RSA & PRO ASYL: Αναγνωρισμένοι Πρόσφυγες – 2024

Τα χρονίζοντα νομικά και πρακτικά εμπόδια στην πρόσβαση των προσφύγων σε έγγραφα και κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με μία πολιτική που απαιτεί την άμεση αυτονομία και αυτάρκειά τους, συνεχίζουν να εκθέτουν πολλούς ανθρώπους που λαμβάνουν καθεστώς προστασίας σε συνθήκες αστεγίας και απόλυτης ένδειας, σύμφωνα με τη νέα ετήσια έκθεση που δημοσιεύεται από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και το Ίδρυμα PRO ASYL. Όπως αναφέρεται και στη σχετική ανακοίνωση:

Δεν υπάρχει αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα στη χώρα κατά των παραβιάσεων που αφορούν τον αποκλεισμό των δικαιούχων διεθνούς προστασίας από τα κοινωνικά δικαιώματα και τις συνθήκες ακραίας ένδειας.

Η Ayaan* (41) είναι μια μόνη μητέρα από τη Σομαλία που μιλά μόνο σομαλικά και δεν έμαθε ποτέ να διαβάζει και να γράφει καθώς δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να πάει στο σχολείο. Είναι επιζώσα βίας και έλαβε καθεστώς πρόσφυγα στα μέσα Φεβρουαρίου 2024 μετά από έξι μήνες στην Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή ζει σε προσφυγικό καταυλισμό έξω από την Αθήνα.

Όταν τη ρωτήσαμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ως αναγνωρισμένη προσφύγισσα, μας είπε: «Όταν πήρα την απόφαση ασύλου μου, οι υπάλληλοι του καταυλισμού με βοήθησαν να κάνω αίτηση για τα έγγραφά μου, αλλά δεν με ενημέρωσαν για τα δικαιώματά μου ή πώς να ξεκινήσω τη ζωή μου εδώ. Την επόμενη μέρα, κόπηκε η παροχή φαγητού. Η οικονομική μου κατάσταση είναι πολύ κακή. Τώρα περιμένω το διαβατήριό μου. Όταν σκέφτομαι την ημέρα που θα το πάρω νιώθω ταυτόχρονα χαρούμενη και ανήσυχη. Μόλις το πάρω, θα πρέπει να φύγω από τον καταυλισμό. Δεν έχω βρει μαθήματα ελληνικών και δεν υπήρχαν λεωφορεία για να πάω στην Αθήνα να ψάξω για δουλειά. Θα πρέπει να ξεκινήσω από το μηδέν και να χτίσω μια ζωή εδώ. Θέλω να βρω μια δουλειά για να συντηρώ τον εαυτό μου, να είμαι ανεξάρτητη και χωρίς ανάγκη βοήθειας. Αυτό είναι το μόνο που θέλω για να είμαι καλά.»

Η έκθεση παρέχει επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που λαμβάνουν καθεστώς διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα ως προς την απόκτηση και ανανέωση εγγράφων, με έμφαση στην Άδεια Διαμονής Ενιαίου Τύπου (ΑΔΕΤ). Πρόκειται για έγγραφα απαραίτητα για την πρόσβασή τους σε κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, όπως η απασχόληση, η στέγαση, η υγεία, η εκπαίδευση και η κοινωνική πρόνοια.

Επίσης, γίνεται εκτενής αναφορά στο πρόγραμμα στέγασης HELIOS, καθώς και τον κίνδυνο αστεγίας και ένδειας που διατρέχουν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες.

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται και όσοι/ες αναγνωρισμένοι/ες πρόσφυγες και προσφύγισσες επιστρέφονται στην Ελλάδα στο πλαίσιο επανεισδοχών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ζητήματα που αφορούν την πρόσβαση των προσφύγων σε άλλα δικαιώματα (όπως πχ. η πρόσβαση σε κοινωνική πρόνοια, επιδόματα, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) αποτυπώνονται αναλυτικότερα στις προηγούμενες εκθέσεις μας (ενδεικτικά, RSA & Ίδρυμα PRO ASYL, Πρόσβαση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε δικαιολογητικά έγγραφα και κοινωνικά δικαιώματα, Μάρτιος 2023, Μάρτιος 2022, Μάρτιος 2021).

Όλα τα στοιχεία που παρουσιάζονται στη νέα έκθεση για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες και την πρόσβασή τους σε δικαιολογητικά έγγραφα και κοινωνικά δικαιώματα, βασίζονται στις παρατηρήσεις μας μέσα από την παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής σε ανάλογες υποθέσεις. Μέσα στην έκθεση, συμπεριλαμβάνονται οι σχετικές ιστορίες πολλών προσφύγων, τις υποθέσεις των οποίων έχει αναλάβει η RSA.

Αυτή η πραγματικότητα εξακολουθεί να δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο παραβίασης των ελάχιστων απαιτήσεων που θέτει το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το άρθρο 4 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με δικαστικές αρχές άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Επιπλέον, έχει οδηγήσει στην κίνηση διαδικασιών επί παραβάσει κατά της χώρας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την προειδοποιητική επιστολή της το 2022 για πλημμελή εφαρμογή της Οδηγίας για την αναγνώριση ως προς το περιεχόμενο της παρεχόμενης διεθνούς προστασίας.

Ωστόσο, παρά την απόφαση ορισμένων χωρών όπως η Γερμανία και η Ολλανδία να ταχθούν κατά των απελάσεων δικαιούχων διεθνούς προστασίας προς την Ελλάδα, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων, τα ευρωπαϊκά κράτη συνεχίζουν να επιστρέφουν αναγνωρισμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα, με την αιτιολογία ότι δύνανται να απολαύσουν τα δικαιώματα που τους παρέχει το χορηγηθέν καθεστώς τους.

Βρείτε την έκθεση εδώ.

Γραφήματα