Απόρριψη 28 αιτούντων άσυλο από Αφρικανικές χώρες λόγω έλλειψης διερμηνείας

Φωτογραφία: George Vitsaras / SOOC

Ανησυχία εκφράζουν νομικές οργανώσεις για την άνευ προηγουμένου και αντίθετη στο ελληνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο διοικητική πρακτική του Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου Λέσβου να επιδώσει απορριπτικές αποφάσεις σε 28 αιτούντες άσυλο από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, χωρίς να έχει διεξαχθεί προηγουμένως συνέντευξή τους με τις αρμόδιες αρχές. Η Διοίκηση αιτιολόγησε την απόφασή της, επικαλούμενη την «αδυναμία» της να εξασφαλίσει διερμηνεία στις ομιλούμενες από τους αιτούντες γλώσσες. Σε μια μάλιστα περίπτωση, η αίτηση διεθνούς προστασίας απερρίφθη χωρίς διεξαγωγή συνέντευξης, επειδή, σύμφωνα με την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου, κατέστη αδύνατη η διεύρεση διερμηνείας στα… Πορτογαλικά.

Αναλυτικά η ανακοίνωση των οργανώσεων:

Οι υπογράφουσες νομικές οργανώσεις που δραστηριοποιούμαστε στο νησί της Λέσβου με έκπληξη διαπιστώσαμε, στο διάστημα από τις 15 μέχρι και τις 20 Νοεμβρίου, την αιφνιδιαστική επίδοση απορριπτικών αποφάσεων από το Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου (ΠΓΑ) Λέσβου σε 28 αιτούντες άσυλο από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, χωρίς να έχει διεξαχθεί προηγουμένως η υποχρεωτική εκ του νόμου συνέντευξή τους με τις αρμόδιες αρχές.

Η Διοίκηση αιτιολόγησε την απόφασή της, επικαλούμενη την «αδυναμία» της να εξασφαλίσει διερμηνεία στις ομιλούμενες από τους αιτούντες γλώσσες. Το σκεπτικό της Διοίκησης, το οποίο επαναλήφθηκε με πανομοιότυπο τρόπο σε όλες τις αποφάσεις, ήταν ότι «ο αιτών δεν παρέστη σε προσωπική συνέντευξη καθώς οι επανειλημμένες προσπάθειες εξεύρεσης υπηρεσιών παροχής διερμηνείας στη μητρική γλώσσα και γλώσσα επικοινωνίας του αιτούντος κατέστησαν ανεπιτυχείς». Σε μια μάλιστα περίπτωση, η αίτηση διεθνούς προστασίας απερρίφθη χωρίς διεξαγωγή συνέντευξης, επειδή, σύμφωνα με την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου, κατέστη αδύνατη η διεύρεση διερμηνείας στα … Πορτογαλικά!

Ωστόσο, η παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης λόγω αδυναμίας εξασφάλισης διερμηνείας έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα προβλεπόμενα στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι στην πλειοψηφία τους τα αιτήματα απορρίφθηκαν μέσα σε λίγες μόλις ημέρες από την καταγραφή τους έρχεται σε ευθεία αντίφαση με την αιτιολογία του Π.Γ.Α. Λέσβου περί «επανειλημμένων και δη ανεπιτυχών προσπαθειών σχετικά με την εξεύρεση κατάλληλης διερμηνείας».

Εντύπωση, μάλιστα, προκαλεί το γεγονός ότι όλες οι αποφάσεις έλαβαν τον χαρακτήρα του κατ’ επείγοντος, υπογράφηκαν από το ίδιο πρόσωπο, ήτοι τον Προϊστάμενο του ΠΓΑ Λέσβου, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις επιδόθηκαν εικονικές κλήσεις για συνέντευξη προσδιορισμένη την ίδια ημέρα με την έκδοση της απορριπτικής απόφασης. Δέον μάλιστα σημειωθεί ότι η επίδοση των σχετικών απορριπτικών αποφάσεων έγινε σε γλώσσες που τίθεται εν αμφιβόλω αν κατανοούν οι αιτούντες, η δε συζήτηση της προσφυγής τους προσδιορίστηκε εντός μόλις ολίγων ημερών και χωρίς ουδέποτε να ενημερωθούν περί του δικαιώματός σε δωρεάν νομική βοήθεια, καθιστώντας το δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή κενό γράμμα.

Μάλιστα, η Διοίκηση προέβη στην απόρριψη αιτημάτων ασύλου, καίτοι έκρινε ως βάσιμα στοιχεία του διοικητικού φακέλου των αιτούντων που συνάδουν με την ιδιότητα του πρόσφυγα. Για παράδειγμα, απέρριψε αιτούντα μολονότι δέχτηκε ότι υπήρξε θύμα βασανιστηρίων από τις αρχές της χώρας του, ενώ, σε άλλη περίπτωση, εξέδωσε απορριπτική απόφαση παρότι δέχτηκε ότι οι τζιχαντικές πολιτοφυλακές είχαν επιτεθεί σε αιτούντα και είχαν σκοτώσει δυο αδερφούς του επειδή ήταν χριστιανοί.

Η πρωτοφανής αυτή για τα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή νομικά δεδομένα ενέργεια της Διοίκησης να λάβει απόφαση επί των αιτημάτων διεθνούς προστασίας χωρίς τη διεξαγωγή προσωπικής συνέντευξης ήρθε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες μιας άλλης αυθαίρετης πρακτικής που «δοκιμάζεται» στο νησί της Λέσβου από τα μέσα του 2016. Συγκεκριμένα, οι 27 εκ των 28 προαναφερθέντων απορριφθέντων τελούν υπό αυθαίρετη διοικητική κράτηση στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης (ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ.) Λέσβου ήδη από την πρώτη ημέρα της αφίξης τους στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του προγράμματος κράτησης αιτούντων προερχόμενων από χώρες που θεωρούνται ως «χαμηλού προσφυγικού προφίλ». Στόχος αυτού του προγράμματος είναι η ολοκλήρωση του συνόλου της διαδικασίας ασύλου των αιτούντων πριν την άρση της κράτησης λόγω συμπλήρωσης του ανώτατου χρονικού ορίου, προκειμένου, σε περίπτωση απόρριψής τους, να επιστρέφονται άμεσα στην Τουρκία. Η συγκεκριμένη πρακτική ωστόσο αντιβαίνει ευθέως στην αρχή της εξατομικευμένης εξέτασης κάθε αίτησης διεθνούς προστασίας και της απαγόρευσης διακριτικής μεταχείρισης.

Η διεξαγωγή της συνέντευξης ασύλου αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας εξέτασης ενός αιτήματος διεθνούς προστασίας, γιατί εξασφαλίζει τη δυνατότητα στους αιτούντες να εκθέσουν με πληρότητα τους λόγους για τους οποίους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και αδυνατούν να επιστρέψουν σ’ αυτήν. Τυχόν παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης συνιστά καταστρατήγηση της Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2013/32/ΕΕ σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Άλλωστε η σημασία της προσωπικής συνέντευξης καταδεικνύεται και από τις αυστηρότατες συνέπειες που επέρχονται εκ του νόμου σε περίπτωση μη αυτοπρόσωπης εμφάνισης των αιτούντων άσυλο σε αυτή.

Η παράνομη αυτή πρακτική της Διοίκησης δεν παρήχθη εν κενώ αλλά αποτελεί μέρος της σημαντικής οπισθοδρόμησης ως προς τις διαδικαστικές εγγυήσεις και τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, που εμφαίνεται εδώ και καιρό από τις εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης, και η οποία επικυρώθηκε με τη ψήφιση του νέου νόμου 4636/2019 Περί Διεθνούς Προστασίας. Επιπρόσθετα, συμπίπτει χρονικά με τις από 20.11.2019 ανακοινώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου για ένα νέο «επιχειρησιακό σχέδιο για τη διαχείριση του μεταναστευτικού/προσφυγικού ζητήματος» που θα περιλαμβάνει τη διεύρυνση της κράτησης με την αντικατάσταση των σημερινών δομών από κλειστά Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) και με τη δημιουργία νέων Προαναχωρησιακών Κέντρων Κράτησης (ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ).

Το ΠΓΑ Λέσβου ακολουθεί πρακτικές που δεν συνάδουν με το νομικό μας κεκτημένο και παραβιάζουν το εθνικό και το ενωσιακό δίκαιο, επιλογή που φρονούμε δέον να αναδειχθεί. Επιπλέον, εκθέτουν τη χώρα μας σε μελλοντικές καταδίκες από ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια και όργανα.

Καλούμε τις αρμόδιες ελληνικές αρχές να σεβαστούν τη νομιμότητα και να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να ανακληθούν οι ως άνω αποφάσεις, να αποκατασταθεί η βλάβη που υπέστησαν οι αιτούντες διεθνή προστασία, και να απόσχουν από ανάλογες πρακτικές στο μέλλον.

Οι οργανώσεις: HIAS Ελλάδος, Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο [RSA], Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Equal Rights Beyond Borders, Legal Center Lesvos, Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες [DRC], FENIX Humanitarian Legal Aid