«Καλλιτέχνης της πείνας» του Τσέζαρις Γκραουζίνις – Ο καλλιτέχνης, το κοινό και το θηρίο ανάμεσά τους

Ο καλλιτέχνης της πείνας, είναι ένας καλλιτέχνης που ζει στο μεταίχμιο λάμψης και θλίψης· το show του, είναι να μένει πεινασμένος, να μη βάζει δείγμα τροφής στο στόμα του, από τη μία «τιμημένος» από τον κόσμο και από την άλλη μόνος θλιμμένος μέσα στη μοναξιά του κλουβιού του, όπως τα θηρία. Ο καλλιτέχνης της πείνας, ζει στο περιθώριο των ενστίκτων της κοινωνίας. Πεινασμένος σε ένα κόσμο χορτάτων, δεν μπορεί κανείς να τον καταλάβει· είναι ένα θέαμα μέσα σε ένα κλουβί. Η κοινωνία δεν άντεξε να τον βλέπει· η πείνα θύμιζε παλιότερες υπο-αστικοποιημένες εποχές, που ο κόσμος βρισκόταν στην ίδια κατάσταση. Τώρα, που ο κόσμος «εξελίσσεται», δεν υπάρχει θέση για έναν τέτοιο καλλιτέχνη, δεν υπάρχει λόγος να θυμόμαστε το παρελθόν μας, πρέπει να αντικατασταθεί το θηρίο του παρελθόντος στο κλουβί και στη θέση του να βάλουμε ένα κανονικό θηρίο, έναν πάνθηρα να τρώει ότι θέλει και να χαίρεται ο κόσμος.

Η παράσταση «Ο καλλιτέχνης της πείνας» παρουσιάζεται -για πρώτη φορά στη σκηνή- στο Θέατρο Λιθογραφείον στην Πάτρα, σε κείμενο και σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις, εμπνευσμένο από την ομώνυμη νουβέλα του Φραντς Κάφκα. Η ιστορία μάς μιλάει για ένα καλλιτέχνη που έχει τη μοναδική ικανότητα να απέχει από την τροφή για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επειδή όμως οι καιροί αλλάζουν επέρχεται και η πτώση τέτοιου είδους θεαμάτων…

Το έργο γράφτηκε, όπως αναφέρεται από τον σκηνοθέτη, κατά τη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας, λόγω της πανδημίας covid, μια εποχή δηλαδή που τα θέατρα ήταν κλειστά και αρκετοί καλλιτέχνες ήταν άνεργοι. Αυτό, άλλωστε, φαίνεται από την αρχή του έργου, όπου οι ηθοποιοί στη σκηνή χαίρονται που αντικρίζουν επιτέλους κοινό και το υπερτονίζουν. Στην παράσταση, παρουσιάζονται οι ηθοποιοί να εξελίσσουν την πλοκή παρουσιάζοντας ταυτόχρονα μια μεταβαλλόμενη κοινωνία. Ο σκηνοθέτης, τονίζει τη μεταβλητότητα του κοινωνικού σχηματισμού μέσα από τον τρόπο που βλέπουν τον καλλιτέχνη -ο οποίος παραμένει ένα σταθερό θέαμα- κάθε φορά. Μέσα από τη εξέλιξη της παράστασης διακρίνουμε πως, καθώς «προχωρά» η κοινωνία, η εμπορευματική παραγωγή που τη διακρίνει αναζητά νέα πρόσωπα, νέα θεάματα, αποτυπώνοντας πως σε μια κοινωνία που έχει υφανθεί με χρηματοοικονομικές μεθόδους ένας καλλιτέχνης όπως αυτός δεν έχει θέση καθώς προάγει ένα παλιότερο μοντέλο.

Μέσα από την αφήγηση των ηθοποιών, διαφαίνεται πως ο καλλιτέχνης της πείνας ως υποκείμενο, έχει πλήρη αντίληψη της κατάστασης της πείνας του ως θέαμα, λειτουργώντας διαλεκτικά με τους θεατές που τον παρακολουθούν. Η εξωστρέφεια του καλλιτέχνη της πείνας, έχει ως σκοπό να καταδείξει την αποκαθήλωση της ταυτότητας και τη χαμένη κυρίαρχη θέση του ως θέαμα. Η άκαμπτη λογική του καλλιτέχνη, απέναντι στην αστική επιπολαιότητα του κοινού, τον κάνει να φαίνεται ως φυσικός αιχμάλωτος του κοινωνικού περιβάλλοντος. Παράλληλα και ο ίδιος ο καλλιτέχνης, μέσω της προσαρμογής του στην κοινωνική μεταβολή, δρα κατοπτρικά σε σχέση με την κοινωνία και γίνεται και ο ίδιος παρατηρητής των αλλαγών αυτών, παρακολουθώντας τες όμως μέσα από το σταθερό σημείο του κλουβιού του, συμβολίζοντας τη σταθερή ενστικτώδη φύση του ανθρώπου για κάλυψη των πρωταρχικών αναγκών.

Σε υποκριτικό επίπεδο, ο Φάνης Δίπλας ως «καλλιτέχνης», λειτουργεί εξαιρετικά· μακριά από μακροσκελής ρήσεις -όπως απαιτεί, άλλωστε, ο ρόλος. Μέσα από μιμικές κινήσεις, τοποθετεί εξαιρετικά το «καλλιτέχνη» απέναντι στο κοινό του, αναδεικνύοντας υποδειγματικά αυτή τη διαλεκτική σχέση. Η Θεοδώρα Κόρδα, βγάζει αρκετή ενέργεια στη σκηνή, αποδίδοντας τους ρόλους επακριβώς όπως απαιτούν οι προϋποθέσεις· από κοντά και ο Αλέξανδρος Κουκιάς, με αρκετή ένταση και ιδιαίτερη στιγμή στο τέλος, που λειτουργεί ως ζώο, αποδίδει την έκρηξη που απαιτεί ο ρόλος σε πολύ καλά υποκριτικά επίπεδα. Πολύ καλά υποκριτικά λειτουργεί και ο Νικόλας Τσίχλας, που αποτυπώνει τις εναλλαγές ρόλων με εξαιρετική οικειότητα. Τα κοστούμια, από τον Κέννυ ΜακΛέλλαν, δεν έκαναν τη διαφορά ώστε να υπερτονίσουν τη γενική σκηνοθετική αισθητική απόκλιση. Η μουσική, από τον Χάρη Πεγιαζή χρωματίζει αρκετά καλά τις στιγμές, δημιουργώντας μια συνεκτικότητα με αυτά που διαδραματίζονται στη σκηνή.

Μπορεί ή καλύτερα, πρέπει ο καλλιτέχνης να προσαρμόζεται στις κοινωνικές απαιτήσεις; Μπορεί να αντισταθεί σε αυτό που του επιτάσσει το κοινό σε κάθε εποχή;  Ο καλλιτέχνης της πείνας, κοίταγε κατάματα το τέρας και στο τέλος έγινε ο ίδιος το τέρας, αφήνοντας να εκπληρωθεί στο ακέραιο η απαίτηση της κοινωνικής απήχησης. Η «λευτεριά του ζώου-καλλιτέχνη κρυμμένη καλά μέσα στα σαγόνια του», όμως, όπως αποτυπώνεται στο τέλος της παράστασης είναι ίσως η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα που απασχολούν σε κάθε εποχή τη σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό.

Ταυτότητα Παράστασης

Παραστάσεις στο Θέατρο Λιθογραφείον (Μαιζώνος 172β, Πάτρα): Παρασκευή 00:00 (μεταμεσονύχτια), Σάββατο 21:00, Κυριακή & Δευτέρα 20:00

Πληροφορίες – κρατήσεις: 2610 328394 και στη σελίδα της παράστασης.

Συντελεστές:
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις
Κοστούμια – Σκηνικά αντικείμενα: Κέννυ ΜακΛέλλαν
Μουσική: Χάρης Πεγιάζης
Βοηθός σκηνοθέτη & σκηνογράφου: Μαρία Λάτα
Διεύθυνση παραγωγής: Mosaic//Πολιτισμός και Δημιουργικότητα
Παραγωγή: Βιομηχανική

Παίζουν οι ηθοποιοί: Φάνης Δίπλας, Θεοδώρα Κόρδα, Αλέξανδρος Κουκιάς, Νικόλας Τσίχλας.