Τσιβλού, μια φυσική λίμνη με μόλις 100 χρόνια ζωής

Στις 24 Μαρτίου 1913 μετά από μια μεγάλη κατολίσθηση φράχτηκε η κοίτη του ποταμού Κράθη κι έτσι δημιουργήθηκε η φυσική λίμνη Τσιβλού στην ορεινή περιοχή της Ακράτας, στις παρυφές του Χελμού, 11 χλμ πριν τη Ζαρούχλα.

Είναι μια μικρή, βαθιά και πανέμορφη ορεινή λίμνη επιφάνειας 200 στρεμμάτων και βάθους 80 μέτρων. Το όνομά της προέρχεται από το χωριό Τσιβλός το οποίο καταποντίστηκε μερικώς μετά την κατολίσθηση στην οποία και αφανίστηκε οριστικά το χωριό της Συλίβαινας.

Μέχρι το 1913 στο μέρος που είναι σήμερα η λίμνη Τσιβλού βρισκόταν μια ανοιχτή κοιλάδα στο μέσον της οποίας έρεε ο ποταμός Κράθης που ήταν και ο αρχικός τροφοδότης της λίμνης. Ο βαρύς χειμώνας του 1912 – 1913 που συνοδεύτηκε με πολλά χιόνια και βροχές ευνόησαν την κατολίσθηση και το Μάρτιο του 1913 τοπικοί μικροσεισμοί ανησύχησαν τους κατοίκους της Συλίβαινας που αποφάσισαν να εγκαταλήψουν την περιοχή.

Την Κυριακή 24 Μαρτίου έγινε η μεγάλη κατολίσθηση όπου μέσα σε λίγα λεπτά ολόκληρη η πλαγιά του βουνού κύλησε από τα 1650μ στα 800μ με τα χώματα να καταλήγουν στο βάθος της κοιλάδας του Κράθη, στο σημείο του οικισμού Τσιβλού. Φράζοντας τον Κράθη και τον παραπόταμό του, δημιουργήθηκε ένα φυσικό φράγμα και άρχισαν να σχηματίζονται δύο λίμνες (η λίμνη του Κράθη και η λίμνη του Τσιβλού). Τα νερά της Λίμνης Τσιβλού άρχισαν να ανεβαίνουν και κατέκλυσαν τα σπίτια. Η λίμνη Κράθη άδειασε τη νύχτα της 5ης Ιανουρίου 1914 σπάζοντας το φράγμα και καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά της.

Ενδιαφέρον έχει το χρονικό της καταστροφής της Συλίβαινας όπως περιγράφεται στην έκδοση «Ο Υγροβιότοπος της λίµνης Τσιβλού» του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακράτας (2003):

Συλίβαινα, αρχές 1913: ένα χωριό γεµάτο ζωή. Οι κάτοικοι έχουν συνηθίσει τις µικρές κατολισθήσεις. Ωστόσο, ο χειµώνας 1912 – 1913 είναι πολύ βροχερός.

Φεβρουάριος 1913: γίνεται µια µικρή κατολίσθηση στην άκρη του χωριού που απογυµνώνει το στήριγμα ενός τµήµατός του χωρίς να προκαλέσει πάλι ανησυχία.

22 Μαρτίου 1913, ηµέρα Παρασκευή: οι κάτοικοι της Συλίβαινας ακούν δυνατούς, υποχθόνιους κρότους, οι οποίοι τους φοβίζουν, αλλά δεν εγκαταλείπουν το χωριό. Οι θόρυβοι ακούστηκαν µέχρι την Ακράτα και τα Καλάβρυτα. Άλλοι τους απέδωσαν σε πτώση µετεωρίτη, άλλοι σε βομβαρδισμό των Πατρών ή της Κορίνθου από το τουρκικό καταδρομικό «Χαµιδιέ» και άλλοι υπέθεσαν ότι ο αεροπόρος Μουτούσης, ο όποιος καταγόταν από το γειτονικό χωριό Τσιβλός και «µετέφερε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας», πέρασε πάνω από το χωριό του και για να χαιρετίσει τους συµπατριώτες του έριξε µερικές χειροβοµβίδες.

24 Μαρτίου 1913, ηµέρα Κυριακή, πρωινές ώρες: τα φαινόμενα γίνονται πυκνότερα, οι κρότοι και οι δονήσεις του εδάφους επαναλαμβάνονται και οι κάτοικοι αρχίζουν να µεταφέρουν σε πιο ασφαλείς τοποθεσίες, εκτός του χωριού, ό,τι µπορούν από τις περιουσίες τους και τα ζώα τους.

Κυριακή µεσηµέρι: κατολίσθηση της πλαγιάς εκεί που είναι τα σπίτια του χωριού, προς την κοίτη του Κράθη ποταμού. Τα σπίτια παρασύρονται, τα χώματα σκεπάζουν το ποτάμι, περνούν απέναντι και καλύπτουν τα σπίτια της κάτω γειτονιάς του χωριού Τσιβλός µετακινώντας σε ψηλότερο σημείο την Αγία Βαρβάρα, την εκκλησία του χωριού.

2-3 ώρες µετά: Γίνεται η µεγάλη κατολίσθηση. Πέφτει όλη η βορειοδυτική πλευρά του βουνού Γερακάρια (εκεί που ήταν η Συλίβαινα) και τεράστιοι όγκοι χωμάτων καλύπτουν την κοίτη του Κράθη διακόπτοντας τη ροή των νερών. Στην αρχή η κατολίσθηση γίνεται αργά, αλλά µετά µε µεγάλη ταχύτητα παρασύροντας ότι είχε απομείνει από σπίτια και δέντρα.

Την επόμενη µέρα η περιοχή της Συλίβαινας παρουσίαζε όψη βιβλικής καταστροφής. Το µόνο που είχε απομείνει απ’ το χωριό ήταν µια καρυδιά και ένα ερειπωμένο σπίτι µε τον αχυρώνα του, τα οποία βρέθηκαν περίπου 150 µέτρα πιο ψηλά και πιο µακριά από την αρχική τους θέση, και διάφορα οικιακά σκεύη.

Μία προπολεμική φωτογραφία της λίμνης Τσιβλού, του πατρινού φωτογράφου Διρμίκη, μας δίνει μία πρώιμη εικόνα της περιοχής, πριν αυτή ακόμη συγκεντρώσει το έντονο ενδιαφέρον των φυσιολατρών. Είναι ίσως η πρώτη φωτογραφική απεικόνιση της λίμνης. (Αρχείο Ξενοφώντα Παπαευθυμίου)

Σήμερα η λίμνη Τσιβλού τροφοδοτείται από τουλάχιστον δύο πηγές που υπάρχουν κάτω από την επιφάνειά της και τρία ρέματα από τα γύρω δάση. Εξαιτίας της πρόσφατης δημιουργίας της δεν έχει αναπτυχθεί πλούσια υδρόβια βλάστηση αλλά με το πέρασμα των χρόνων τα γύρω δάση άρχισαν να αναπτύσσονται και να καλύπτουν το “αποτύπωμα” της κατολίσθησης. Έτσι το τοπίο ξαναβρήκε το φυσικό του χαρακτήρα και παρά το βίαιο τρόπο που δημιουργήθηκε η λίμνη, το μέρος είναι ένα πολύ όμορφο φυσικό τοπίο και δημοφιλής χώρος αναψυχής.

Το όλο σύστημα εμφανίζεται σήμερα σαν ένας πλούσιος υγροβιότοπος. Στα νερά της λίμνης, εγκλωβίστηκαν κέφαλοι ως αυτόχθον ψάρι, ενώ στην υπόλοιπη πανίδα της λίμνης βρίσκονται κυπρίνοι, κουνουπόψαρα, πέστροφες, ντάσκες, κάβουρες, καραβίδες, νερόφιδα, μύδια, βάτραχοι, νεροχελώνες, αλλά και βίδρες. Επίσης συναντώνται διάφορα είδη πουλιών με ευρεία ποικιλία καθώς ο συνδυασμός υγρότοπου και δάσους ευνοεί τις συνθήκες φιλοξενίας. Η χλωρίδα της λίμνης μπορεί να είναι ακόμα φτωχική όμως αναπληρώνεται από την ομορφιά του γύρω δάσους, δημιουργώντας ένα μοναδικό περιβάλλον.

Η απαράμιλλη ομορφιά της λίμνης δικαίως την κατατάσσει ανάμεσα στις ομορφότερες της Ελλάδας κάνοντας την θαυμάσιο περιηγητικό προορισμό όλες της εποχές του χρόνου. Είναι πολλοί αυτοί που βρίσκουν την όχθη της λίμνης ιδανική για πικ – νικ ενώ το καλοκαίρι δεν είναι λίγοι αυτοί που δικαίως θεωρούν μοναδική εμπειρία ένα μπάνιο στα νερά της. Περιπάτοι ή βόλτες με ποδήλατο στους δρόμους και τα μονοπάτια γύρω της, συμπληρώνουν τις δραστηριότητες που μπορεί κάποιος να απολαύσει.

Μπορεί να φτάσει κανείς στον οικισμό και την λίμνη του Τσιβλού, μέσω δύο διαδρομών.

– Από Κράθιο (Ακράτα) στην Παλαιά Εθνικό Οδό, έως Τσιβλό (Λίμνη), δρόμος επαρχιακός άσφαλτος 34 χλμ. Από Τσιβλό προς Άνω Ποταμιά, χωματόδρομος ικανοποιητικής βατότητας 2,3 χλμ.

– Από Πλάτανο στην Παλαιά Εθνικό Οδό έως Καλαμιά άσφαλτος 3,8 χλμ. και από Καλαμιά προς Άνω Ποταμιά 14,2 χλμ. χωματόδρομος. Συνεχίζοντας σε 2,3 χλμ. συναντάμε τον Τσιβλό.

Με πληροφορίες από την έκδοση «Ο Υγροβιότοπος της λίµνης Τσιβλού» του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακράτας (2003) και το www.aigialeia.gov.gr