«Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού» – Μια άβολη για τον αστικό καθωσπρεπισμό παράσταση

Η Λανθάνουσα αντίληψη πως το θέατρο είναι απλώς ψυχαγωγία ενυπάρχει στην πλειοψηφία των ανθρώπων. Προφανώς και είναι μια μορφή ψυχαγωγίας, αλλά είναι και πολλά περισσότερα, καθώς αντικατοπτρίζει τις πολιτικοκοινωνικές και πολιτιστικές ζυμώσεις· βέβαια η εκβιομηχάνηση της κοινωνίας του μετέδωσε ένα εμπορικό πρόσημο. Όμως στο θέατρο, η απεικόνιση καταστάσεων δεν είναι το μέσον της άρνησης του πραγματικού αλλά το μέσον διόρθωσης-ελέγχου των καταστάσεων αυτών.

Η παράσταση ή «συνεδρία» «Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού» που παρουσιάζεται στο θέατρο Act στην Πάτρα σε κείμενο του Θανάση Τριαρίδη και σκηνοθεσία της Νικολέττας Θωμά, αποτυπώνει αυτή τη θεώρηση «ελέγχου» καταστάσεων, μέσω της προβολής της ιστορίας του Βασιλιά Λεοπόλδου του Β΄του Βελγίου. Ο Βασιλιάς αυτός, ηγεμόνευσε από το 1865 έως το 1909 και ήταν ιδρυτής της Ελεύθερης πολιτείας του Κονγκό (σημερινής Λαϊκής δημοκρατίας του Κογκό). Ο Λεοπόλδος κυβέρνησε με φρικτό τρόπο το Κογκό, διαπράττοντας θηριωδίες που – υπό τις εντολές του- διενέργησε η ιδρυθείσα από αυτόν Force Publique, δηλαδή μια ομάδα που ωθούσε με βάρβαρους τρόπους το ντόπιο πληθυσμό σε εξαναγκαστική εργασία, για περισσότερη παραγωγή ελεφαντόδοντου αλλά κυρίως καουτσούκ.

Στην παράσταση, που παρουσιάζει η ίδια η σκηνοθέτιδα στη σκηνή, αρχικά μονολογικά με σπάσιμο του τέταρτου τοίχου, προβάλλεται με αφηγηματικό τρόπο η ιστορία του Λεοπόλδου. Αρχικά περιγράφεται η ζωή του, η δημόσια εικόνα του ως ιστορικό πρόσωπο, με την αστική παρουσία του ως Ευρωπαίου ηγέτη-ηγεμόνα σε μια μεταβατική ιστορική περίοδο και στη συνέχεια, λεπτομερειακά με τρόπο αποκαθηλωτικό αποκαλύπτεται -και με εικόνες- η θηριωδία του. Η εικόνα του παρίσταται μόνιμα στη σκηνή, με σκοπό να αποτυπωθεί στο κοινό το πρόσωπό του ως μια μορφή, που θα πρέπει να μας θυμίζει ένα ιστορικό πρόσωπο που διέπραξε θηριωδίες.

Σημαντική είναι η απο-οικειοποίηση του ηγεμονικού μυθεύματος, όσον αφορά το πρόσωπο του Λεοπόλδου, με τεχνική αναδρομής στο παρελθόν σε συγκερασμό με το τώρα. Επίσης, ο τρόπος που χρησιμοποιείται η έννοια του ιστορικού βάθους στη σκηνή, με αναφορά στο έργο του Eric-Emmanuel Schmitt «Η άλλη εκδοχή», δηλαδή στο έργο που αναφέρεται στο τι θα είχε συμβεί αν ο Χίτλερ περνούσε στην σχολή καλών τεχνών όταν έδωσε εξετάσεις και απορρίφθηκε, προάγει έκδηλα τον παραλληλισμό του Λεοπόλδου με τον Χίτλερ.

Η γλωσσική αποδόμηση της παράστασης μέσα από απρεπείς εκφράσεις (κάτι από Aleks Sierz και In yer Face) που ταράζουν την αστική ευσχημοσύνη του κοινού, ως μιμιθηκά τέλειου εκπολιτισμένου όντος συνιστούν πράξεις δυναμικού- ενεργητικού χαρακτήρα, που προκαλούν ρήξη με την «παθολογία της προσκόλλησης», που συνήθως βλέπουμε στα θέατρα του δυτικού κόσμου. Επίσης η στηλίτευση της μετ-αποικιακής δυτικότροπης οπτικής που έχουμε όλοι μας, όσον αφορά το αφήγημα της τοποθέτησής μας στον κόσμο, επιτυγχάνεται μέσα από εικονογραφία βασανιστηρίων και από τη μετατόπιση του βάρους από το δυτικό ηγεμονικό παράδειγμα της ισότητας στις «ματωμένες» δυσανάλογα μικρές σε σχέση με το κόψιμο των χεριών σκηνικές αποτυπώσεις – αναπαραστάσεις. Είτε αυτές είναι λεκτικές είτε ως εικόνες κοψίματος δαχτύλου..

Η εξέλιξη της παράστασης με αναφορές στο καουτσούκ που όλοι χρησιμοποιούμε ως «καουτσουκάνθρωποι» εκθέτει τη δυτικότροπη επαναπαυμένη λογική και φτύνει τον αστικό καθωσπρεπισμό στα μούτρα· θυμίζοντας πως όταν ο μαύρος πολιτικός φιλόσοφος των Γαλλικών Ινδικών δυτικών αποικιών Frantz Fanon έγραφε το Les Damnes de la Terre (Της γης οι κολασμένοι), είχε στο μυαλό του παρόμοιες εικόνες. Εικόνες ανθρώπων με διαφορετικό χρώμα, που αντιμετωπίστηκαν απάνθρωπα από «Λεοπόλδους» ως «υποδυέστεροι άλλοι». Ο Λεοπόλδος και η Αντι-Καντιανή του νομοτέλεια, δηλαδή το γεγονός πως για την επίτευξη του προσωπικού του πλουτισμού και της βασιλείας του στόχος δεν είναι ο άνθρωπός, αλλά εργαλείο για την επίτευξη της σκοποθέτησης του, λειτούργησε σε ένα προ-καπιταλιστικό επίπεδο εκμετάλλευσης, θέτοντας χωρίς σεβασμό στο περιθώριο τις μη δυτικές ανθρώπινες ψυχές.

Στο υποκριτικό κομμάτι η Νικολέττα Θωμά αποδίδει υπέροχα τον αφηγηματικό λόγο, με ενσωματωμένη αναπαράσταση και λεκτική σαφήνεια, η οποία φτύνει το κοινό κυριολεκτικά και συμβολικά. Η χρήση της συμβολοποιείας εντείνεται από την μικρή υποκριτικά, αλλά καθοριστική εξελικτικά συμμετοχή των Γιάννη Τσάκωνα και Δώρα Τσάγκα, οι οποίοι λειτουργούν σε ένα απο-θεατροποιητικό επίπεδο, σπάζοντας τη σύμβαση του σιωπηλού θεατή, προκαλώντας διάδραση. Οι φωτισμοί από τον Γιάννη Αναστασόπουλο απομονώνουν τις στιγμές και χρωματίζουν ως μοτίβο τις απομυθοποιητικές παρεμβάσεις.

Η παράσταση «Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού» σε σκηνοθεσία της Νικολέττας Θωμά αποδομεί την μητροπολιτική υπερφίαλη αστική κουλτούρα που έχουμε όλοι μας ως δυτικοί, καλώντας τους θεατές εν είδει τελετουργικής θυσίας, όχι να κρατήσουν ενός λεπτού αναποτελεσματικής σιγής, αλλά να δώσουν για κόψιμο το μικρό τους δάχτυλο. Η στηλίτευση του ιμπεριαλισμού της δυτικής αυτοκρατορίας μέσα από τη μορφή του- άντρα πάνω απ΄όλα- αιμοσταγή δολοφόνου Λεοπόλδου του Β΄, αποκαλύπτει πως η παγίωση των αγαθών που σήμερα διαθέτουμε με αφθονία, έχει κερδηθεί με το αίμα αθώων ψυχών.

Ταυτότητα Παράστασης

Διασκευή-Σκηνοθεσία: Νικολέττα Θωμά
Φωτισμοί: Ιωάννης Αναστασόπουλος
Γραφιστική επιμέλεια: Κατερίνα Νίκα
Παραγωγή: Dominus Productions

Παίζουν: Νικολέττα Θωμά, Δώρα Τσάγκα, Γιάννης Τσάκωνας

Επόμενες παραστάσεις:

Παρασκευή 15 & Σάββατο 16 Απριλίου, στις 21:15

Ηλεκτρονική προπώληση: viva.gr

Τηλέφωνο επικοινωνίας 6949847004

Θέατρο Act, Σκάλες Γεροκωστοπούλου 65, Πάτρα