«Το Εγχείρημα» – Πόση πόλη αντέχει η ψυχή;

«Μεγάλη πόλη, δυστυχίες απέραντες».* Αυτό σκέφτηκα διαβάζοντας το «Εγχείρημα», το νέο μυθιστόρημα του Γιώργου Γιαλούρη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ενύπνιο.

Το κλεινόν άστυ (που εδώ και χρόνια θαρρώ πως έχει απολέσει το επίθετο «κλεινόν») και η φθορά που επιβάλλει στους κατοίκους του είναι ένα θέμα που ουκ ολίγους απασχολεί σήμερα. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η επιτυχία του εγχειρήματος του συγγραφέα: στο πόσο επίκαιρο είναι.

Γιατί ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος θα μπορούσε να είναι εγώ. Θα μπορούσε να είναι εσύ. Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε έχει σκεφτεί έστω και μια φορά στη ζωή του ότι «όλα χύνονταν μέσα σε ένα καμίνι, καίγονταν και μετατρέπονταν σε μια άμορφη μάζα από σκέψεις, πράξεις και ανώφελα λόγια, σε μια αδικαιολόγητη, εξοργιστική και πυρακτωμένη σπατάλη χρόνου και ενέργειας».

Αλήθεια, πόσες φορές σας έχει συμβεί να νιώσετε αυτό το «τρεμόπαιγμα κάποιων εσωτερικών χορδών» ή αλλιώς εκείνη την αφύπνιση που σας κάνει να θέλετε να γυρίσετε την πλάτη σ’ αυτή την αστική μάχη που λέγεται ζωή, και να εξαφανιστείτε; Να εξαυλωθείτε σε κάτι που δεν μετράει τις μέρες του σε δουλειές, εξόδους, επαφές, λαικ, αλλά σε μια βαθιά, επουλωτική κούραση που προέρχεται από μια καλή μέρα με τον εαυτό σας; Καλώς ήρθατε στον κόσμο του Χρήστου!

Ο Χρήστος, ο κεντρικός ήρωας του «Εγχειρήματος», έχει τελειώσει το Μαθηματικό με λίαν καλώς, βαθμό που περίμενε να του ανοίξει κάμποσες πόρτες, αλλά απλώς τον κάνει να τρέχει και να μη φτάνει. Ή μάλλον να τρέχει και να φτάνει κάπου που δεν του αρέσει καθόλου. Έχει ένα σιτροέν σάξο δεκαοκταετίας, μια σχέση που ξεφτίζει, δουλειά σε φροντιστήρια μόνο και μόνο για τα ένσημα, και ιδιαίτερα που κανείς δεν παρακολουθεί. Στο τέλος της μέρας είναι κι αυτός όπως όλοι οι νέοι που «διψούν για να ανεξαρτητοποιηθούν αναζητώντας νέες εξαρτήσεις». Ο συναισθηματικός του κόσμος έχει κυριευτεί από το άγχος και την απογοήτευση, και ψάχνοντας τον εαυτό του μπερδεύεται σε καταστάσεις που μοιάζουν να τον τραβούν ακόμα πιο βαθιά στο παράλογο αυτής της πόλης. Μέχρι που έρχεται η λύση. Ή μήπως όχι;

Ευτυχές γεγονός το ότι ο ήρωάς μας ξέρει ότι κάτι δεν πάει καλά, και παλεύει να το προσδιορίσει. Όχι να δράσει. Απλώς να καταλάβει. Γιατί εδώ το ζητούμενο δεν είναι η δράση. Είναι η σκέψη, που αγωνιά να μετουσιωθεί σε συναίσθημα, ή ακόμα καλύτερα σε «συγκίνηση» που έχει τη δύναμη να ανυψώνει τον άνθρωπο. Και είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, με πρώτο και καλύτερο τον ίδιο τον συγγραφέα που πολύ έξυπνα μας κλείνει το μάτι όταν περιγράφει ότι σε κάποια πορεία στο κέντρο ο ήρωάς του ακούει το σύνθημα «Λευτεριά στον αγωνιστή Γιώργο Γιαλούρη».

Με σημείο αναφοράς την Αθήνα, και κυρίως τα Εξάρχεια, ο Γιώργος Γιαλούρης θέτει στο κέντρο του νέου του μυθιστορήματος το κοινωνικό γίγνεσθαι, την ανάγκη του ανθρώπου για διαφυγή, και την αφομοιωτική δύναμη της αδιάκοπης καθημερινότητας. Και καταγράφει με χιούμορ και παρατηρητικότητα τη σκληράδα του σύγχρονου κόσμου αλλά και των ρυθμών που μοιάζουν να απαιτούν υπεράνθρωπες προσπάθειες ακόμα και από αυτούς που ποτέ δεν ζήτησαν πολλά.

Με πένα βουτηγμένη στον ρεαλισμό, που τόσο έχουμε ανάγκη σήμερα για να μας θυμίζει ότι δεν είμαστε μόνοι, ο Γιώργος Γιαλούρης υπογράφει ένα βιβλίο σύγχρονο, συναισθηματικό και λυτρωτικό, με κοινωνικές και άκρως ανθρώπινες διαστάσεις. Και μας δίνει έναν ήρωα που, μέσα από τον αγώνα του να επιβιώσει σε μια σκληρή πόλη, βρίσκει τελικά τον τρόπο να διατηρήσει το μέγιστο αγαθό: το πάθος του ανθρώπου για την ελευθερία.

*Από το διήγημα «Επιτάφιος Θρήνος» του Γιώργου Ιωάννου