Η «τέχνη» του να περιμένεις

Πώς μιλάς για μεγάλα θέματα σε ένα μικρό βιβλίο; Πώς χωράς συναισθήματα όπως ο απέραντος έρωτας και η εγκατάλειψη σε λίγες μόνο σελίδες; Κι όμως, το πολυδιαβασμένο «Η ιδιωτική ζωή των δέντρων» του Alejandro Zambra καταφέρνει ακριβώς αυτό. Να μιλήσει για σπουδαία πράγματα με λίγα λόγια και καλά.

Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε ένα μόνο βράδυ, στο Santiago. Ο Julian είναι παντρεμένος με την Veronica, μια γυναίκα «που δεν έρχεται». Μια γυναίκα που ζωγραφίζει και φτιάχνει τούρτες, και που ο Julian ερωτεύεται ακόμα και μέσα από την απουσία της. Όσο αυτή δεν έρχεται, τόσο ο ίδιος πλάθει ιστορίες για να κατανοήσει την αργοπορία της. Παράλληλα, διηγείται στην Daniela, της κόρη της Veronica, μια ιστορία για να αποκοιμηθεί, την «ιδιωτική ζωή των δέντρων».

Μια ιστορία απλή, σχεδόν καθημερινή δίνεται στον αναγνώστη με ευαισθησία και σχεδόν ποιητικό λόγο, και προσεγγίζει μονοπάτια που προβληματίζουν και πονούν. Ο Zambra αποτυπώνει την αβεβαιότητα της καθημερινότητας, και ασχολείται με την έννοια της οικογένειας στον σύγχρονο κόσμο. Αλλά πιο πολύ, ο συγγραφέας αποτυπώνει το γνώριμο σε όλους συναίσθημα του να περιμένεις, και όπως χαρακτηριστικά διαβάζουμε: «δεν είναι απολύτως σίγουρο ότι θα υπάρξει επόμενη μέρα, αφού η Veronica δεν έχει γυρίσει από το μάθημα ζωγραφικής». Ακριβώς όπως η ανάσα του ερωτευμένου μοιάζει να σταματά στην απουσία του αντικειμένου του πόθου του, έτσι και ο πρωταγωνιστής παγώνει την ζωή του στην σκέψη της μη επιστροφής της γυναίκας που αγαπά. Μέσα από την διήγηση της ιστορίας του στη μικρή Daniela, ο πρωταγωνιστής προσπαθεί να δημιουργήσει μια εναλλακτική πραγματικότητα για την σκληρή αλήθεια που γνωρίζει πριν καν ξημερώσει και για την αδυσώπητη επόμενη μέρα που πάντα ακολουθεί την προηγούμενη με τις ίδιες απαιτήσεις, αδιαφορώντας για τις συνθήκες. Η Veronica δεν θα ξαναγυρίσει.

Ο 41χρονος Alejandro Zambra, ποιητής και συγγραφέας, το νέο αστέρι της Λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας όπως τον χαρακτηρίζουν, ξεκίνησε την συγγραφική του καριέρα το 2006 με το μυθιστόρημα «Μπονσαί», και έχουν ήδη μεταφραστεί στα ελληνικά τρία μυθιστορήματά του. Φέτος βρίσκουμε μεταφρασμένο στα ελληνικά από τον Αχιλλέα Κυριακίδη για τις εκδόσεις Ίκαρος το «Η Ιδιωτική ζωή των δέντρων», το τρίτο του μυθιστόρημα που εκδόθηκε αρχικά το 2007, και είναι κατά κάποιο τρόπο συνέχεια του «Μπονσάι». Το συγγραφικό του στυλ, παρ’ όλο που το ίδιο το μυθιστόρημα δεν τοποθετείται ξεκάθαρα σε κάποιο είδος, θα μπορούσαμε να πούμε πως μας είναι γνώριμο, και είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς τη γοητεία που ασκεί το συγκεκριμένο μυθιστόρημα στο αναγνωστικό κοινό.

Οι Λατινοαμερικάνοι φημίζονται για την αφηγηματική τους μαεστρία, την παιχνιδιάρικη δομή και το μπλέξιμο του πραγματικού με το φανταστικό. Το ίδιο και ο Zambra, ο οποίος μέσα από την αλληγορική αυτή ιστορία δημιουργεί ένα κλίμα ζωντανό που αναπνέει και πάλλεται. Η φόρμα του μικρή και αλληγορική εξίσου. Όπως ο Daniel φροντίζει με στοργή ένα μπονσάι, το μικροσκοπικό αυτό δέντρο, έτσι και ο Alejandro γράφει με στοργή ένα μικρό μεγάλο μυθιστόρημα, ένα μυθιστόρημα – μπονσαί. Συμπάσχουμε με τον πρωταγωνιστή, αγωνιούμε για την επιστροφή της γυναίκας του και μελαγχολούμε μαζί του καθώς οι ώρες περνούν και η πόρτα δεν ανοίγει. Παράλληλα, χρησιμοποιώντας για μια ακόμη φορά έναν πρωταγωνιστή – συγγραφέα που γράφει την ίδια την ιστορία που διαβάζουμε, κλείνει το μάτι στις ίδιες του τις σκέψεις, που γίνονται εν τέλει και δικές μας. O Zambra συλλέγει στιγμές και μας τις χαρίζει για να τις εξερευνήσουμε μόνοι μας με τον εαυτό μας. Μέσα σε ένα βράδυ.

«Η ιδιωτική ζωή των δέντρων»
Alejandro Zambra
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, 2017