Lucy Adlington «Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα»

Ένα εφηβικό μυθιστόρημα για το Ολοκαύτωμα. Πολλές φορές, ο καλύτερος τρόπος για να μιλήσεις σε έναν έφηβο για ένα σημαντικό ιστορικό θέμα, είναι μέσα από ένα λογοτεχνικό βιβλίο. Αυτόν τον ρόλο μπορεί να παίξει και η «Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα», ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που μπορεί να διαβαστεί από παιδιά και εφήβους από 12 ετών και άνω.

Η Έλλα είναι μια δεκατετράχρονη ανάμεσα στους χιλιάδες κρατούμενους του Μπίκερναου. Κάθε φόρεμα που ράβει γίνεται ο αγγελιοφόρος της ζωής ή του θανάτου. Μια κόκκινη μεταξωτή κορδέλα, δώρο από τη συγκρατούμενή της, μεταμορφώνεται σε σύμβολο ελπίδας.

«Σε κάποια άλλη ζωή μπορεί να ήμασταν φίλες. Μα βρισκόμασταν στο Μπέρτσγουντ… Μου άρεσε να ράβω όμορφα μεταξωτά φορέματα με δαντέλες. Όταν η γιαγιά μου άνοιγε το καπάκι της ραπτομηχανής και έβλεπα στη σειρά τα μασούρια με τις πράσινες, κίτρινες, κόκκινες, γκρίζες, λευκές και ροζ κλωστές ονειρευόμουν πως μεγαλώνοντας θα είχα το δικό μου εργαστήριο. Τότε πιστεύαμε πως ο πόλεμος ήταν κάτι που συνέβαινε κάπου αλλού· ήρθε όμως στην πόλη μας και μας άρπαξε. Στοίβαξε χιλιάδες ανθρώπους σε τούτο το μέρος και, μαζί με μένα, τη Ρόουζ, τη Μάρτα και την Κάρλα. Πάνω από τους φράχτες με το αγκαθωτό συρματόπλεγμα, ο ήλιος δεν ξεχώριζε στο γκρίζο. Στοιχιζόμασταν σε σειρές των πέντε, όλες με ριγέ στολή, και μετά τρέχαμε στο ατελιέ ραπτικής του στρατοπέδου. Εκεί, ανάμεσα στα πανάκριβα υφάσματα και στις απαιτητικές κυρίες των αξιωματικών, μέρα με τη μέρα ψαλιδίζονταν οι ελπίδες μας. Εκείνο το πρωινό είχα δέσει κρυφά την κόκκινη μεταξωτή κορδέλα γύρω από τον λαιμό μου. Και για πρώτη φορά από τότε που βρέθηκα στο Μπέρτσγουντ ένιωσα πραγματικός άνθρωπος».  Έλλα, 1944

Το καλοκαίρι του 1944, ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων μεταφέρθηκε με τρένα από τις γερμανοκρατούμενες περιοχές και από τους συμμάχους της Γερμανίας απ’ όλη την Ευρώπη στο Μπέρτσγουντ. Ήταν το τεράστιο σύμπλεγμα στρατοπέδων εργασίας και μαζικής εξόντωσης γνωστό ως Άουσβιτς-Μπίρκεναου, στην Πολωνία.

«Το πρώτο πράγμα που έκαναν Αυτοί όταν φτάσαμε ήταν να μας ξεγυμνώσουν. Λίγα μόλις λεπτά αφότου κατεβήκαμε από το τρένο, μας ταξινόμησαν σε αρσενικά και θηλυκά. Μας έχωσαν σε ένα δωμάτιο και μας είπαν να γδυθούμε μπροστά σε όλους· ούτε τα εσώρουχα δεν επιτρέπονταν. Μετά μας έκοψαν τα μαλλιά και μας έδωσαν κάτι ριγέ φόρμες από τσουβάλι. Όπως ήμασταν ντυμένοι στα ριγέ, τρέχαμε τριγύρω σαν αγέλη από αφηνιασμένες ζέβρες. Δεν ήμασταν άνθρωποι πια, ήμασταν νούμερα. Μπορούσαν να μας κάνουν ό,τι ήθελαν. Η σύζυγος του διοικητή Ρούντολφ Ες, Χέντβιχ Ες, είχε επιστρατεύσει είκοσι τρεις κρατούμενες, οι οποίες έτυχε να γνωρίζουν ραπτική, για να σχεδιάζουν τη νέα γκαρνταρόμπα της. Έστησε ένα εργαστήριο μέσα στο στρατόπεδο, ώστε να μπορούν όλες οι σύζυγοι των αξιωματικών αλλά και οι γυναίκες φρουροί να φοράνε τα ομορφότερα μοντέρνα ρούχα».

Στο εφηβικό μυθιστόρημα «Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα» η συγγραφέας Lucy Adlington συγκεράζει αριστοτεχνικά τη νεανική αθωότητα με το αίσθημα επιβίωσης. Κάθε κορίτσι της ιστορίας φωτίζει πιθανές ηθικές επιλογές για την καθημερινότητα που βίωναν. Κάποιες φορές το καλύτερο που μπορούσαν να κάνουν ήταν αξιοθαύμαστο. Κάποιες φορές ήταν φρικτό.

Ο τρόπος με τον οποίο η Έλλα, η κεντρική ηρωίδα, αντιμετωπίζει τον φόβο για τον θάνατο, χρησιμοποιώντας τα υφάσματα, τα ρούχα κρύβει τόλμη και γενναιοδωρία. Οι σκέψεις της ‒άλλωστε δεν επιτρεπόταν να μιλούν και πολύ‒ καταγγέλλουν, σκιαγραφούν τα όνειρα μιας νέας κοπέλας και ταυτόχρονα περιγράφουν δραματικά γεγονότα. Μια μικρή κόκκινη κορδέλα, κρυμμένη πάνω της, γίνεται σύμβολο ελπίδας.

Τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης σχεδιάστηκαν για να τιμωρήσουν και να αφανίσουν συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Αυτές οι ομάδες περιλάμβαναν τους εχθρούς της ναζιστικής ιδεολογίας, όλους τους Εβραίους, τους ομοφυλόφιλους, την κοινότητα των Ρομά, άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά και άλλους.  Ωστόσο, η πλειονότητα των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στο Άουσβιτς ήταν Εβραίοι. Αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσουμε. Παίρνοντας θέση ενάντια σε κάθε άρνηση όσον αφορά την ιστορική αλήθεια για το Ολοκαύτωμα, η Lucy Adlington μελέτησε ιστορικές πηγές εκείνης της περιόδου, καθώς και μαρτυρίες επιζώντων. Συνομίλησε με την Εύα Σλος, την ετεροθαλή αδελφή της Άννας Φρανκ, που είχε δουλέψει στους χώρους διαλογής ρούχων, και αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είχα την τιμητική και συνταρακτική εμπειρία να κοιτάξω μέσα στα μάτια της Εύας και να καταλάβω ότι είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο που έζησε μια ζωή που εμείς οι υπόλοιποι αποκαλούμε ιστορία».

Τα SS συνέχισαν τις δολοφονίες στους θαλάμους αερίων και τελικά όσοι κρατούμενοι είχαν απομείνει, απελευθερώθηκαν από τον σοβιετικό στρατό στις 27 Ιανουαρίου του 1945 ‒ ημέρα παγκόσμια μνήμης για το Ολοκαύτωμα. Τα εγκλήματα μίσους, δυστυχώς, δεν είναι κάτι που ανήκουν στο παρελθόν και χρησιμοποιούνται ακόμα ως πολιτική θέση και για καθοδήγηση.

Εσύ, εγώ, όλοι μας –όταν χωρίζουμε τον κόσμο στο «εμείς» και οι «άλλοι»‒ σπέρνουμε τους σπόρους του μίσους. Η βία, όμως, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, μας σκοτώνει όλους.

Η Lucy Adlington είναι συγγραφέας, ενδυματολόγος και ηθοποιός. Τα νεανικά μυθιστορήματα The Diary of Pelly-D και Burning Mountain ήταν στη βραχεία λίστα των βραβείων Carnegie Medal, Manchester Book Prize, Leeds Book Prize, Rotherham Book Award. Επίσης έχει συγγράψει δύο ιστορικά βιβλία για την ενδυματολογία Great War Fashion και Stitches in Time: The Story of the Clothes we Wear.

«Κόκκινη Μεταξωτή Κορδέλα» | Συγγραφέας: Lucy Adlington | Μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη | Ξενόγλωσσος Τίτλος: The red ribbon | Σελίδες: 400 | Διαστάσεις 14,0 x 20,5 | Ημερομηνία έκδοσης: 23/01/2019 | Εκδόσεις Διόπτρα | Ηλικίες: 12+ | Διαβάστε ένα απόσπασμα από το βιβλίο