Να γελάς δυνατά

Σ’ ένα απ’ τα ελάχιστα τραγούδια του που ήξερα και ίσως απ’ τα πιο γνωστά, ο Τζίμης Πανούσης μιλούσε για το ταξίδι του «Νεοέλληνα σ΄ ένα γραφείο κλουβί σαν αγρίμι, να παίζει ατέλειωτο βουβό ταξίμι». Στο στίχο που προσιδιάζει σε πολιτικό στίχο, σε μια γλαφυρή περιγραφή για τη σύγχρονη ύπαρξη, ο σύγχρονος άνθρωπος μοιάζει πολύ με τους «Κούφιους Ανθρώπους» του Eliot, συνδιαλεγόμενος μεταξύ της αέναης κίνησης της ζωής και της απάθειας απέναντι στη ζωή. Στα μαντάτα της που κάποιες φορές τον ξεπερνούν και σε άλλα που επιτρέπει να τον ορίσουν.
Ισορροπώντας μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας, έρχεται εκείνο το τυχαίο συμβάν που ο «νεοέλληνας» ονόμασε κομβικό σημείο. Αυτό που επιτρέπει την έξοδό του στο στάδιο της ύπαρξης, στο σημείο που παρατάει το γραφείο κλουβί του και ακολουθεί την πραγματικότητα, τα γεγονότα που ξεκινάει να καταγράφει αποκλειστικά ως εξωτερικά, έχοντας εκπαιδευτεί από τα «βουβά ταξίμια» του να δημιουργεί ένα τοίχος προστασίας για όσα πρόκειται να συμβούν.
Είναι η κατανόηση και η γνώση του όλου στο οποίο ανήκει τη στιγμή που βγήκε από την απάθεια και τον εγωκεντρισμό. Τη στιγμή που αρχίζει να μαθαίνει ότι οτιδήποτε δεν προέρχεται από αυτόν, μια φράση, μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα ακόμα ακόμα, δεν τον ορίζει σε κανένα βαθμό. Τη στιγμή που μαθαίνει να εδραιώνει μόνος του τη θέση του στα πράγματα και ταυτόχρονα να ιδρύει γέφυρες στα χαλασμένα μονοπάτια.
Θυμήθηκα μια κουβέντα που είχα, που συνίσταται στη φράση ότι η ζωή δεν είναι μάχη. Και ίσως να είναι αλήθεια. Οι ανθρώπινες επαφές δεν είναι εμπόλεμες ή τουλάχιστον δε θα έπρεπε να είναι και οι «κούφιοι», τελικά, άνθρωποι μαθαίνουν να γεμίζουν όχι με βαλλιστικές συμπεριφορές αλλά με γνώση, σύμπνοια, αγάπη και εμπιστοσύνη. Έτσι, η κατανόηση του κόσμου γίνεται εντονότερη, το μερίδιο της ευθύνης απέναντι στην κοινωνία μεγαλύτερο και η αδράνεια γίνεται δράση και συμμετοχή.
Μόνο έτσι μπορεί να κάνει πάταγο η ζωή. Στα δάκρυα και στα αστεία, στην πέτρινη καθημερινότητα και στην αλαβάστρινη ομορφιά της, κάπου ανάμεσα στις μνημειωδώς πολλές ανθρώπινες επαφές, υπάρχει πάντα μια ηλιαχτίδα. Ένα ουράνιο τόξο με τις συμβουλές των ανθρώπων που η ενέργειά τους έγινε χρώμα στον ουρανό. Σαν ένα αγαπητό δάσκαλο που προσφάτως έφυγε και μέσα σε μια τοξική πραγματικότητα ζωής, δεν ξεχνούσε να εκπαιδεύει στωικά, να καθοδηγεί και να γελάει δυνατά. Μπορεί αυτή να είναι η ηλιαχτίδα των ανθρώπων, να γελούν δυνατά