«Ο Γενικός Αρχειοθέτης» – Μεταξύ νοσταλγίας και ειρωνείας

Θεραπευτική ανάγνωση; Και όμως γίνεται. Μετά από μια, παραδόξως όχι πολύμηνη, αναμέτρηση με τον πρώτο τόμο του Χαμένου Χρόνου, μπλεγμένη στον αχανή βυθό του ανθοστολισμένου λόγου του Προυστ, η επαφή μου με τα διηγήματα του Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου ήταν σαν να επιπλέω με μάτια κλειστά σε μια απόμερη λίμνη λίγο πριν πέσει ο ήλιος. Είναι η στιγμή που αποδέχεσαι ότι η μέρα έρχεται στο τέλος της, και όλη η απλότητα που σου προσέφερε δεν ήταν λίγη αλλά αντιθέτως ακριβώς τόση όση χρειαζόταν η ψυχή σου σήμερα. Και ευχαριστείς τους ήχους, τις λέξεις, τα χρώματα που μπόρεσες να δεις και να ακούσεις, ξέροντας πως η μαγεία του απλού βρίσκεται στην αλήθεια του.

Γιατί αυτό ακριβώς μου φανερώθηκε διαβάζοντας τον Γενικό Αρχειοθέτη των εκδόσεων Κίχλη. Με μινιμαλιστική γραφή ο Παπαδημητρακόπουλος, ένας από τους πιο σπουδαίους Έλληνες πεζογράφους της μεταπολεμικής εποχής, σκιαγραφεί μια περασμένη εποχή χωρίς να καταφεύγει σε περιττούς συναισθηματισμούς, επιστρατεύοντας μοναχά την ικανότητά του να ανασύρει μνήμες με διακριτική νοσταλγία. Κι όμως, παρότι πηγάζει από το παρελθόν, ο λόγος του συγγραφέα είναι εντυπωσιακά διαυγής, φρέσκος και διακριτικά χιουμοριστικός, ή ακόμα και ειρωνικός.

Κάπως έτσι μας ξεναγεί σε γεγονότα αυτοβιογραφικά που φαίνεται πως τον σημάδεψαν και μας παρασύρει να ξεκλειδώσουμε τη δύναμη της αφοπλιστικής πραγματικότητας. Η νοσταλγία για τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, τα πρώτα στρατιωτικά χρόνια, το αναπόφευκτο της ανθρώπινης μοίρας και η σκληρή πραγματικότητα της ζωής τροφοδοτούν την πένα του Παπαδημητρακόπουλου, προσκαλώντας μας να συγκινηθούμε και να ξαφνιαστούμε.

Χορταστικά και συγκινητικά μέσα στην εξόχως μινιμαλιστική γραφή τους, τα διηγήματα της συλλογής είναι μια ωδή στη στρωτή, λιτή κι απέριττη αφήγηση και τις εκπλήξεις που αυτή πολύ συχνά κρύβει. Αρκεί να θες να ακολουθήσεις τις σκέψεις που σου δημιουργούν και να τις ενώσεις με τα βιώματα και τις υπόνοιες του συγγραφέα.

«Δεν είχα ξεπεράσει ποτέ το γεγονός ότι είχα φύγει από τον Πύργο, είχα χάσει τις επαφές μου, το πατρικό μου, τη μάνα μου, τ’ αδέλφια μου. Το γράψιμο ήταν μια παρηγορία», είχε πει ο Παπαδημητρακόπουλος.

Γεννημένος στον Πύργο Ηλείας, όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια, σπούδασε στην Στρατιωτική Ιατρική Σχολή στη Θεσσαλονίκη και υπηρέτησε ως στρατιωτικός γιατρός. Ο θάνατος του πατέρα του κατά τη γερμανική κατοχή αποτέλεσε κομβικό σημείο στη ζωή του, φέρνοντας συν τοις άλλοις την οικογένεια αντιμέτωπη με την οικονομική καταστροφή.

Είναι μεγάλη χαρά να βλέπεις εκδοτικούς οίκους να πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα και επιλέγουν την κυκλοφορία αληθινών λογοτεχνικών βιβλίων και όχι εύκολης αναγνωστικής τροφής. Οι εκδόσεις Κίχλη φέρνουν στη βιβλιοθήκη μας μια ακόμη αξιόλογη έκδοση που ανοίγει νέους διαλόγους μεταξύ αναγνώστη, μνήμης και σκέψης.

Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν άλλες τρεις συλλογές του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου: Ροζαμούνδη, Θερμά θαλάσσια λουτρά, Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη.