Η «αστική φαντασία» ξαναζωντανεύει

Η φανταστική λογοτεχνία είναι ένα είδος με μεγάλο κοινό. Κοινό το οποίο αυτή τη στιγμή πίνει νερό στο όνομα του Βρετανού Neil Gaiman. Προσωπικά δεν ανήκα ποτέ στους θαυμαστές του είδους. Είναι ένα είδος το οποίο έχω διαβάσει ελάχιστα, και κατ’ επέκταση, όπως και όλα τα είδη λογοτεχνίας και μη, θεωρώ πως πρέπει να τα διαβάζεις όντας στην κατάλληλη φάση. Ο αναγνώστης πάντα περνάει φάσεις τις οποίες με τα χρόνια αφουγκράζεται όλο και καλύτερα, και τις οποίες πρέπει κατά την ταπεινή μου γνώμη επ’ ουδενί να αγνοεί. Είμαι σίγουρη πως ουκ ολίγα αξιόλογα βιβλία έχουν περάσει αδιάφορα σε αναγνώστες και έχουν θαφτεί κάτω από τον βαρύ λίθο της λάθος φάσης.

Και ενώ η πρώτη μου προσπάθεια να γνωρίσω τον φανταστικό κύριο Gaiman βρήκε τοίχο ούσα σε άλλη φάση, η δεύτερη αποδείχθηκε εξαιρετική κίνηση.

Το Ποτέ και Πουθενά, “Neverwhere” όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του, κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1996, ως 21 χρόνια μετά, κυκλοφορεί στα ελληνικά η αναθεωρημένη έκδοση από τις εκδόσεις Ίκαρος. Ο χαρακτηρισμός «πολυαναμενόμενη» είναι μάλλον αυτονόητη και περιττή.

Ο Richard Mayhew είναι ένας καλοκάγαθος, εργατικός και ερωτευμένος κάτοικος Λονδίνου. Και καθόλου θαρραλέος. Όταν κάνει μια καλή πράξη περιθάλπτοντας ένα άγνωστο κορίτσι στο σπίτι του, δεν φαντάζεται σε τι μπλεξίματα βάζει τον εαυτό του. Μέσα σε λίγες ώρες η ζωή του θα αλλάξει ριζικά, και ο ίδιος θα γνωρίσει έναν κόσμο που ξεπερνά τη φαντασία. Το Κάτω Λονδίνο. Μπλεγμένος σε μια επική αποστολή, θα έρθει αντιμέτωπος με κάθε λογής τρελό, περίεργο και επικίνδυνο χαρακτήρα. Ποντίκια που μιλάνε, δολοφόνοι που διψάνε για αίμα, άγγελοι που κερνάνε μεθυστικά κρασιά κατοικούν στο υπόγειο Λονδίνο, τρομάζουν και γοητεύουν.

Ο Gaiman ξέρει να λέει ιστορίες. Και τις λέει πολύ καλά. «Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο που θα ήταν για τους μεγάλους αυτό που ήταν για μένα τα βιβλία που είχα αγαπήσει παιδί – βιβλία σαν την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτω», λέει ο συγγραφέας στην εισαγωγή της αναθεωρημένης έκδοσης. Κι εκεί που νιώθεις παιδί χαμένο σε μια γλυκιά παραμυθοχώρα, η φαντασία του Gaiman σε πετάει στα πιο σκοτεινά σου όνειρα.

Το Ποτέ και Πουθενά είναι ένα ταξίδι στην πόλη του Λονδίνου, και στην κάθε πόλη που ζούμε, και με το μοναδικό γράψιμο του Gaiman η πόλη που περπατάς δεν γίνεται να είναι ποτέ πια η ίδια. Ο Βρετανός συγγραφέας παίρνει μορφές ανθρώπων που συναντάς καθημερινά και επιλέγεις να τους γυρίσεις την πλάτη, ανθρώπους που μιλάνε μόνοι τους, άνθρωποι που ζουν στα πιο περίεργα και βρώμικα μέρη, άνθρωποι που κάνουν παρέα με πουλιά, και φτιάχνει με αυτούς έναν ολόκληρο κόσμο, συναρπαστικό, πολύχρωμο και σκοτεινό μαζί. Και μπορεί να ξεκινάει με επίκεντρο την σκοπιά του πρωταγωνιστή, αλλά σύντομα σε μπλέκει και στα συναισθήματα όλων όσων τον περιβάλουν. Κάνει με άλλα λόγια ένα ολοκληρωμένο μυθιστόρημα που δύσκολα θα σε αφήσει αδιάφορο, μέσα από μύθους και συμβολισμούς. Η γραφή του Gaiman, εντυπωσιακά «οπτικοποιημένη», είναι έξυπνη, χιουμοριστική, γεμάτη λογοπαίγνια και αναφορές σε αγαπημένα βιβλία. Όσοι έχουν διαβάσει την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, τον Μάγο του Οζ , το Πως να γυρίσετε τον Γαλαξία με Οτοστοπ και φυσικά Terry Pratchett, θα βρουν αρκετές ομοιότητες, σε πιο σκοτεινές φυσικά αποχρώσεις.

Εάν χρειάζεστε ένα ταξίδι στη χώρα της φαντασίας, ο Neil Gaiman είναι ο οδηγός σας. Το urban fantasy στα καλύτερα του.

«Ποτέ και πουθενά»
Neil Gaiman
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, 2017