RSA & PRO ASYL: Η Έννοια της «Ασφαλούς Τρίτης Χώρας»

Τα κράτη που εφαρμόζουν την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», για την απόρριψη αιτημάτων ασύλου χωρίς εξέταση επί της ουσίας, κατ’ επίκληση της δυνατότητας των προσφύγων να αναζητήσουν αλλού προστασία, δεσμεύονται από αυστηρές εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως επισημαίνεται σε μελέτη της PRO ASYL και της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) σχετικά με την εφαρμογή της έννοιας αυτής στο ελληνικό σύστημα ασύλου. Όπως αναφέρεται στη συγκεκριμένη μελέτη:

Η έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» βρίσκεται στο επίκεντρο της προσφάτως συμφωνηθείσας τροποποίησης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ) και στο προσκήνιο συζητήσεων σε εθνικό επίπεδο, από την Ελλάδα έως το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, καθώς οι κυβερνήσεις ανά την ήπειρο αναζητούν τρόπους μετακύλισης της ευθύνης τους για την εξέταση των αιτημάτων των προσφύγων σε άλλα κράτη.

Οι πολιτικές για τις ασφαλείς τρίτες χώρες, είτε υπό τη μορφή προτάσεων είτε ήδη υλοποιημένες, συχνά προσκρούουν ευθέως στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο κράτος δικαίου και δημιουργούν σοβαρό κίνδυνο δημιουργίας προσφύγων που περιπλανώνται (refugees in orbit). Αυτό είναι ένα φαινόμενο όπου οι άνθρωποι που χρήζουν προστασίας, στερούνται της δυνατότητας να την αναζητήσουν και να τη λάβουν, οδηγώντας αναπόφευκτα σε δικαστικές διεκδικήσεις ενώπιον εθνικών και ευρωπαϊκών δικαστηρίων.

Η μελέτη που δημοσιεύουμε σήμερα παραθέτει τους βασικούς ευρωπαϊκούς κανόνες που διέπουν την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», ξεκινώντας από την υποχρέωση χρήσης επίκαιρων, αξιόπιστων και διαθέσιμων στοιχείων για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις τρίτες χώρες και την απαγόρευση επίκλησης διπλωματικών εγγυήσεων που δίνονται από τις χώρες αυτές χωρίς να ελέγχεται η ποιότητα και η αξιοπιστία τους, έως την ανάγκη αξιολόγησης της πραγματικής δυνατότητας επανεισδοχής αιτούντων άσυλο στις εν λόγω χώρες.

Μετά τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» εφαρμόζεται συστηματικά στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα την άρνηση προστασίας σε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες από το 2016 μέχρι σήμερα. Ωστόσο, η εφαρμογή της έννοιας στη χώρα, όπως αποτυπώνεται από μία ανάλυση τουλάχιστον 160 αποφάσεων στην ελληνική νομολογία, καταδεικνύει σοβαρές πλημμέλειες στον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα χαρακτηρίζει τρίτες χώρες ως ασφαλείς και εφαρμόζει την παραπάνω έννοια σε ατομικές αιτήσεις ασύλου. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η κατάφωρη παρερμηνεία των κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην αξιολόγηση στοιχείων, η χρήση παρωχημένων και αναξιόπιστων διπλωματικών εγγυήσεων, καθώς και η ασυνεπής ερμηνεία των κριτηρίων ασφαλείας από τις εθνικές αρχές ασύλου.

«Η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας στην Ελλάδα όχι μόνο παραβιάζει ήδη εδραιωμένους κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά επιπλέον αντιστρατεύεται την αποτελεσματική διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου, καθώς αρνείται να παράσχει προστασία στους πρόσφυγες ακόμη και όταν δεν υπάρχουν προοπτικές επανεισδοχής σε τρίτη χώρα. Η αναμενόμενη απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτική της Ελλάδας αποτελεί δοκιμασία για το σύνολο του ΚΕΣΑ», δηλώνει ο Μίνως Μουζουράκης, Νομικός Σύμβουλος & Υπεύθυνος Προάσπισης Δικαιωμάτων στην RSA και συντάκτης της μελέτης.

«Η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας αποτελεί ολέθριο παράδειγμα. Η πρακτική της Ελλάδας δείχνει πόσο επικίνδυνη είναι η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας για την προστασία των αιτούντων άσυλο. Συμφωνίες όπως αυτή με την Τουρκία προκαλούν εξαιρετική ταλαιπωρία στους πρόσφυγες, παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και πραγματικά δεν λειτουργούν στην πράξη, όπως προκύπτει από τη μελέτη του Μίνωα Μουζουράκη», δηλώνει ο Karl Kopp, Διευθυντής της PRO ASYL.

Μπορείτε να βρείτε αναλυτικά τη μελέτη εδώ.