Γιατροί Χωρίς Σύνορα: Απόγνωση και εκτοπισμός στη βορειοδυτική Συρία

Οι εκτεταμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις στο νότιο Ιντλίμπ, που περιλαμβάνουν βομβαρδισμούς από αέρος και εδάφους και χερσαίες επιχειρήσεις, έχουν προκαλέσει μια τεράστια νέα μετακίνηση ανθρώπων που προσπαθούν να διαφύγουν από την εμπόλεμη ζώνη.

Το βόρειο τμήμα του Ιντλίμπ, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, φιλοξενούσε ήδη περίπου 1,5 εκατομμύριο ευάλωτους ανθρώπους, και σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη πάνω από 300.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους από την 1η Δεκεμβρίου, κυρίως στο νότιο Ιντλίμπ. Είναι φοβισμένοι, ξεριζωμένοι και ευάλωτοι, ενώ ο συνωστισμός, οι περιορισμένες επιλογές στέγασης, οι χαμηλές θερμοκρασίες στα βουνά και η ανεπαρκής παροχή βοήθειας δημιουργούν μια ιδιαίτερα δύσκολη κατάσταση γι’ αυτούς.

«Αυτά που ακούμε στις κινητές μονάδες μας είναι πολύ ανησυχητικά» αναφέρει τεχνικός υπεύθυνος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, οι άνθρωποι μάς λένε ότι φοβούνται τον ήλιο και τον θεωρούν κακό σημάδι. Λένε ότι τα αεροπλάνα βομβαρδίζουν όταν ο ουρανός είναι καθαρός, επομένως προτιμούν τις κρύες μέρες με συννεφιά και βροχή. Για τις επόμενες μέρες προβλέπεται ηλιοφάνεια…»

Εξαιτίας της κλιμάκωσης της βίας, αρκετά νοσοκομεία βομβαρδίστηκαν και έπαψαν να λειτουργούν, όπως το νοσοκομείο του Μααράτ Αλ Νουμάν, το μεγαλύτερο νοσοκομείο στην περιοχή του νότιου Ιντλίμπ. Άλλα νοσοκομεία εκκενώθηκαν, καθώς οι εχθροπραξίες επεκτάθηκαν μέχρι την περιοχή τους. Τα νοσοκομεία που βρίσκονται βορειότερα αγωνίζονται να αντεπεξέλθουν και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν δωρίσει ιατρικό υλικό σε αρκετά νοσοκομεία για να υποστηρίξουν τις αυξημένες δραστηριότητές τους.

Καθώς έχουν φτάσει νέες οικογένειες κατά κύματα, οι ομάδες των κινητών μονάδων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους, διανέμοντας κουβέρτες, πέλλετ ξύλου που κατασκευάζονται στην περιοχή για θέρμανση και άλλα είδη προστασίας από το κρύο, ενώ η ομάδα για θέματα ύδρευσης και υγιεινής έχει αυξήσει τον ρυθμό κατασκευής αποχωρητηρίων σε περιοχές όπου συγκεντρώνονται οικογένειες νεοαφιχθέντων, καθώς και τις ποσότητες του πόσιμου νερού που παρέχονται.

Οι ομάδες που παρέχουν ιατρική φροντίδα στον καταυλισμό του Ντέιρ Χασάν στο διαμέρισμα Αντ Ντανά, είδαν εκτοπισμένους να φτάνουν στη διάρκεια των επιχειρήσεων. «Λένε ότι το ταξίδι ήταν πολύ δύσκολο»λέει ο Αχμέντ, νοσηλευτής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Άφησαν τα πάντα και διέφυγαν όταν κάποιοι εθελοντές τούς βρήκαν ένα όχημα. Κάποιες άλλες οικογένειες έφυγαν τη νύχτα, αλλά οδηγούσαν χωρίς φώτα, με αποτέλεσμα να συμβούν ατυχήματα στους δρόμους.»

Ο καταυλισμός του Ντέιρ Χασάν αποτελείται από πολλούς αυτοσχέδιους οικισμούς, όπου έφτασαν περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. Οι εκτοπισμένοι έλαβαν μόνο ένα μικρό πακέτο τροφίμων έκτακτης ανάγκης με κονσέρβες, αλλά δεν τους δόθηκε ούτε κατάλυμα, ούτε συσκευές θέρμανσης. Μια μητέρα τεσσάρων παιδιών ανέφερε ότι η οικογένειά της μαζί με μια άλλη οικογένεια έξι ατόμων έδωσαν όλα τους τα χρήματα για να αγοράσουν μια σκηνή, επειδή δεν μπορούσαν να αφήσουν τα παιδιά τους χωρίς κατάλυμα σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες. Μερικές οικογένειες μοιράζονται μια σκηνή με συγγενείς, όμως οι σκηνές αυτές γρήγορα γεμίζουν ασφυκτικά. Συνολικά οι συνθήκες παραμένουν άθλιες. Για να ανταποκριθούν στην αύξηση των εσωτερικά εκτοπισμένων στον καταυλισμό του Ντέιρ Χασάν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν μια δεύτερη κινητή μονάδα για την παροχή βασικής φροντίδας υγείας.

Δυτικότερα, στο διαμέρισμα Χαρέμ, μια ορεινή περιοχή του βόρειου Ιντλίμπ, μια ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα διένειμε στις 7 Ιανουαρίου είδη προστασίας από το κρύο σε 52 οικογένειες που μόλις είχαν φτάσει. Είχαν διαφύγει από έναν καταυλισμό εκτοπισμένων που βρισκόταν πιο κοντά στις γραμμές του μετώπου. Για κάποιες οικογένειες ήταν η τρίτη ή τέταρτη φορά που αναγκάζονταν να διαφύγουν για να σωθούν. «Καθώς πάνω από ένα εκατομμύριο εκτοπισμένοι βρίσκονται ήδη στην περιοχή, η έλλειψη στέγης και η σχεδόν αποκλειστική εξάρτηση από την παροχή βοήθειας είναι κρίσιμα προβλήματα» λέει ο Κρίστιαν Ρέντερς, συντονιστής προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για το βόρειο Ιντλίμπ. «Μερικές φορές δεν υπάρχει χώρος για τους νεοαφιχθέντες στους επίσημους καταυλισμούς, ενώ σε άλλους καταυλισμούς οι εκτοπισμένοι πρέπει να φέρουν τη δική τους σκηνή ή κατάλυμα. Υπάρχουν οργανώσεις που εργάζονται για να το επιλύσουν αυτό, αλλά προς το παρόν αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Επιπλέον, υπάρχουν πολύ λίγες ευκαιρίες εργασίας, ενώ οι τιμές των τροφίμων είναι υψηλές, έτσι οι άνθρωποι χρεώνονται χωρίς ελπίδα να εξοφλήσουν και καταλήγουν να εξαρτώνται αποκλειστικά από την παροχή βοήθειας.»

«Υπάρχει πολλή θλίψη και απόγνωση σε αυτούς τους καταυλισμούς» συνεχίζει ο τεχνικός υπεύθυνος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Μίλησα σε έναν άντρα που περίμενε στην ουρά για διανομή βοήθειας και τον ρώτησα για τις ελπίδες του, τα σχέδιά του. Μου είπε με σπασμένη φωνή ότι η μεγαλύτερη ευχή του είναι αυτή να είναι η τελευταία φορά που αναγκάζεται να διαφύγει αυτός και η οικογένειά του. Τι μπορείς να πεις ως απάντηση σε αυτό;»

Στο βόρειο τμήμα της επαρχίας Ιντλίμπ, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν τέσσερις κινητές μονάδες που πραγματοποιούν ιατρικές επισκέψεις σε περισσότερους από 15 επίσημους και άτυπους καταυλισμούς. Το ιατρικό προσωπικό πραγματοποιεί περίπου 4.500 συνεδρίες κάθε μήνα, με τους μισούς περίπου ασθενείς να είναι παιδιά κάτω των 15 ετών. Τα συχνότερα προβλήματα υγείας είναι λοιμώξεις του αναπνευστικού, ενώ η πιο συνηθισμένη παθολογία για τους νεοαφιχθέντες ασθενείς είναι το ψυχολογικό τραύμα. Υπάρχουν, επίσης, πολλοί ασθενείς που χρειάζονται παραπομπή για νοσοκομειακή περίθαλψη, όπως άνθρωποι με τραύματα πολέμου που έχουν μολυνθεί ή ασθενείς με χρόνια νοσήματα που δεν παίρνουν φάρμακα για μεγάλο διάστημα.

Τα σύνορα με την Τουρκία είναι κλειστά για τους Σύρους εκτός από ορισμένα κρίσιμα επείγοντα ιατρικά περιστατικά που παραπέμπονται σε νοσοκομείο, ενώ το μέτωπο των επιχειρήσεων των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων κινείται βόρεια σταθερά και βίαια προς τους δύο αυτοκινητόδρομους που διασχίζουν το Ιντλίμπ από ανατολή προς δύση και από βορρά προς νότο. Έτσι, οι κοινότητες των εκτοπισμένων συμπιέζονται σε μια περιοχή που συρρικνώνεται συνεχώς, καθώς οι προηγούμενες επιχειρήσεις του συριακού στρατού και των συμμάχων του μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου είχαν ως αποτέλεσμα τεράστιους εκτοπισμούς. Υπάρχουν πολλές οργανώσεις που παρέχουν βοήθεια στο βόρειο Ιντλίμπ, όμως οι ανάγκες υπερβαίνουν τις δυνατότητές τους. Η ανάγκη για επείγουσα βοήθεια παραμένει αμείωτη στο Ιντλίμπ.

Στη βορειοδυτική Συρία, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρέχουν μαιευτική φροντίδα υγείας, γενική φροντίδα υγείας και θεραπεία για χρόνια νοσήματα με κινητές μονάδες. Διανέμουν είδη πρώτης ανάγκης και βελτιώνουν την υποδομή ύδρευσης και υγιεινής. Ακόμη, υποστηρίζουν τακτικούς εμβολιασμούς σε δύο κέντρα εμβολιασμού και ένα νοσοκομείο, καθώς και μέσω υπηρεσιών κινητών μονάδων.

Επίσης στη βορειοδυτική Συρία, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν μια εξειδικευμένη μονάδα εγκαυμάτων που παρέχει χειρουργικές επεμβάσεις, δερματικά μοσχεύματα, επιδέσεις, φυσικοθεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν υποστήριξη βασικής και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας εξ αποστάσεως σε πολλά νοσοκομεία και κλινικές γύρω από το Ιντλίμπ και το Χαλέπι, ενώ έχουν συνεργασία συνδιοίκησης με τρία νοσοκομεία.

Τα ιατρικά προγράμματα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στις επαρχίες Ράκα, Αλ Χασάκα και Χαλεπίου στη βορειοανατολική Συρία συνεχίζονται, παρόλο που είχαν περιοριστεί ή ανασταλεί προσωρινά τον Οκτώβριο του 2019. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν ξαναρχίσει σταδιακά ορισμένες δραστηριότητες στους καταυλισμούς του Αλ Ράκα, του Αλ Χολ, του Αλ Ροτζ και του Νεβρόζ στο Κομπάνι / Αΐν Αλ Αράμπ και στο Ταλ Κοσέρ / Γιαρουμπίγια ωστόσο δεν έχουν μπορέσει έως τώρα να επιστρέψουν στο Ταλ Αμπιάντ στη βορειοανατολική Συρία, όπου υποστήριζαν το νοσοκομείο, και στη γύρω περιοχή, απ’ όπου έφυγαν τον Οκτώβριο οι περισσότεροι κάτοικοι, συμπεριλαμβανομένου του ιατρικού προσωπικού.

Προκειμένου να είναι ανεξάρτητοι από πολιτικές πιέσεις, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δεν λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση για το έργο τους στη Συρία.

Κείμενο – φωτογραφίες: Γιατροί χωρίς σύνορα