“Ασκήσεις μνήμης”. Ένα μοναχικό αριστούργημα!

Η χθεσινή, τέταρτη μέρα της πραγματικής των μεγάλων εικόνων γιορτής, τα είχε όλα!

Ξεκίνησε με μια αποχώρηση – από το “Ολύμπιον”, παρακαλώ! Παρά τα βραβεία (Ειδική Μνεία – Carlovy Vary IFF 2016, Τσεχία/ Καλύτερη Πορτογαλική Ταινία του Διαγωνιστικού – Doclisboa 2016, Πορτογαλία) η 37χρονη Πορτογαλέζα σκηνοθέτιδα Claudia Varejão με την ταινία της Άμα-Σαν βούτηξε στα βαθιά και… πνίγηκε! Πάνω στην ώρα άφησα τον εξώστη του αγαπημένου μου κινηματογράφου και βγήκα στην πόλη να καθαρίσω το βλέμμα μου. Στην περιπλάνησή μου “έπεσα” πάνω στον άρτι αφιχθέντα από το Βερολίνο Ταλάλ Ντέρκι (Talal Derki), τον 40χρονο Σύριο σκηνοθέτη του αριστουργηματικού “Επιστροφή στην Χόμς”, που πριν τρία χρόνια, τέτοια εποχή μου είχε πάρει νου και καρδιά, εδώ στην Σαλόνικα.

Τρία είναι και τα χρόνια, που προσπαθώ να “στήσω” μια προβολή του μοναδικού αυτού ντοκυμανταίρ στην πόλη μου την Πάτρα κι ακόμα στην προσπάθεια είμαι. Αλλά δεν το βάζω κάτω! Εδώ και χρόνια αρχίζω βάσιμα να πιστεύω, ότι η μητέρα μου στην περίπτωσή μου δεν έχασε το μέτρημα μόνο στους… μήνες, αλλά, πιθανότατα, και στα… χρόνια! ‘Έτσι μεγαλώνοντας νοιώθω να υπάρχει ολοένα και πιο αυξανόμενη αναντιστοιχία στην ηλικία, που γράφει η ταυτότητά μου με αυτή, που λέει η καρδιά μου! Στα 39 μου πέρασα για πρώτη φορά το κατώφλι του “Θεάτρου των Ονείρων”, στα 41 μου ένοιωσα, δυστυχώς πιο πολύ από την ανάποδη και λιγότερη από την καλή τι σημαίνει να γίνεσαι πατέρας, στα πενήντα φεύγα μου διαπίστωσα, ότι ο μπάσταρδος γιος είναι πιο… γνήσιος από τον “γνήσιο” και πάει λέγοντας.

Επέστρεψα στο “Ολύμπιον” μαζύ με τον Ταλάλ. Εκείνος κάθισε με τα άλλα μέλη της κριτικής επιτροπής, εγώ στην γνωστή θέση μου. ‘Ένα τειχάκι μας χώριζε. Πάντα στον εξώστη. Μια ανάσα από την οθόνη! Κι αν στην προηγούμενη ταινία έφυγα πάνω στην ώρα, σε αυτήν, που μόλις “έσκαγε” μύτη, το ένοιωσα από την αρχή, ότι θα παρακαλούσα να μην τελειώσει ποτέ! Δεν μιλάμε για ταινία, μιλάμε γιά εργόχειρο! Πώς να το κάνουμε, ήταν από τα πρώτα δευτερόλεπτα ολοφάνερο, ότι η 46χρονη Παραγουανή Paz Encina κεντούσε!

Σημειώστε τον τίτλο και προσπαθήστε με νύχια και με δόντια να δείτε τις “Ασκήσεις Μνήμης” (Ejercicios de memoria / Memory Exercises).

“Κάτι αν είναι, που δεν σβήνει είναι της καρδιάς η μνήμη”. Αυτές οι έντεκα λέξεις περιγράφουν με τον καλύτερο τρόπο την υπόθεση της ταινίας. Η μαγεία κρύβεται στο πως η σκηνοθέτιδα ολοκληρώνει με μαγικό τρόπο τις προθέσεις της και δημιουργεί ένα κέντημα διηγούμενη την ιστορία του ανυπόταχτου γιατρού Agustín Goiburú, που δολοφονήθηκε από τα “παλικάρια” του δικτάτορα Alfredo Stroessner. Να σημειώσω, ότι η δικτατορία στην Παραγουάη ήταν η μακροβιότερη στην Λατίνα Αμέρικα και κράτησε, σχεδόν, μισόν αιώνα (1954 – 1985). ‘Έτσι για να μην ξεχνιόμαστε.

Ο αντάρτης γιατρός υπήρξε ένα από τα πολλά θύματα της επιχείρησης “Κόνδωρ”. Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί ο τάφος του, κάτι, που κάνει τις ασκήσεις μνήμης των δικών του ακόμα πιο επώδυνες. Όπως λέει και ο γιος του “αυτό το γεγονός τον κάνει κάθε μέρα πιο πεθαμένο, κάθε μέρα πιο ζωντανό…”. Είπαμε, οι ασκήσεις μνήμης πονάνε.

Οι “Ασκήσεις Μνήμης”, μαζύ με άλλες 11 ταινίες, συμμετέχουν στο νεοσύστατο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ. Ο διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεακάκης, προλογίζοντας τις ταινίες, δεν παραλείπει, να τονίζει την καινοτομία. Και καλά κάνει! Μπορεί να μην δίνω μία για τα βραβεία γενικώς, αλλά, δεν το κρύβω, ότι την βρίσκω με τους… διαγωνισμούς! Και πιο πολύ την (κατα)βρίσκω με τις βραβεύσεις! Σπάνια λένε την αλήθεια. Ε, και τι έγινε; Την αλήθεια δεν την βρίσκεις στα βραβεία, αλλά στις ταινίες τις ίδιες! Ή για να το θέσω καλύτερα: τα βραβεία τα βρίσκεις, οι πραγματικές ταινίες σε βρίσκουν! Και σε χτυπούν μετωπικά!

Όπως ακριβώς συνέβη και με μένα, χθες Δευτέρα, τρεις παρά τέταρτο, στον εξώστη του κινηματογράφου “Ολύμπιον”, στη Σαλόνικα, στη Βόρεια Ελλάδα, στην καρδιά των Βαλκανίων. Η ταινία “Ασκήσεις Μνήμης” από την Παραγουάη ήρθε καταπάνω μου! Δεν με σκότωσε, ζωή μου χάρισε και από χθες με ταξιδεύει. Πίσω στον χρόνο και μπροστά, κάνοντας βουτιές στην παιδική ηλικία, θυμίζοντάς μου, ότι δεν υπάρχουν έμψυχα και άψυχα αντικείμενα, Θάνατος και Ζωή. Μόνο μνήμη!

“Θυμήσου να μην ζήσεις την ζωή σου πεθαμένος”, από χθες μου ψιθυρίζει η Encina Paz και το κέντημά της! Τα δάκρυά μου της απαντούν. Οι λέξεις, έτσι κι αλλιώς, λένε ψέμματα…