Bertolt Brecht «Διάλογοι προσφύγων»

Στο εστιατόριο ενός σιδηροδρομικού σταθμού, κάπου στην Ευρώπη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δύο πολιτικοί πρόσφυγες, ο βιοπαλαιστής Κάλε και ο αστός Τσίφελ, συναντιούνται σχεδόν τυχαία και συζητούν για θέματα φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους: Ξεκινώντας από την καθημερινότητα της προσφυγιάς, όπου η μπίρα είναι αραιωμένη, ο καφές δεν είναι καφές και ο καπνός είναι κακής ποιότητας, φτάνουν να αναλύουν σημαντικά ζητήματα της πολιτικής και της ηθικής, μιλώντας για τα διαβατήρια, τον υλισμό, τις αρετές, την πορνογραφία, τον πόλεμο, το σχολείο, τον πατριωτισμό και τη Δημοκρατία.

Στους Διαλόγους προσφύγων ο Μπρεχτ αξιοποιεί βιωματικό υλικό από την περιπλάνησή του ανά την Ευρώπη, όπου βρέθηκε ως πρόσφυγας διωκόμενος από το ναζιστικό καθεστώς, για να καυτηριάσει την υποκρισία των ισχυρών σε βάρος των ανίσχυρων, επιστρατεύοντας και τη σάτιρα στον μαχητικό αντιφασισμό. Η διευρυμένη θεματική των Διαλόγων, καθώς και η προσέγγισή τους από τη σκοπιά δύο διαφορετικών κόσμων, του εργάτη Κάλε και του διανοούμενου Τσίφελ, συνθέτουν ένα αδιάσπαστο σύνολο, συστήνοντας στον αναγνώστη τον Μπρεχτ ως διανοητή και άνθρωπο, αποκαλύπτοντας σημαντικά και εν πολλοίς άγνωστα στοιχεία της ζωής του.

Αποσπάσματα

Το διαβατήριο είναι ό,τι πολυτιμότερο έχει ο άνθρωπος. Επιπλέον, δεν προκύπτει τόσο απλά όσο ένας άνθρωπος. Ένας άνθρωπος μπορεί να πάει οπουδήποτε στον κόσμο, με τον πιο απερίσκεπτο τρόπο και χωρίς να συντρέχει ιδιαίτερος λόγος, δεν γίνεται όμως το ίδιο και μ’ ένα διαβατήριο. Αν λοιπόν είναι καλό, η ισχύς του θα αναγνωριστεί, ενώ όσο καλός κι αν είναι ένας άνθρωπος, η αξία του μπορεί να μην αναγνωριστεί ποτέ.

Ας το συνοψίσουμε ως εξής: Όταν σε μια χώρα η δίψα για την παιδεία αποκτήσει χαρακτήρα ιδιαιτέρως ηρωικό και αλτρουιστικό τόσο που να ξεχωρίζει και να θεωρείται υψηλή αρετή, τότε αυτό κάποτε θα αποβεί μοιραίο για την ίδια τη χώρα.

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι στην εποχή μας οι ασήμαντοι άνθρωποι είναι είδος υπό εξαφάνιση. Η πρόοδος στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας και προπαντός της πολιτικής είχε ως συνέπεια να εξαφανίζονται από προσώπου γης. Εκείνο που δημιούργησε υπερβολικό αριθμό σημαντικών ανθρώπων είναι η εκπληκτική ικανότητα της εποχής μας να μετατρέπει το τίποτα σε κάτι.

Το καλύτερο σχολείο για τη Διαλεκτική είναι η προσφυγιά. Οι πλέον οξύνοες οπαδοί της Διαλεκτικής είναι οι πρόσφυγες. Υποχρεώθηκαν να αυτοεξοριστούν λόγω των αλλαγών, και ασχολούνται αποκλειστικά με αυτές. Από τη μικρότερη ένδειξη φτάνουν στα πιο σπουδαία γεγονότα, αρκεί βέβαια να είναι σε θέση να σκεφτούν. Αν οι εχθροί τούς νικήσουν, υπολογίζουν το κόστος αυτής της νίκης και επαγρυπνούν ψάχνοντας για αντιφάσεις. Κι αυτό είναι η Διαλεκτική. Ας πιούμε στην υγειά της!

«Διάλογοι προσφύγων» | Συγγραφέας: Bertolt Brecht | Μετάφραση: Δέσποινα Σκούρτη | Σελίδες: 200| Ημερομηνία παρούσας έκδοσης: Φεβρουάριος 2022 | Διαστάσεις: 12,5 x 21 | Εκδόσεις Κριτική