Το μπλόκο των Προσφυγικών της Πάτρας και η εκτέλεση των νεολαίων αγωνιστών

Τα προσφυγικά της Πάτρας είναι ένας συνοικισμός ξεριζωμένων ανθρώπων, συνοικία προσφύγων από την Μικρά Ασία. Η Πάτρα δεν ήταν από τους πιο μεγάλους συνοικισμούς της προσφυγιάς, ήρθαν όμως περίπου 7000 πρόσφυγες. Τα σημάδια της προσφυγιάς είναι ακόμη και σήμερα ορατά. Από το στήσιμο των σπιτιών και της γειτονιάς (μικρά χαμόσπιτα με τις αυλές τους που ενώνονται σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο) ως το εμπόριο και την εργασία των προσφύγων.

Κατά την κατοχή, η συνοικία ήταν συνοικία αντίστασης – που αποτέλεσε βασικό αιματοδότη του ΕΑΜ στην Αχαΐα και από την οποία προέρχονται πολλά στελέχη και αγωνιστές της Αντίστασης: ο ελαιοχρωματιστής και λοχίας του ΕΛΑΣ Γιώργος Ράμμος που έπεσε κατά την απελευθέρωση της Πάτρας, ο Νικόλας Πολυκράτης καπετάνιος του ΕΛΑΣ με το προσωνύμιο καπετάν Νικήτας, δεκάδες προσφυγόπουλα που ενίσχυσαν τις αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ στο Παναχαϊκό και τα γύρω βουνά, δεκάδες νεολαίοι της ΕΠΟΝ.

Αυτή την αντιστασιακή δράση και τη στήριξη της συνοικίας των προσφυγικών στο ΕΑΜ τη γνώριζαν καλά οι κατακτητές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους. Αυτό φαίνεται και στη χωροθέτηση των σημείων αναφοράς των Ταγμάτων Ασφαλείας. Οι συνεργάτες των ναζί, προσπάθησαν να στήσουν μια γραμμή άμυνας και εγκαταστάθηκαν σε σημείο για να το εξυπηρετήσουν, σε μέρη ανάμεσα σε αυτές τις συνοικίες και το κέντρο της πόλης. Εγκαταστάθηκαν πίσω από τα Ψηλαλώνια, όπου είχε έδρα το 2ο Τάγμα Ασφαλείας Πατρών, η φυλακή και το Κεντρικό Διοικητήριο των Τ.Α.

Από αυτά τα σημεία ξεκίνησαν οι καταδότες το πρωί της 27ης του Οκτώβρη το 1943 με προορισμό τα Προσφυγικά. Εκείνο το πρωί ξεκινάει η επιχείρηση του μπλόκου των Προσφυγικών, μια από τις πιο μαύρες μέρες της πόλης. Οι κατακτητές εισβάλουν στη λαϊκή συνοικία των προσφυγικών με τους ντόπιους συνεργάτες τους. Οι καταδότες – γερμανοτσολιάδες Έλληνες συνεργάτες των ναζί υποδεικνύουν στους κατακτητές που να σταθούν και να κυκλώσουν τη συνοικία από τις πρώτες πρωινές ώρες. Καλούν όλο τον κόσμο να συγκεντρωθεί και όσους διστάζουν τους σέρνουν έξω με το ζόρι. Το πλήθος συγκεντρώνεται και οι καταδότες δείχνουν στους ναζί ποιους να συλλάβουν προς εκτέλεση, ακόμα και μικρά παιδιά. Πολλοί από αυτούς καταλήγουν να εκτελεστούν στις 4 Δεκέμβρη του ’43 στο κτήμα Μουρτζούχου. Το μνημείο πεσόντων είναι ανατριχιαστικό, γιατί εκτός από τα ονόματα των αγωνιστών αναγράφεται και η ηλικία τους…

Αντώνιος Μυτιληναίος ετών 19,
Κωνσταντίνος Θεοδωράκης ετών 20,
Νίκος Θεοδωράκης ετών 19,
Ιορδάνης Κοντινάκης ετών 19,
Τάκης Σουτζόγλου ετών 18,
Μήτσος Σταματόπουλος ετών 18,
Στρατής Γεωργαλάς ετών 19,
Μιχάλης Αρμένης ετών 19,
Μήτσος Αναστασιάδης ετών 19,
Ανδρέας Γειτονόπουλος ετών 19,
Περικλής Κουτούς ετών 20,
Κώστας Μαντάς ετών 20,
Φώτης Κυρίτσης ετών 20,
Σπήλιος Ζαφειρόπουλος ετών 20,
Γιώργος Καραβανίδης ετών 21,
Ανδρέας Μαυρούλιας ετών 29,
Γιάννης Κατσιμπίρης ετών 15,
Παναγιώτης Μάντικας ετών 18,
Μαυροειδής Ξενάκης ετών 37,
Κώστας Μανιατάκης ετών 21,
Πάτροκλος Ζαφειρόπουλος ετών 33,
Γιάννης Μιχαλόπουλος ετών 31,
Ξένος Μιχαλόπουλος ετών 18,
Ανδρέας Μιχαλόπουλος ετών 19,
Αντώνης Μιχαλόπουλος ετών 14,
Λυκούργος Λαγογιάννης ετών 19,
Δημήτρης Ζαφειρόπουλος ετών 19,
Ανδρέας Παρίσης ετών 19,

Γιάννης Κοντογιαννάτος ετών 21,
Δημήτριος Κοτζαγιάννης ετών 19,
Κέκκος Γεροθανάσης,
Γιάννης Τερζής,
Σταύρος Κωνσταντής,
Γιάννης Χαβάς,
Βάγιας,
Πολυμερής,
Περικλής Κουτσούκος,
Χρήστος Μαυροειδής,
Αντώνης Αντωνόπουλος,
Χρήστος Ζαφειρόπουλος,
Γιάννης Βαλλιάνος ετών 20,
Γιώργος Συριόπουλος ετών 24,
Θεόδωρος Ζώρας ετών 28,
Σάκης Κορφιάτης ετών 26,
Δημήτριος Παλμαντούρας ετών 39,
Μέλετης Παλμαντούρας ετών 37,
Θεόδωρος Παπάς,
Ξενοφών Αβράμης,
Ντίνος Αβράμης,
Παναγιώτης Αβράμης,
Γεράσιμος Φλαμάτος ετών 19,
Κώστας Μπαλαμπάνης ετών 19,
Παναγιώτα Μαρινέλη ετών 8,
Δημήρης Κλωναράκης ετών 19,
Σωτήρης Κουτρόπουλος ετών 17,
Κώστας Παπαμακάριος

Η λίστα θανάτου θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν είχε δραπετεύσει μεγάλο τμήμα των κρατουμένων με τη βοήθεια του ΕΑΜ. Ο συγγραφέας Λευτέρης Μαρινέλλης αποτυπώνει το μέγεθος του σαδισμού των ναζί που τη μέρα της εκτέλεσης έβαλαν τους ίδιους, τούς προς εκτέλεση φυλακισμένους αγωνιστές, να σκάψουν τον ίδιο τους το λάκκο.

Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από το μπλόκο των προσφυγικών την εκτέλεση των αγωνιστών.  Δόξα και τιμή στους αγωνιστές πεσόντες που φωτίζουν το δρόμο για τις επόμενες γενιές που απολαμβάνουν την ελευθερία τους. Η θυσία τους αποτελεί παράδειγμα για το πως πρέπει να υψώσουμε ανάστημα στο φασισμό που ορθώνεται στην εποχή μας.