Έντυ ντε Βιντ «Τελευταίος σταθμός Άουσβιτς»

«Πόσο µακριά να είναι κείνα τα θολά γαλάζια βουνά; Πόσο πλατιά να είναι η πεδιάδα που απλώνεται κάτω από το λαµπρό φως του ανοιξιάτικου ήλιου; Για µας είναι πολύ µακριά, πάρα πολύ µακριά, είναι άπιαστα. Αυτά τα βουνά δεν είναι του κόσμου τούτου, δεν είναι του δικού µας κόσμου. Γιατί ανάµεσα σ’ εµάς και τα βουνά υπάρχει το συρματόπλεγµα. Ξέρουμε επίσης ότι για εµάς υπάρχει µόνο ένα τέλος, µόνο ένας τρόπος για να απαλλαγούμε απ’ αυτή τη συρματόπλεχτη κόλαση: ο θάνατος. Ξέρουμε ότι αυτός ο θάνατος φοράει στολή, επειδή ο διακόπτης του αερίου ανοίγει από έναν άνδρα µε στολή: Ες Ες».

Ο Ολλανδός ψυχίατρος Έντυ ντε Βιντ και η Γερμανίδα γυναίκα του Φρίντελ εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς τον Σεπτέµβριο του 1943. Είχαν γνωριστεί στο στρατόπεδο µεταγωγών του Βέστερμπορκ, στην ανατολική Ολλανδία, απ’ όπου οι Εβραίοι εκτοπίζονταν κυρίως στο Άουσβιτς αλλά και στο Μπέργκεν Μπέλσεν. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν στο στρατόπεδο και µεταφέρθηκαν µαζί στο Άουσβιτς λίγους µήνες µετά. Κι εκεί οι δρόμοι τους χώρισαν: ο Έντυ κατέληξε στο µπλοκ 9 και η Φρίντελ στο 10, το µπλοκ των ιατρικών πειραμάτων, υπό τη διεύθυνση του περιώνυμου, πλέον, Γιόζεφ Μένγκελε. Όταν οι Σοβιετικοί πλησίαζαν στο Άουσβιτς στα τέλη του 1944, οι ναζί προσπάθησαν να εξαφανίσουν τα ίχνη τους υποχρεώνοντας τους κρατούμενους, µαζί τους και τη Φρίντελ, να περπατήσουν µέχρι τη Γερμανία – αργότερα οι πορείες αυτές θα ονομάζονταν πορείες θανάτου. Ο Έντυ κρύφτηκε και παρέμεινε στο Άουσβιτς. Βρήκε ένα τετράδιο και ένα µολύβι και άρχισε να γράφει.

Στο Τελευταίος σταθμός Άουσβιτς, ο Έντυ ντε Βιντ αφηγείται τη φρίκη του στρατοπέδου και αναλύει και παρατηρεί την ανθρώπινη συµπεριφορά – και την καλοσύνη και την κακία. Η µαρτυρία του, καθώς την καταγράφει µέσα από το στρατόπεδο αµέσως µετά την απελευθέρωσή του, είναι µοναδική και πηγαία.

Ο Έντυ (Ελιάζαρ) ντε Βιντ (1916-1987), διακεκριµένος Ολλανδός ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, ήταν επιζών του Άουσβιτς. Γεννήθηκε στη Χάγη στις 6 Φεβρουαρίου του 1916 και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν. Το 1941 οι Γερμανοί κατακτητές υποχρέωσαν τα ολλανδικά πανεπιστήμια να διώξουν όλους τους Εβραίους· ο Ντε Βιντ ήταν ένας από τους τελευταίους που πήρε πτυχίο και στη συνέχεια ειδικεύθηκε στην ψυχανάλυση στο Άμστερνταµ. Όταν η µητέρα του εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο µεταγωγών του Βέστερμπορκ, ο Έντυ προσφέρθηκε να εργαστεί εθελοντικά ως γιατρός στο στρατόπεδο, µε την ελπίδα ότι θα την έσωζε. Φτάνοντας, όμως, στο Βέστερµπορκ, η µητέρα του είχε ήδη πάρει τον δρόμο για το Άουσβιτς. Ο Ντε Βιντ παρέμεινε και γνώρισε εκεί και παντρεύτηκε τη νοσοκόμα Φρίντελ Κομόρνικ. Οι δυο τους εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς λίγους µήνες µετά, τον Σεπτέµβριο του 1943. Όταν οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν το στρατόπεδο τον Ιανουάριο του 1945, ο Ντε Βιντ εντάχθηκε στον Κόκκινο Στρατό παρέχοντας τις υπηρεσίες του στους τραυματίες. Μετά την επιστροφή του στην Ολλανδία, εξειδικεύθηκε στη θεραπεία των τραυμάτων πολέμου και απέκτησε διεθνή φήμη. Το 1949, ο Ντε Βιντ ήταν ο πρώτος που έγραψε για το σύνδρομο του στρατοπέδου συγκέντρωσης (σύνδρομο KZ) σε ένα άρθρο µε τίτλο «Αντιμέτωποι µε τον θάνατο» και ήταν ένας από τους πρώτους που ασχολήθηκαν µε το διαγενεαλογικό τραύμα. Το 1946 εξέδωσε σε λίγα αντίτυπα το Τελευταίος σταθμός Άουσβιτς, τη ζωντανή µαρτυρία της κράτησής του στο στρατόπεδο. Το βιβλίο σήμερα µεταφράζεται και κυκλοφορεί σε περισσότερες από 25 γλώσσες.

«Τελευταίος σταθμός Άουσβιτς» | Συγγραφέας: Έντυ ντε Βιντ | Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου |  Σχήμα: 14×21 | Σελίδες: 304 | Ημερομηνία παρούσας έκδοσης: Μάιος 2021 | Εκδόσεις Πατάκη | Διαβάστε ένα απόσπασμα | Διαθέσιμο και σε e-book