Thomas Bernhard «Βαδίζοντας»

Καταιγιστική και πυκνή νουβέλα, το Βαδίζοντας οδηγεί τον αναγνώστη στον παράλογο, σκοτεινό και ασυνήθιστα σαρκαστικό κόσμο του Bernhard. Σε αυτό το βιβλίο παρελαύνουν τα ζητήματα που απασχολούν τον συγγραφέα σε όλο του το έργο: τα ανθρώπινα αδιέξοδα, η αυτοκτονία, η ατομική ιδιαιτερότητα ενάντια στις συμβάσεις εξετάζονται μέσα από το καυστικό χιούμορ του Bernhard, την αφηγηματική του δεινότητα, το μοναδικό στιλ γραφής και τη φιλοσοφική οξύνοια που τον κάνουν να ξεχωρίζει.

Το Βαδίζοντας καταγράφει τις συνομιλίες του ανώνυμου αφηγητή και του φίλου του Όλερ ενώ περπατούν, συζητώντας για οτιδήποτε τους έρχεται στο μυαλό, επιστρέφοντας ωστόσο πάντα στον κοινό φίλο τους Κάρερ, ο οποίος έχει οδηγηθεί στην παράνοια. Ίσως το πιο φιλοσοφικό κείμενο του Bernhard που προσφέρει μια διεισδυτική σπουδή για τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του ανθρώπινου νου.

«Ακούμε κάτι, λέει ο Όλερ μια Τετάρτη, εξετάζουμε αυτό που ακούμε, και το εξετάζουμε αυτό που ακούμε τόσο πολύ, μέχρι που πρέπει να πούμε πως αυτό πoυ έχουμε ακούσει είναι αναληθές, πως είναι ψέμα αυτό που έχουμε ακούσει. Βλέπουμε κάτι, εξετάζουμε αυτό που βλέπουμε τόσο πολύ, μέχρι που πρέπει να πούμε πως αυτό που βλέπουμε είναι φρικτό. Έτσι, μια ολόκληρη ζωή δεν ξεφεύγουμε ποτέ από τη φρίκη και την αναλήθεια και το ψέμα, λέει ο Όλερ. Κάνουμε κάτι, σκεφτόμαστε αυτό που κάνουμε τόσο πολύ, μέχρι που πρέπει να πούμε πως είναι κάτι χυδαίο, κάτι μικροπρεπές, κάτι ξεδιάντροπο, κάτι ανήκουστα απελπιστικό αυτό που κάνουμε και πως φυσικά αυτό που κάνουμε είναι ολοφάνερα λάθος.»

«Διότι όλα όσα γίνονται αντικείμενο σκέψης είναι περιττά. Η φύση δεν χρειάζεται τη σκέψη, λέει ο Όλερ, μόνο η ανθρώπινη υπεροψία σκέφτεται αδιάκοπα τη σκέψη της μέσα στη φύση. Αυτό που πρέπει πέρα για πέρα να μας καταθλίβει είναι το γεγονός πως μέσω αυτού του ξεδιάντροπου στοχασμού μέσα σε μια φύση που είναι, φυσικά, απολύτως άτρωτη έναντι αυτού του στοχασμού βυθιζόμαστε σε μια κατάθλιψη ολοένα μεγαλύτερη από αυτή στην οποία ήδη βρισκόμαστε. Όπως είναι φυσικό, οι καταστάσεις γίνονται μέσω του στοχασμού μας, λέει ο Όλερ, ακόμα πιο ανυπόφορες καταστάσεις. Κι αν νομίζουμε πως κάνουμε τις ανυπόφορες καταστάσεις υποφερτές, πρέπει λοιπόν σύντομα να καταλάβουμε ότι τις ανυπόφορες καταστάσεις δεν τις έχουμε κάνει (δεν θα μπορούσαμε να τις έχουμε κάνει) υποφερτές, ούτε καν πιο υποφερτές καταστάσεις, αλλά μόνο ακόμα πιο ανυπόφορες.»

«Είναι λοιπόν αναμφίβολα τέχνη το να υποφέρεις το ανυπόφορο και ό,τι είναι φρικτό να μην το νιώθεις ως τέτοιο, φρικτό. Φυσικά πρέπει να ορίσουμε αυτή την τέχνη ως τη δυσκολότερη όλων. Η τέχνη του να υπάρχεις ενάντια στα γεγονότα, λέει ο Όλερ, είναι η δυσκολότερη τέχνη. Να υπάρχεις ενάντια στα γεγονότα σημαίνει να υπάρχεις ενάντια στο ανυπόφορο και ενάντια στο φρικτό, λέει ο Όλερ. Όταν δεν υπάρχουμε διαρκώς ενάντια αλλά μόνο διαρκώς σε συμφωνία με τα γεγονότα, λέει ο Όλερ, αφανιζόμαστε στη στιγμή. Γεγονός είναι πως η ύπαρξή μας συνιστά μια ανυπόφορη και φρικτή ύπαρξη, κι αν υπάρχουμε σε συμφωνία με αυτό το γεγονός, λέει ο Όλερ, και όχι ενάντια σε αυτό το γεγονός, αφανιζόμαστε με τον πιο αξιολύπητο και τον πιο πρόστυχο τρόπο, θα έπρεπε λοιπόν να μη μας είναι τίποτα πιο σημαντικό από το να υπάρχουμε διαρκώς, αν και μέσα, ταυτόχρονα όμως και ενάντια στο γεγονός μιας ανυπόφορης και φρικτής ύπαρξης.»

Ο Thomas Bernhard (Τόμας Μπέρνχαρντ), ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς συγγραφείς στον γερμανόφωνο χώρο, γεννήθηκε στο Χέερλεν της Ολλανδίας τον Φεβρουάριο του 1931. Ένα χρόνο αργότερα, η μητέρα του επέστρεψε στην Αυστρία και ο Bernhard πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην ευρύτερη περιοχή του Ζάλτσμπουργκ, υπό την κηδεμονία των γονιών της μητέρας του. Ο παππούς του, ο συγγραφέας Johannes Freumbichler (Γιοχάνες Φρόιμπιχλερ), ήταν ο άνθρωπος που με την προσωπικότητά του επέδρασε καθοριστικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της κοσμοθεωρίας του νεαρού Thomas. Το 1947 διέκοψε πρόωρα τη φοίτησή του στο γυμνάσιο του Ζάλτσμπουργκ για να εργαστεί ως μαθητευόμενος σε εμπορικό κατάστημα. Στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών ασθενεί από βαριά πνευμονοπάθεια και νοσηλεύεται για μακρό χρονικό διάστημα σε κλινικές και σανατόρια, όπου έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με τον θάνατο. Την εποχή εκείνη αρχίζει να γράφει, ποιήματα, κατά κύριο λόγο, θρησκευτικού-μεταφυσικού περιεχομένου. Μεταξύ των ετών 1955 και 1957 σπουδάζει δραματουργία και υποκριτική στο Μοτσαρτέουμ του Ζάλτσμπουργκ, ενώ παράλληλα παίρνει μαθήματα τραγουδιού. Το 1963 εκδίδεται το πρώτο του μυθιστόρημα με τον τίτλο Frost για να ακολουθήσουν το 1964 η νουβέλα Amras, το 1967 το μυθιστόρημα Vestörung και η συλλογή διηγημάτων Prosa. Έκτοτε, και έως το 1988, γράφει και εκδίδει με καταιγιστικό ρυθμό, μυθιστορήματα, νουβέλες και θεατρικά έργα. Ο Bernhard τιμήθηκε, εν ζωή, με τα πιο σημαντικά γερμανικά και ευρωπαϊκά λογοτεχνικά βραβεία και υπήρξε ο συγγραφέας που άσκησε μεγάλη επίδραση σε πλειάδα λογοτεχνών του τέλους του 20ού αιώνα, κυρίως με τον ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης, την απαράμιλλη μουσική της φράσης του, που, όπως έγραψε ένας από τους νεότερους συγγραφείς «εξαπλώθηκε σαν ιός», ιδίως μετά τον θάνατο του δημιουργού της. Ο Thomas Bernhard πέθανε στις 12 Φεβουαρίου του 1989 στο Γκμούντεν της Άνω Αυστρίας.

«Βαδίζοντας» | Συγγραφέας: Thomas Bernhard | Μετάφραση: Μαρία Γκεγκοπούλου | Σελίδες: 112 | Ημερομηνία παρούσας έκδοσης: Ιούνιος 2022 | Διαστάσεις: 12,5 x 21 | Εκδόσεις Κριτική