Υεμένη: «Η κατάσταση χειροτερεύει κάθε μέρα. Αυξάνεται ο αριθμός των υποσιτισμένων παιδιών που εισάγονται στο νοσοκομείο Abs»

Nuha Haider/MSF

Ο υποσιτισμός στην Υεμένη είναι ένα ζήτημα υγείας που υπήρχε και πριν την έναρξη των  συγκρούσεων. Αλλά στην επαρχεία Χατζά και τις γύρω περιοχές, στη βορειοδυτική Υεμένη, ο σχεδόν επταετής πόλεμος έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά κάτω των πέντε ετών, με τα στοιχεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα να δείχνουν ανησυχητική αύξηση των περιστατικών το 2021.

«Μια σύγκρουση που μετρά σχεδόν επτά χρόνια έχει επηρεάσει αρνητικά την οικονομία της χώρας και έχει αποδυναμώσει ένα ήδη εύθραυστο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης», δήλωσε ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Υεμένη. «Η κατάσταση επιδεινώνεται κάθε μέρα που περνάει».

Το Κέντρο Θεραπευτικής Σίτισης στο Νοσοκομείο Abs λειτουργεί με δυναμικότητα που ξεπερνά το 100% από τις αρχές του 2021. Συνολικά 3.377 παιδιά εισήχθησαν μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 2021, ενώ οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα δέχθηκαν 76% περισσότερα παιδιά που έπασχαν από σοβαρό υποσιτισμό σε συνδυασμό με ιατρικές επιπλοκές -κυρίως λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και οξεία διάρροια- σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Το πιο ανησυχητικό για τους γιατρούς είναι τα παιδιά που επιστρέφουν στο Κέντρο Θεραπευτικής Σίτισης του Νοσοκομείου Abs που υποστηρίζεται από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Η κατάσταση αυτών των παιδιών παρουσιάζει νέα επιδείνωση ενώ έχουν ήδη λάβει θεραπεία, συχνά επειδή δεν μπόρεσαν να έχουν τακτική πρόσβαση στη φροντίδα παρακολούθησης ή επειδή υπάρχουν ελλείψεις σε θεραπευτική τροφή. Αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε έναν φαύλο κύκλο καθώς τα παιδιά νοσηλεύονται επανειλημμένα για υποσιτισμό, ενώ οι βαθύτερες αιτίες που σχετίζονται με αυτήν την κρίση δεν αντιμετωπίζονται.

Οι αιτίες του υποσιτισμού στα παιδιά ξεπερνούν την απλή έλλειψη τροφής. «Ο υποσιτισμός στην Υεμένη έχει αποδοθεί κατά καιρούς στον λιμό, γεγονός που δίνει την εντύπωση ότι η χώρα δεν έχει αρκετό φαγητό για τον πληθυσμό της», λέει ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου. «Ωστόσο το θέμα του υποσιτισμού εδώ είναι πιο περίπλοκο από μια απλή έλλειψη τροφής. Η ανησυχία μας είναι ότι στην πραγματικότητα οι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τρόφιμα που υπάρχουν».

Πολλοί κάτοικοι της Υεμένης είτε δεν πληρώνονται από την εργασία τους είτε έχουν χάσει τα προς το ζην εξαιτίας των συγκρούσεων. Επιπλέον, η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές των τροφίμων, των καυσίμων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης έχει περιορίσει κατά πολύ την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Η Abs και οι γύρω περιοχές φιλοξενούν αυτήν τη στιγμή περίπου 55.650 νοικοκυριά που έχουν εκτοπιστεί λόγω της σύγκρουσης. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους βασίζονται στην ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσουν. Ως αποτέλεσμα, πολλές οικογένειες δυσκολεύονται πολύ να αγοράσουν τη σωστή ποσότητα και ποιότητα φαγητού για τα παιδιά τους.

Η κακή υγεία και οι πρακτικές θηλασμού επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση. Οι γιατροί στο Κέντρο Θεραπευτικής Σίτισης του Νοσοκομείου Abs παρατήρησαν ότι από όλα τα υποσιτισμένα παιδιά που εισήχθησαν το 2021, περίπου το 33% είναι ηλικίας μεταξύ ενός και έξι μηνών. Ένα σχεδόν ανύπαρκτο σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχει καταστήσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη, για πολλές έγκυες γυναίκες, μητέρες και νεογέννητα παιδιά, και μια υποσιτισμένη μητέρα είναι πιθανό να γεννήσει ένα λιποβαρές παιδί.

Πολλά από τα σοβαρά υποσιτισμένα παιδιά που νοσηλεύουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μπορούν να δεχθούν περίθαλψη σε εξωτερικά ιατρεία χωρίς να απαιτείται νοσηλεία. Ωστόσο, ειδικά για τους ανθρώπους σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, δεν υπάρχουν πάντα Κέντρα Θεραπευτικής Σίτισης εξωτερικών ασθενών κοντά στα σπίτια τους. Κατά συνέπεια, ένα παιδί που υποφέρει από μέτριο υποσιτισμό, παραμένει χωρίς θεραπεία για μεγάλο διάστημα, γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει την κατάστασή του και τελικά να χρειαστεί νοσηλεία.

«Λόγω ενός πολύ αδύναμου συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης στην επαρχία Χατζά, οι ασθενείς συχνά χρειάζεται να ταξιδέψουν μεγάλες αποστάσεις και φτάνουν σε κρίσιμη κατάσταση στο Νοσοκομείο μας Abs. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην ιατρική φροντίδα μητέρας και παιδιού και να υποστηρίξουν το σύστημα υγείας ώστε οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας να γίνουν πιο λειτουργικές. Ένα βελτιωμένο σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης μπορεί να βοηθήσει τις μητέρες και τα παιδιά να λάβουν φροντίδα έγκαιρα και να αποφευχθεί η επιδείνωση της κατάστασης της υγείας τους», λέει ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου.

Ενώ το σύστημα υγείας χρειάζεται προσοχή, η ανταπόκριση σε όλες τις βασικές ανάγκες είναι ο μόνος τρόπος για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού. Αυτό περιλαμβάνει την επέκταση της διανομής τροφίμων σε περιοχές που πλήττονται σοβαρά από τον υποσιτισμό και την καλύτερη ενημέρωση της κοινότητας σχετικά με τις σωστές πρακτικές υγιεινής και θηλασμού, καθώς και την έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων υποσιτισμού. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι που πλήττονται από τη σύγκρουση πρέπει να υποστηριχτούν οικονομικά. Το πιο σημαντικό, οι αντιμαχόμενες πλευρές πρέπει να διασφαλίσουν ότι το κόστος του πολέμου δεν βαρύνει αυτούς που είναι λιγότερο ικανοί να το αντέξουν. Χωρίς αυτές τις αλλαγές, τα περιστατικά υποσιτισμού σε παιδιά κάτω των πέντε ετών θα συνεχίσουν να αυξάνονται τόσο σε αριθμό όσο και σε σοβαρότητα.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν μία από τις μεγαλύτερες ιατρικές δομές της Υεμένης για τη θεραπεία του υποσιτισμού στα παιδιά, το Νοσοκομείο Abs, στην επαρχία Χατζά, από το 2016, νοσηλεύοντας υποσιτισμένα παιδιά με επιπλοκές. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διαθέτουν επίσης μια ομάδα εργαζομένων υγείας στην κοινότητα που εργάζονται στους καταυλισμούς εσωτερικά εκτοπισμένων και στην κοινότητα υποδοχής. Η ομάδα διενεργεί προληπτικούς ελέγχους, εντοπίζει υποσιτισμένα παιδιά και τα παραπέμπει σε κέντρα σίτισης εξωτερικών ασθενών ή σε δομές για νοσηλεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ανάλογα με την κατάστασή τους.