Ραούλ Ζιμπέκι: Το ταξίδι των Ζαπατίστας, μια συνάντηση εξεγέρσεων

Το ταξίδι των Ζαπατίστας στην Ευρώπη και στον κόσμο, έρχεται σε μια στιγμή κρίσιμη και αποφασιστική για το μέλλον όσων δεν θέλουμε να παραδοθούμε στην πραγματικότητα που μας πουλάνε σαν την μόνη δυνατή. Το άρθρο του Ραούλ Ζιμπέκι με αφορμή το ταξίδι των Ζαπατίστας στην Ευρώπη και τον κόσμο συνεισφέρει σε ένα διαφορετικό στοχασμό αλλά και «ένα κάλεσμα για να εμπλακούμε στο ταξίδι των ζαπατίστας».  Ο Ραούλ Ζιμπέκι είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας που έχει αφιερώσει την εργασία του στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής.

* Περισσότερες πληροφορίες για το  το ταξίδι των ζαπατίστας μπορείτε να βρείτε στη σελίδα: Oι Ζαπατίστας στην Ευρώπη

Το ταξίδι των Ζαπατίστας, μια συνάντηση εξεγέρσεων

Εκατοντάδες συλλογικότητες σε όλη την Ευρώπη συντονίζονται για να οργανώσουν από κοινού την περιοδεία των μελών του Ζαπατίστικου Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση (EZLN), του Εθνικού Ιθαγενικού Κογκρέσου – Ιθαγενικού Συμβουλίου Διακυβέρνησης (CNII-GIG) και του Μετώπου των Λαών για την Υπεράσπιση του Νερού και της Γης (FPDAT-MPT), στο δεύτερου μισό αυτής της χρονιάς.

Είναι χιλιάδες οι στρατευμένοι ακτιβιστές από τους πιο διαφορετικούς χώρους και ταυτότητες που συρρέουν προς στήριξη της πρωτοβουλίας που πήρε κάποιους μήνες πριν ο μεξικάνικος νεοζαπατισμός. Στο πρώτο από τα έξι ανακοινωθέντα, τον Οκτώβρη του 2020, οι ζαπατίστας επισημαίνουν ότι παρά την καταπίεση και τα εγκλήματα του συστήματος, «είναι καιρός ξανά να χορέψουν οι καρδιές, και να μην είναι η μουσική και τα βήματα τους βήματα θρήνου και παραίτησης».

Το πέρασμα από την αναδίπλωση στο σπάσιμο του επικοινωνιακού και αστυνομικού-στρατιωτικού κλοιού που υποφέρουμε όλα τα κινήματα στον κόσμο, είναι μια στιγμή αποφασιστική για το εγγύς μέλλον. Όλα τα δεδομένα που διαθέτουμε δείχνουν ότι το 1% των πιο πλούσιων του πλανήτη, προσπαθούν να επωφεληθούν από την πανδημία για επιβάλλουν μία ήττα χωρίς προηγούμενο στ@ς από κάτω.

Όπως επισημαίνει ο Ιταλός φιλόσοφος Τζιόρτζιο Αγκάμπεν, τώρα που η τρομοκρατία μοιάζει να έχει ξεφτίσει σαν πρόσχημα και δεν γίνεται πιστευτό, είναι η επιδημία που προσφέρει το πρόσχημα για την αναστολή συνταγματικών εγγυήσεων μέσα από την επιβολή καθεστώτος εξαίρεσης. Η κοινωνική αποστασιοποίηση λόγω πανδημίας συμπληρώνει τα μέτρα με τα οποία σκοπεύουν να πνίξουν κάθε αντίσταση όλων εκείνων που βιώνουν τις συνέπειες αυτού του μοντέλου, εκείνων που «περισσεύουν» σύμφωνα με το λεξιλόγιο των ζαπατίστας.

Ο EZLN στην ανάλυσή του πάνω στον Τέταρτο Παγκόσμιο Πόλεμο του Κεφαλαίου Ενάντια στους Λαούς, επιμένει στο «να μην συγχέουμε την αντίσταση με την πολιτική αντιπολίτευση» (“7 piezas sueltas del rombecabezas mundial”, Ιούνιος 1997). Σε αυτό το κείμενο, ο μακαρίτης Υποδιοικητής Μάρκος τονίζει ότι ο νεοφιλελευθερισμός προτίθεται «να τελειώνει με όλους εκείνους που δεν έχουν τόπο στη νέα μοιρασιά του κόσμου» (“?Cuales son las diferencias de la IV Guerra Mundial?”, Νοέμβρης 1999). Σε αυτούς συμπεριλαμβάνει όλες τις διαφορετικότητες: από το χρώμα του του δέρματος, το φύλο, τη σεξουαλική επιλογή, έως το έθνος και την εθνικότητα, αλλά και όλους και όλες εκείνες που απλώς θέλουν να συνεχίσουν να είναι διαφορετικοί ή το χρειάζονται για να μην εξαφανιστούν ως λαοί.

Κάποιοι, απλά και μόνο επειδή έτυχε να ζουν πάνω σε αποθέματα νερού ή κοιτάσματα πετρελαίου και ουρανίου είναι εχθροί του κεφαλαίου που θέλει να τους εκτοπίσει, να τους εκδιώξει για να συνεχίσει να μετατρέπει τους φυσικούς πόρους σε εμπορεύματα. Είμαστε μάρτυρες ενός παγκόσμιου πολέμου αρπαγής και λεηλασίας.

Διαθέτουμε εργαλεία ανάλυσης αρκετά κατάλληλα για να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας. Εκείνο που μας λείπει -αφού οι παλιοί τρόποι να κάνεις πολιτική έχουν δείξει τα όριά τους, αν όχι την αποτυχία τους- είναι καινούργιες μορφές αντίστασης ικανές να φρενάρουν το νέο παγκόσμιο πόλεμο.

Μετά την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και των προοδευτικών κυβερνήσεων στην Λατινική Αμερική μοιάζει να μην έχει νόημα να ψάχνουμε καινούργιους δρόμους για να συνεχίσουμε να κρατάμε ψηλά τη σημαία του μετασχηματισμού του κόσμου και των κοινωνικών επαναστάσεων. Το να συνεχίσουμε το θεσμικό δρόμο δεν μοιάζει να είναι καλύτερη επιλογή αυτήν, την κρίσιμη για την ανθρωπότητα, ώρα.

Το ταξίδι των ζαπατίστας εγγράφεται σε μια διαφορετική κατεύθυνση, αναζητάει τη συνάντηση ανάμεσα στους αποκάτω και τις αποκάτω που είναι στην αριστερά. Τόποι συνάντησης για να γνωριστούμε, να δεχτούμε τους διαφορετικούς τρόπους και τις διαφορετικές μορφές που έχουμε για να βαδίζουμε και για να αλλάξουμε τον κόσμο. Για να δυναμώσουμε και να πολλαπλασιάσουμε τις αντιστάσεις σε κάθε τόπο.

Δεν πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο να σχηματίσουμε ιεραρχικούς μηχανισμούς με αιώνιους ηγέτες και μεγάλες δομές, που καταλήγουν να αναπαράγουν τον κόσμο που θέλουμε να πολεμήσουμε και να μετασχηματίσουμε. Κατανοώ ότι αυτό είναι ένα σημείο ασυμφωνίας ανάμεσα στις γραμμές μας, τις γραμμές εκείνων που απορρίπτουμε τον καπιταλισμό, την πατριαρχία και την αποικιοκρατία. Αλλά μπορεί να είναι μια καλή στιγμή για να στοχαστούμε, να κάνουμε απολογισμό και να χαράξουμε νέα βήματα.

Η μεγάλη πρόκληση για όσους στοιχηματίζουμε στο μη θεσμικό δρόμο, συνίσταται στο να χτίσουμε σταθερούς και συνεχείς χώρους συνάντησης, κάτι που λίγες φορές έχουμε καταφέρει. Το να κρατηθούμε οργανωμένοι και ενεργοί σε βάθος χρόνου και να φτιάξουμε σχέσεις οριζόντιες ανάμεσα σε οργανώσεις και άτομα, είναι μια πρόκληση ακόμα μεγαλύτερη που απαιτεί αλληλοσεβασμό και να αφουγκραζόμαστε.

Ίσως οι εφτά αρχές του EZLN και του CNI μπορεί να μας χρησιμέψουν ως αναφορά σε αυτή τη διαδικασία συλλογικής οικοδόμησης: να υπηρετείς και όχι να υπηρετείσαι, να χτίζεις και όχι να καταστρέφεις, να εκπροσωπείς και όχι να αντικαθιστάς, να πείθεις και όχι να «νικάς», να υπακούς και να μην διατάζεις, να κατεβαίνεις και να μην ανεβαίνεις, να προτείνεις και να μην επιβάλλεις.

Δεν είναι μία απλή συνταγή για τη συλλογική δουλειά, αλλά πιθανοί τρόποι για να σεβαστείς τις διαφορές και, ακόμα και με αυτές, να συνεχίσεις να μοιράζεσαι χώρους και να βαδίζεις ώμο με ώμο. Δεν θα είναι απλό. Μια καινούργια πολιτική κουλτούρα δε γεννιέται ως δια μαγείας, από το βράδυ ως το πρωί, ούτε με την επιμονή λίγων μόνο ανθρώπων. Απαιτεί πολύ καιρό, απαιτεί να δουλέψουμε τα ατομικά και συλλογικά εγώ μας για να μην είναι εμπόδια, απαιτεί να πάμε ενάντια στο ρεύμα της ατομιστικής κουλτούρας που προτείνει ο καπιταλισμός.

Αυτό το κείμενο είναι ένα κάλεσμα για να εμπλακούμε στο ταξίδι των ζαπατίστας, αλλά πάνω απ’ όλα για να τολμήσουμε να μοιραστούμε χώρους και χρόνους με ανθρώπους με τους οποίους δεν συμπίπτουμε ή δεν μας αρέσουν για τους πλέον διαφορετικούς λόγους. Να μάθουμε να συνυπάρχουμε με τους διαφορετικούς και τις διαφορετικές από μας δεν είναι ένας περίπατος στο βουνό μια ανοιξιάτικη μέρα. Είναι ένα καθήκον που καίει, απαραίτητο όμως για επιβιώσουμε σε ένα σύστημα που μας έχει ρίξει όσους τού περισσεύουμε σε ένα τσουβάλι. Είναι καθήκον αντίστασης.