«Μαμά» σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη: Πόσο ανορθόδοξη μπορεί να είναι μια σχέση μητέρας – κόρης;

Ο Αριστοτέλης στα πολιτικά του αναφέρει πως ο άνθρωπος είναι ζώον πολιτικό. Δηλαδή, είναι προορισμένος να ζει σε πόλεις για να εξασφαλίζει το ευ ζην και την επιβίωσή του. Οι πόλεις, προσφέρουν, εκτός από άμυνα και κοινωνική οργάνωση, μια έκφανση ταυτολογίας στους ανθρώπους. Δηλαδή την αίσθηση του «ανήκειν» που προσφέρει ασφάλεια και βοηθά την προσωπικότητα να αλληλεπιδράσει μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Μερικές φορές όταν κάποιος δεν νιώθει ότι ανήκει κάπου εκδηλώνει την ανάγκη του αυτή μέσω αγγελίας.

Η παράσταση «Μαμά», που παρουσιάζεται στο θέατρο Όροφως στην Πάτρα σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη, είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της βραβευμένης θεατρικής συγγραφέως Μάρτας Μπαρσελό και ουσιαστικά αποτελεί ένα οικογενειακό ψυχογράφημα· όπου μια γυναίκα κοντά στα σαράντα, απαντά στην αγγελία μιας μεσήλικης γυναίκας που αναζητά (στην αγγελία) κάποια να την έχει σαν κόρη. Οι δυο τους τελικά, υποδύονται τη σχέση μητέρας – κόρης βασισμένες σε ένα συμβόλαιο. Μέχρι τη στιγμή που το συμβόλαιο αυτό φτάνει στην λήξη του.

Η παράσταση έχει μια σκηνοθετική επάρκεια που αποτυπώνει ένα κόσμο γυναικών. Παράλληλα, καταφέρνει να αποτυπώσει την απουσία της μητρότητας στη ζωή ενός ενήλικα. Η μητρότητα, ως όρος, εμπεριέχει και την έννοια του υποκείμενου εν προόδω, που είναι το βρέφος μέσα στην κοιλιά· και στην παράσταση βλέπουμε να αντικαθίσταται από ένα εξωτερικό «άλλο», που προκύπτει μέσα από δυο υποκειμενικές σχέσεις, οι οποίες σχέσεις στην παράσταση επαναπροσδιορίζονται μέσα από διαλόγους και αλληλεπίδραση. Η αλληλεπίδραση αυτή εισάγει τη θετή κόρη Αμπάρ, που σημαίνει καταφύγιο, στον ψυχικό χώρο της μητέρας, προσδίδοντάς της μια πλήρωση της μητρικής κενότητας που βίωσε από μικρή. Από την άλλη μεριά, η μητέρα με το όνομα Εσπεράντζα, που σημαίνει Ελπίδα, ουσιαστικά ενσωματώνει το μιμούμενο παιδί της και υιοθετεί τον τρόπο που μιλάει δρώντας κατοπτρικά.

Σημαντικός είναι ο τρόπος που αποτυπώνεται η δράση στην παράσταση μέσα από ένα ψυχολογικό ρεαλισμό. Οι ηθοποιοί εκφράζουν τα συναισθήματά τους και αποκαλύπτουν την εσωτερική εικόνα του εγώ τους η μία απέναντι στην άλλη, μέσα από καθημερινά πράγματα. Στο έργο, δεν υπάρχει η περιπετειώδης δράση και επίσης, όλα γίνονται σε ένα «θηλυκό κόσμο». Μέσα από τη «θηλυκή» αυτή αποτύπωση έχουμε και την απομυθοποίηση της πατριαρχικά δομημένης οικογένειας. Η ιστορία της κάθε ηρωίδας είναι απότοκο του παρελθόντος της. Έτσι, βλέπουμε την Αμπάρ με το ναρκομανή πατέρα μεγαλωμένη σε ορφανοτροφείο και την Εσπεράντζα με συναισθηματικό κενό λόγω ενός κακού συζύγου. Το αποτέλεσμα των κενών αυτών είναι να δημιουργηθεί μια σχέση μητέρας – κόρης, που θα πληρώσει συναισθηματικά η μία την άλλη.

Η αργή εξέλιξη του έργου λειτουργεί αρνητικά (η συνολική διάρκεια ξεπερνάει τα 90′), καθώς επίσης και  κινηματογραφικό στοιχείο των αναδρομικών αφηγήσεων, θα μπορούσε να αποτυπωθεί σκηνοθετικά διαφορετικά, ώστε να είναι λιγότερο κουραστικό.

Στο υποκριτικό κομμάτι η Ελένη Καραμούζη ενσαρκώνει πλήρως τον ψυχισμό της Αμπάρ, λειτουργώντας με την απαραίτητη μετρική αντιστοιχία στις εκφράσεις της, θεμελιώνοντας εξαίσια την ταυτολογική προσέγγιση του χαρακτήρα της Αμπάρ. Η Έφη Κεραμίδα ως Εσπεράντζα ανησυχεί, γελάει, υπερασπίζεται τη κόρη της, με λίγα λόγια έχει πλήρως απορροφήσει το ρόλο που υποδύεται και με το απαιτούμενο ύφος, δίνει διάρκεια και τονικότητα στο συγκεκριμένο ρόλο, επικυρώνοντας τις εκφάνσεις του χαρακτήρα της Εσπεράντζας.

Η σκηνογραφία από τον Πάρη Λαλιώτη μπορεί εν πρώτοις να δίνει έναν χρωματικό πλουραλισμό, αλλά στη συνέχεια αποδίδει το ίδιο μοτίβο του σαλονιού -επουδενί νατουραλιστικού- συνεπικουρώντας στην αργή εξέλιξη του έργου. Οι φωτισμοί από τον Κωνσταντίνο Θεοδωρόπουλο λειτουργούν βοηθητικά απομονώνοντας στιγμές και εξελίσσουν το έργο.

Ταυτότητα Παράστασης

Συγγραφέας: Μάρτα Μπαρσελό
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Σκηνογραφία & Κουστούμια: Πάρης Λαλιώτης
Σκηνικά: Ελένη Καραβότα
Φωτισμοί & Ηχοληψία: Κωνσταντίνος Θεοδωρόπουλος
Σχεδιασμός αφίσας: Σοφία Δέλγα
Παραγωγή: Θέατρο Όροφως

Ηθοποιοί: Ελένη Καραμούζη, Έφη Κεραμίδα

Παραστάσεις: Από 29 Ιανουαρίου κάθε Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00.

Πληροφορίες – Προπώληση: Ticket Services και στα ταμεία Θεάτρου Όροφως, Όθωνος Αμαλίας 112, Πάτρα