Φουκουσίμα (no) reloaded

By IAEA Imagebank – https://www.flickr.com, CC BY-SA 2.0, Link

Ήταν Άνοιξη του 2011, όταν εκρήξεις στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα, προκάλεσαν μια από τις μεγαλύτερες πυρηνικές καταστροφές που έχουν καταγραφεί έως και σήμερα. Κι ήταν τότε που η κυβέρνηση της Ιαπωνίας έχοντας να αντιμετωπίσει εκτός από το τσουνάμι και τις συνέπειες ενός ισχυρότατου σεισμού αναγκάστηκε να απομακρύνει, επ’ αόριστον όπως αποδείχθηκε, τους κατοίκους της περιοχής από τις εστίες τους. Αφήνοντας πίσω τους αναγκαστικά, στις γειτονιές και στους δρόμους της πόλης, μοναδική απόδειξη μιας κάποτε ζωής τα ζώα τους, κατοικίδια και μη, πολλά από τα όποια πέθαναν τόσο βασανιστικά λίγες μόνο μέρες μετά.

Άνοιξη του 2022 και πέρα από μια πολύ σημαντική συζήτηση για τις ανοιχτές πληγές εκείνης της καταστροφής, η σημερινή εικόνα του κόσμου όπως διαμορφώθηκε τα χρόνια αυτά που μεσολάβησαν από το 2011, έχει έντονα τα σημάδια μιας συχνά μη ορατής, αν και υπαρκτής, καταστροφής. Από άλλες αιτίες βέβαια και σε άλλα μεγέθη, άλλο αν η τρέχουσα ενεργειακή κρίση επαναφέρει στο προσκήνιο το μέχρι πρότινος απαγορευμένο θέμα της πυρηνικής ενέργειας. Σημάδι του καιρού και αυτή.

Προφανώς και δεν προκύπτει σύγκριση δυο… ανόμοιων μεγεθών, δηλαδή ενός πυρηνικού ατυχήματος που προκλήθηκε αμέσως μετά από ένα φυσικό φαινόμενο και των όσων εξελίσσονται στις ημέρες μας, αποτέλεσμα μιας “αντίστροφης” και παρά-φύση εξέλιξης που όχι άδικα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί τουλάχιστον παρακμιακή. Άλλη, τελείως διαφορετική, είναι η σκοπιμότητα του κειμένου κι ας μας επιτραπεί ένας απολύτως υποθετικός παραλληλισμός.

Η Φουκουσίμα για τις ανάγκες της υπόθεσής μας, είναι τα φανταστικά όρια ενός συγκεκριμένου χωροχρόνου, κάπου ανάμεσα στο σήμερα και στο μόλις αύριο και όχι πολύ μακριά από εμάς, στα οποία η έννοια της ζωής αρχίζει και χάνει το πραγματικό περιεχόμενό της. Πόλεμοι, πείνα, προσφυγιά και αναγκαστική μετανάστευση, επισιτιστική κρίση, ενεργειακή φτώχεια, ανέχεια, δομική ανισότητα, λεηλασία της φύσης για κερδοσκοπικούς σκοπούς, βαρβαρότητα και μίσος, κραυγές άναρθρου φανατισμού, όχλοι μαινόμενοι και μεσαιωνικά λιντσαρίσματα, αποτελούν το υποθετικό σενάριο αυτής της φανταστικής χώρας, πόλης, γειτονιάς. Ή μήπως όχι και τόσο φανταστικής.

Στο εφιαλτικό αυτό σκηνικό, με τις εικόνες αυτής της επερχόμενης, αν όχι συντελεσμένης καταστροφής, οι κυβερνήτες δεν επιχειρούν καμιά απολύτως εκκένωση, το αντίθετο κρατούν ομήρους τους κατοίκους με τον πιο εχθρικό αλλά και αδιόρατο τρόπο, χρησιμοποιώντας μάλιστα τις ζωές τους για να πλουτίζουν τα κέρδη μιας κλειστής ομάδας συνεταίρων τους οι οποίοι και ζουν στα ασφαλή… περίχωρα. Ή στην χειρότερη περίπτωση ως εύκολο θήραμα ενός ασίγαστου κυνηγητού.

Μη έχοντας άλλο τρόπο επιβίωσης, οι κάτοικοι αποφασίζουν να μην εξεγερθούν για να αποδράσουν, αλλά απορροφούνται σε έναν παράλληλο εικονικό ίσως και ηλεκτρονικό “τόπο” όπου καταφεύγουν για λίγες στιγμές ηρεμίας, χαλάρωσης, διοχέτευσης της πίεσης τους και ίσως απόλαυσης. Στις τηλεοράσεις πότε χυδαία, πότε καθησυχαστικά προγράμματα και πότε βάρβαρες “αρένες” επιχειρούν εν μέσω διαφημίσεων κάθε λογής πλύσεις εγκεφάλου, ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια ελεγχόμενη πληροφόρηση και μια ακόμη πιο ελεγχόμενη έκφραση δημιουργούν παραπλανητικά έναν φανταστικό καθησυχαστικό κόσμο με ελεγχόμενα σημεία εκτόνωσης, ακριβώς στην καρδιά της φανταστικής αυτής Φουκουσίμα.

Οι δύο αυτοί κόσμοι, πάντα στην υπόθεση που επιχειρούμε, δεν απέχουν μεταξύ τους. Κι είναι τόσο κοντά ο ένας με τον άλλο, που βγαίνοντας από τον έναν η συνάντηση με τον άλλο είναι σαν τα εφαπτόμενα διαστήματα δύο ομόκεντρων κύκλων. Ακριβώς δηλαδή σαν τους κατοίκους της πραγματικής Φουκουσίμα που επιστρέφοντας μετά την πυρηνική καταστροφή για λίγο μόνο στην πόλη τους, συναντούσαν την ερημιά μιας καταστροφής σε μια πόλη φάντασμα, με πτώματα ζώων που πέθαναν υποσιτισμένα και δηλητηριασμένα, με τη φύση νεκρή και το περιβάλλον τοξικά σκοτωμένο, τους δρόμους χορταριασμένους με τα αυτοκίνητα που αναγκαστικά παράτησαν άχρηστα παλιοσίδερα, τραγικό ενθύμιο και αυτό μιας ζωής που κάποτε έδειχνε να απολαμβάνει μια κάποια άνεση.

Σοκαριστικός σίγουρα, όσο και τραγικός ο παραλληλισμός και στα όρια της λογικής. Μήπως όμως δεν είναι και τόσο παράλογα σοκαριστικά τα όσα σήμερα αναγκαζόμαστε να σκεφτούμε, με τις εικόνες μιας πραγματικότητας που μόλις πριν δυο δεκαετίες θα μας φαινόντουσαν ως αποσπάσματα από ταινία επιστημονικής φαντασίας και μάλιστα μαζικής καταστροφής; Και πως αλήθεια μπορούμε να βάλουμε ένα λογικό όριο ακόμη και σε έναν φανταστικό παραλληλισμό, όταν η παράνοια της εποχής μας οδηγεί με κάποια σχετική βεβαιότητα σε μια μελλοντική Φουκουσίμα, μια ζωή φάντασμα δηλαδή, όσο κι αν σήμερα μας διαβεβαιώνουν για το αντίθετο;

Και τέλος, μήπως πλησιάζει η ώρα αντί να εκκενώσουμε εμείς τις ζωές μας, να φροντίσουμε για αυτές, κρατώντας τις δικές μας Φουκουσίμα μακριά από τους καταστροφικούς αντιδραστήρες μιας ανελέητης εξουσίας που εθίστηκε στην παράνοια και στο παρανοϊκό κέρδος; 11 χρόνια μετά, θα ξέρουμε. Ίσως λίγο πιο πριν ή λίγο πιο μετά και μακάρι να παραμένει ακόμη στο χέρι μας, το “Fukushima reloaded” να είναι απλά ένα πολύ κακό και απολύτως φανταστικό σενάριο μιας παροδικής απελπισίας, άξιο μόνο για το βραβείο ενός “χρυσού βατόμουρου”.