίες για την καταγραφή των πεταλούδων
– ηλεκτρονικό οδηγό πεδίου αναγνώρισης των πεταλούδων
– απόχη & βιβλία (περιορισμένος αριθμός για εθελοντές που διενεργούν διαδρομές)
– αποθηκευτικό χώρο (google drive) για να ανεβαίνουν οι πεταλουδο-φωτογραφίες
– ομάδα δικτύωσης και επικοινωνίας στο facebook και στο i-naturalist για την προστασία των πεταλούδων-υποστήριξη στην αναγνώριση ειδών

Αν δεν ξέρω καλά τις πεταλούδες μπορώ να συμμετέχω;

Ναι το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους, παιδιά και μεγάλους, και σε όσους γνωρίζουν και φωτογραφίζουν χρόνια τις πεταλούδες, και στους «πρωτάρηδες» που μαθαίνουν τώρα αυτήν την όμορφη πολύχρωμη ομάδα. Ξεκίνα με τις απλές καταγραφές, και αφού εξοικειωθείς αρκετά, προχώρησε το επόμενο έτος στα επαναλαμβανόμενα σημεία και διαδρομές.

Θα δυσκολευτώ να κάνω διαδρομές. Γιατί είναι σημαντικές;

Οι διαδρομές είναι ο κορμός όλων των προγραμμάτων βιοπαρακολούθησης στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το ήξερες ότι γίνονται σε 19 χώρες σε όλη την Ευρώπη;  Χιλιάδες εθελοντές συμμετέχουν. Με τη συμμετοχή και τη δύναμη των ευαίσθητων περιβαλλοντικά πολιτών, μπορούμε να γνωρίζουμε την πληθυσμιακή τάση των ειδών της Ευρώπης και να αγωνιζόμαστε για την προστασία τους σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Από τα δεδομένα των διαδρομών μας εξάγεται για παράδειγμα ο δείκτης Grassland Butterfly Indicator από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος συνδέεται με τα μέτρα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην Ευρώπη. Μία μόνο διαδρομή από τον καθένα μας αρκεί για να πετύχει το apollo στην Ελλάδα.

Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες εγγραφής μπορείτε να δείτε αναλυτικά εδώ.