Είναι το νεκρό τσιγγανόπουλο, παιδί ενός κατώτερου θεού ή δεν περισσεύει θεός για τους Ρομά;

By Benutzer:El capitan – [1], CC BY-SA 3.0, Link

Με νωπές ακόμα τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν μετά τον τραγικό θάνατο τού μικρού μαθητή στο Μενίδι, σε σχολική γιορτή από αδέσποτη σφαίρα περίπου ένα χρόνο πριν, χθες, μια νέα τραγωδία εκτυλίχθηκε στην  Άμφισσα, όταν ένα 13χρονο κορίτσι σε καταυλισμό Ρομά έπεσε νεκρό από τα πυρά ενός 34χρονου κρεοπώλη, ο οποίος διατηρεί κατάστημα στην περιοχή.

Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν πως ο δράστης κατηγορούσε για παλαιότερη κλοπή κάποιους Ρομά που διέμεναν στον καταυλισμό, ενώ άλλες κάνουν λόγο για παρεμπόδιση της διέλευσης του δράστη στο δρόμο.

Όποιος λόγος πάντως και να προκάλεσε το περιστατικό, η κατάληξη του -ο αδόκητος θάνατος ενός μικρού ανήλικου παιδιού- είναι το αποτέλεσμα της σχέσης ανάμεσα στη σύγχρονη κοινωνία και περιθωριοποιημένων συμπολιτών μας, που αντιμετωπίζονται ως παιδιά ενός κατώτερου θεού.

Η στερεοτυπική αντίληψη για τις κοινότητες των Ρομά, σε μια κοινωνία που επέλεξε σκοπίμως να τους αφήσει στο περιθώριο, ευνοώντας διακρίσεις σε βάρος τους, έδινε στα συστημικά ΜΜΕ με αφορμή το τραγικό περιστατικό στο Μενίδι, την ευκαιρία να στρώσουν το χαλί της ακροδεξιάς ρητορείας, ξερνώντας ρατσισμό και μισαλλοδοξία, προετοιμάζοντας την περιοχή του τραγικού θανάτου του μαθητή για ένα διαρκές πογκρόμ με χρυσαυγίτικες μεθόδους εναντίον των Ρομά.

Η υποτίμηση της ανθρώπινης άξιας και η δαιμονοποίηση των Ρομά αποτελούν τη φυσική προέκταση του αποκλεισμού τους και της μη ενσωμάτωσης που έχει επιβληθεί με την εύκολη δικαιολογία πως οι ίδιοι επιθυμούν να παραμείνουν κοινωνικά ανένταχτοι, εξαιτίας μιας «κοινωνικής παθολογίας» που τους διακρίνει.

Η απομόνωσή τους – στο πλαίσιο του κοινωνικού αποκλεισμού κάθε φτωχού – και η αντιμετώπισή τους ως κοινωνικών αποβλήτων απλώς εντείνει την παραβίαση των πιο στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων, ενισχύοντας τα διακριτικά χαρακτηριστικά στην ήδη περιθωριοποιημένη μεταχείρισή τους.

Το «μέτωπο της λογικής» δηλητηρίαζε τότε τους κατοίκους στο Μενίδι και όχι μόνο, με την απλούστευση πως «για όλα φταίνε οι γύφτοι», επηρεάζοντας και μικρή μερίδα κάτοικων που συμμετείχαν στην «εξέγερση» με το σύνθημα: «Να πάρουμε το νόμο στα χέρια μας».

Το προφανές, ότι εγκληματικότητα και παραβατικότητα από ευπαθείς ή κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες δεν είναι φυσικά φαινόμενα αλλά αποτέλεσμα μιας βαθιάς κρίσης, αποτελεί αδιάφορο παράγοντα σε όσους βρίσκουν ευκαιρία να ενοχοποιήσουν κοινωνικές ομάδες από την πλευρά του «διαφορετικού».

Αυτό το «διαφορετικό» που παραμένει έκθετο σε συνθήκες κοινωνικού, εργασιακού και εκπαιδευτικού αποκλεισμού, στοχοποιημένο στο περιθώριο, σε μια διαρκή διαδικασία φτωχοποίησης, κοινωνικού μηδενισμού, αποστερημένο βασικών αγαθών.

Το ότι η εγκληματικότητα και η παραβατικότητα αναπτύχθηκαν και οξύνθηκαν τα τελευταία χρόνια σε λαϊκές περιοχές, δεν αποτελεί ούτε τυχαίο ούτε μεμονωμένο γεγονός.

Οι μορφές ακραίας φτώχειας και εξαθλίωσης οδηγούν τμήματα των λαϊκών στρωμάτων στο περιθώριο, με επιλογή της άρχουσας τάξης να δημιουργεί ζώνες γκετοποίησης ή να διευρύνει τις υπάρχουσες, μακριά από τον αστικό ιστό του κέντρου ή των προαστίων του, σε περιοχές που είναι ήδη χαρακτηρισμένες ως υποβαθμισμένα λαϊκά προάστια.

Το ίδιο ισχύει στις μεγάλες ή μικρές επαρχιακές πόλεις, όπως η Άμφισσα, όπου συνοικισμοί ή καταυλισμοί Ρομά, υποχρεώνονται να στηθούν έξω ή εντός από τα φυσικά όρια τους, με όρους γκετοποιημένων, απομονωμένων και απάνθρωπων συνθηκών.

Το πρόβλημα της παραβατικότητας κλειδώνει πάνω σε αυτό της οικονομικής κρίσης, κεφαλαιοποιώντας κάθε μορφή ανασφάλειας -εργασιακή, οικονομική, κοινωνική- ενώ το αστικό πολιτικό σύστημα τα προβάλει όλα αυτά ως τις νέες εκδοχές κανονικότητας. Αρνούμενο, έτσι, να δώσει ίσες ευκαιρίες κοινωνικοποίησης ή να δεχθεί ομάδες με διαφορετικά συλλογικά χαρακτηριστικά όπως οι Ρομά, όμηρος και το ίδιο στο καθεστώς επιτροπείας. Ενίοτε από μια «στραβή βολή» θα πεθαίνει ένας Μάριος στο Μενίδι κι από μια τεθλασμένη ένα τσιγγανόπουλο δεκατριών χρονών στην Άμφισσα, δίχως όνομα, ενόσω θα παραμένουμε εμείς ξεθωριασμένοι «μπαλαμοί» και οι άλλοι σκουρόχρωμοι «βρομόγυφτοι».

Η δολοφονημένη 13χρονη τσιγγανοπούλα θα βρεθεί στο κέντρο της επικαιρότητας για λίγο και θα ξεχασθεί γρήγορα από το φιλοθεάμον κοινό, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όπου συγκινημένοι αρθρογράφοι θα καταγγέλλουν τον άδικο χαμό της,  καταδικάζοντας τον «νοικοκυραίο» δολοφόνο, επικαλούμενοι την «πιασάρικη» διαφορετικότητα του θύματος, για να ευασθητοποιήσουν, δήθεν ευαισθητοποιημένοι.

Η πολιτική κοινωνικής ένταξης χωρίς θυματοποιημένους αποκλεισμούς ως μόνη βιώσιμη ανθρωπιστική προσέγγιση, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον δολοφονικά, ή μη, περιστατικά αυτοδικίας και αντιποίνων θα αποτελεί πολυτέλεια για κάθε γύφτο ή γυφτοπούλα. Μέχρι να πέσει πάλι δολοφονημένο το επόμενο παιδί τους, η ουσιαστική συζήτηση ταυτόχρονα με τις ανάλογες πρακτικές ενέργειες κοινωνικής ενσωμάτωσης θα παραμένουν στη σφαίρα της φαντασίας.

Το περιθώριο θα εξακολουθεί να γεννά περιθώριο και κάποιοι συμπολίτες μας εντός του θα αντιμετωπίζονται ως τα παιδιά ενός κατώτερου θεού.

Ευτυχώς τα δικά μας παιδιά δεν κινδυνεύουν (;)… ακόμα.