Τέσσερα Υπουργεία συνυπογράφουν τη νέα ΚΥΑ για τον έλεγχο της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε είδη της άγριας πανίδας

Κοινή ανακοίνωση των περιβαλλοντικών οργανώσεων ΑΝΙΜΑ, Αρκτούρος, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, WWF Ελλάς σχετικά με τη νέα ΚΥΑ για τον έλεγχο της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε είδη της άγριας πανίδας.

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

Στις 22 Αυγούστου 2022 εκδόθηκε σε ΦΕΚ η πολυαναμενόμενη ΚΥΑ για τον έλεγχο της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε είδη της άγριας πανίδας. Η εν λόγω ΚΥΑ, αποτελούσε για χρόνια πάγιο αίτημα της Ομάδας Εργασίας ενάντια στα δηλητήρια και αισθανόμαστε ότι μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην αντιμετώπιση αυτού του περιβαλλοντικού εγκλήματος που έχει οδηγήσει σπάνια και προστατευόμενα είδη μέχρι και την τοπική εξαφάνιση των πληθυσμών τους.

Ιστορικά, παρόλο που η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι απαγορευμένη ήδη από το 1993, δυστυχώς εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, με το φαινόμενο να είναι ιδιαίτερα έντονο σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας. Τα πιθανά είδη στόχος είναι συνήθως μεγάλα και μεσαία θηλαστικά όπως λύκοι, αρκούδες και αλεπούδες ή σκύλοι εργασίας (τσοπανόσκυλα, κυνηγόσκυλα, τρουφόσκυλα), αλλά επειδή τα δηλητηριασμένα πτώματα ζώων μπορούν να καταναλωθούν κι από άλλα πτωματοφάγα ζώα, εν τέλει δημιουργείται μία ανεξέλεγκτη αλυσίδα θανάτων που μπορεί να αφανίσει δεκάδες ζώα, μεταξύ άλλων και γύπες.

Στόχος της συγκεκριμένης ΚΥΑ είναι να αποσαφηνιστούν οι αρμοδιότητες των εμπλεκομένων υπηρεσιών και να περιοριστεί το φαινόμενο της χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων, αντικαθιστώντας την προηγούμενη ΥΑ. Το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο άφηνε πολλά κενά ως προς το ποιες ήταν οι αρμόδιες αρχές για κάθε βήμα που έπρεπε να γίνει κάθε φορά που ερχόμασταν αντιμέτωποι με ένα περιστατικό δηλητηρίασης. Με αυτόν τον τρόπο, μέχρι τώρα ήταν πολύ δύσκολο να αποτραπούν οι δράστες, αφού το θεσμικό πλαίσιο παρέμενε ασαφές και η πιθανότητα να καταδικαστεί κάποιος για το έγκλημα ήταν απειροελάχιστη, όπως μικρή ήταν και η πιθανότητα να κινητοποιηθούν οι αρχές πριν υπάρξει το πρώτο θύμα, μεριμνώντας έτσι για την πρόληψη της χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων.

Η Ομάδα Εργασίας είχε επισημάνει εδώ και πολύ καιρό αυτά τα κενά και συνεπώς αξιολογείται πολύ θετικά η συνεργασία των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Προστασίας του Πολίτη και Εσωτερικών για την κοινή αντιμετώπιση των περιστατικών δηλητηριασμένων δολωμάτων από φορείς που υπάγονται στα ανωτέρω Υπουργεία, όπως τα Δασαρχεία, η Αστυνομία, οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, η Διεύθυνση Κτηνιατρικού Κέντρου Αθήνας (ΔΚΚΑ) κ.ά. Η συνεργασία των τεσσάρων Υπουργείων θεωρείται επιβεβλημένη, καθώς είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της έρευνας η εμπλοκή όλων των προαναφερθέντων φορέων που υπάγονται σε διαφορετικά Υπουργεία, ώστε να βρεθεί τελικά ο δράστης και να καταδικαστεί για το έγκλημα, στέλνοντας το μήνυμα ότι η δηλητηρίαση της άγριας ζωής είναι έγκλημα και τιμωρείται από τον νόμο.

Επίσης, στα θετικά συμπεριλαμβάνεται η θεσμοθέτηση πρακτικών όπως η δημιουργία Ειδικών Μονάδων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ΕΜΑΔΔ) με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους που πρωτοεισήχθησαν στην Ελλάδα από περιβαλλοντικές οργανώσεις το 2014 και μπορούν με το κατάλληλο δίκτυο πληροφοριοδοτών να εντοπίσουν έγκαιρα τα δηλητηριασμένα δολώματα, πριν αυτά αφήσουν θύματα. Ευτυχώς, το νέο θεσμικό πλαίσιο, δείχνει να ενισχύει την αλλαγή της νοοτροπίας των εμπλεκόμενων φορέων και ομάδων χρηστών γης, κάνοντας μία προσπάθεια ανατροπής του υπάρχοντος σκηνικού στο οποίο δυστυχώς υπερισχύει η ανοχή του φαινομένου.

Παρά τη θετική εξέλιξη, υπάρχουν ακόμα εκκρεμότητες για πολλές περιοχές που δεν έχουν συμπεριληφθεί στις Περιοχές Εφαρμογής για τα Τοπικά Σχέδια Δράσης (ΤΣΔ), όπως η Ρόδος, η Κάρλα, ο Όλυμπος, η Καβάλα και άλλες, παρόλο που κάθε χρόνο ανιχνεύονται εκεί πολλά περιστατικά δηλητηρίασης. Επίσης, προκαλεί ανησυχία η απουσία προθεσμίας για τη σύνταξη και την εφαρμογή των ΤΣΔ, καθώς όσο δεν υπάρχει εφαρμογή τους η χρήση των δηλητηριασμένων δολωμάτων εξακολουθεί να συμβαίνει και να μένει ατιμώρητη.

Επιπλέον, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το πώς θα χρηματοδοτηθούν τα όσα προβλέπονται στην ΚΥΑ στο πλαίσιο του προϋπολογισμού των συναρμόδιων υπηρεσιών, αρχών και φορέων. Η εφαρμογή της ΚΥΑ δεν μπορεί να επαφίεται στις καλές προθέσεις των εμπλεκομένων αρχών, αλλά θα πρέπει να βρεθούν κονδύλια που να χρηματοδοτούν τις δράσεις για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι συν τοις άλλοις, για να επιτευχθεί σημαντικός περιορισμός στη χρήση των δηλητηριασμένων δολωμάτων, χρειάζεται επικαιροποίηση και αυστηροποίηση των ποινών για τη δηλητηρίαση της άγριας ζωής, τουλάχιστον αντίστοιχη με αυτή που προβλέπεται για τα δεσποζόμενα ζώα.

Ωστόσο το βασικότερο για την εφαρμογή της ΚΥΑ είναι η άμεση σύνταξη και εφαρμογή των Τοπικών Σχεδίων Δράσης από τις αρμόδιες αρχές, ώστε να ελεγχθεί η λειτουργικότητά της και in situ και να μπει επιτέλους ένα φρένο στα περιστατικά δηλητηρίασης που πλήττουν τη βιοποικιλότητα της χώρας. Κανείς δεν θα ήθελε αυτή η νομοθεσία να είναι άλλο ένα φιλόδοξο σχέδιο που μένει στα χαρτιά, καθώς κάποια από τα είδη που απειλούνται από δηλητηριασμένα δολώματα είναι κυριολεκτικά στο χείλος της εξαφάνισης, μην αφήνοντας περιθώριο για κωλυσιεργίες.